Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente toevoegingen

    De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #5781

    stuk, een ~ in de nacht

    diep in de nacht

    vnw: een stuk in de nacht: diep in de nacht

    DS2015 standaardtaal; NL: in de kleine uurtjes

    Na de gemeenteraadsverkiezingen bleven de uitslagen en reacties nog tot een flink stuk in de nacht binnenlopen. (standaard.be)

    We sluipen binnen op het openingsfeest van TAZ, we duiken de Oostendse kroegen in of we schrijven een stuk in de nacht. (jeugdenpoezie.be)

    Tijdens de ontmanteling, die tot een stuk in de nacht heeft geduurd, is er ook een chemische lucht vrijgekomen. (vrt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (08 May 2025 08:23)

    👍
    57

    #5782

    zetelen
    (ww. zetelde; gezeteld)

    zitting hebben in een kiesbureau bij verkiezingen

    zie ook zetelen in

    Kortrijk laat inwoners geen twee keer “zetelen” bij verkiezingen (nieuwsblad.be)

    Je bent opgeroepen, je kan niet gaan zetelen de dag van de verkiezing? (aalst.be)

    Zelfs indien iemand reeds herhaaldelijk heeft gezeteld tijdens vorige verkiezingen, is het niet uitgesloten dat u nogmaals wordt opgeroepen.(verkiezingen.fgov.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (22 Jul 2021 22:46)

    👍
    49

    #5783

    Hollandismen in Vlaanderen
    (verzamellemma)

    Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)

    We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.

    Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking

    arm: in de arm nemen (zie reacties bij arm, onder de ~ nemen)

    banjeren: ‘De hele dag als een zombie door het huis gebanjerd…’ Van Dale online ‘banjeren’: NL. (Mark Coenen in De Morgen)

    fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)

    “gek zijn doet geen pijn”: “Gek zijn doet geen pijn: deze freeskiër gaat achterwaarts van de skischans” (sporza.be); de uitdrukking is zot zijn doet geen zeer

    kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.

    loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
    “Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
    Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.

    mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
    Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.

    misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
    “Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
    vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.

    mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)

    pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
    In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
    In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”

    rechtsomkeert: Rechtsomkeer maken en rechtsomkeert maken (‘teruggaan, omkeren’) zijn beide standaardtaal in het hele taalgebied. Rechtsomkeert maken wordt vooral in Nederland gebruikt; rechtsomkeer maken in België. (.taaladvies.net); “…maar helaas – telkens opnieuw moest ik na de Kennedytunnel in tranen rechtsomkeert maken.” (Joël De ceulaer – De Morgen)

    reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
    “De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
    Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
    1 gezellige drukte
    2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden

    Sidonia (NL) versus Sidonie (VL): “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten” Suske&Wiske (De nerveuze Nerviërs, p. 2) (Suske en Wiske)

    zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
    Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
    gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)

    42 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Aug 2021 15:12)

    👍
    67

    #5784

    bidon-collé
    (wielerterm)

    een ‘plakkende bidon’, waarbij de coureur zich bij de overhandiging van de drinkbus secondenlang laat meeslepen met de volgwagen

    Yoann Offredo en ploegleider Hilaire Van Der Schueren kregen elk een boete van 200 Zwitserse frank (180 euro) voor bidon collé. (nieuwsblad.be)

    Een kleine bidon-collé (een drinkbus van de volgwagen als klein duwtje in de rug, red) en gebruik maken van de volgwagen als haas is datgene wat hij heeft gedaan om na kilometers achtervolgen opnieuw zijn plaats in te nemen in het peloton. (vrt.be)

    Wat is een ‘bidon collé’, opa? “ De tv-commentator had net ‘bidon collé’ geroepen alsof er een bom ging ontploffen.(bern-0-letters.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 06:51)

    👍
    77

    #5785

    zonechef
    (zn. m.; ~s of ~fen)

    korpschef van een politiezone

    Michel Beckers is opnieuw zonechef van de lokale politie HAZODI. (standaard.be)

    De zonechef kwam op de gemeenteraad de veiligheidsbarometer van de zone voorstellen. (hbvl.be)

    Sinds de aanstelling van de zonechef is de sfeer in het korps onder nul gezakt. (hln.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (23 Jun 2021 21:08)
    Dit woord was woord van de dag op 09 Oct 2023

    👍
    50

    #5786

    jonkgast
    (de ~ (m.), ~en)

    jonkman, jongeman, jonge gast

    zie ook verzamellemma mensen

    Binnenkort starten wij, 2 jonkgasten uit het Brugse, een nieuw fris concept in de Langestraat. (facebook.com)

    Nu als jonkgast klint dit allemaal zeer verleidelijk in de oren, zeker als je per klant die binnentrekt +/- 200euro krijgt. (9lives.be)

    die WODKA und das APFELMUS /// aka het ideale dieet jonkgasten !! (instagram.com)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (24 Jul 2021 18:57)

    👍
    64

    #5787

    tien, op ~
    (uitdr.)

    SN/NL: op de tien, van de tien

    DS2015: zes op tien: geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)

    zie ook negen kansen op tien

    zie ook op

    Negen kansen op tien dat u ook vandaag kunt uitslapen. Brugdag, nietwaar? (standaard.be)

    Praat met ouders over hun kinderen en negen kansen op tien dat het woord ‘schuldgevoel’ naar boven komt. (standaard.be)

    Als je gokkend zegt dat morgen de zon gaat schijnen, heb je vijf kansen op tien dat je juist zit. (standaard.be)

    Toch zegt zes op tien dat, hoewel het emotioneel best zwaar was, zijn ontslag de eerste stap was naar een betere job. Dat blijkt uit een enquête van Jobat en onderzoeksbureau Profacts. (standaard.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (14 Jun 2022 05:58)

    👍
    64

    #5788

    Bijzondere Financieringswet
    (begrip)

    De Bijzondere financieringswet of Bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de Gemeenschappen en de Gewesten bepaalt hoe de Belgische deelstaten inkomen verwerven om hun bevoegdheden te kunnen uitoefenen. (Wikipedia)

    De Bijzondere Financieringswet: het toverwoord dat (heel misschien) een deal tussen N-VA en PS mogelijk maakt.(vrt.be)

    De Bijzondere Financieringswet voor dummies – André Decoster

    MR grote winnaar van de bijzondere financieringswet – Knack

    De bepalingen die zijn opgenomen in dit wetsontwerp hebben tot doel de bijzondere financieringswet op een aantal punten te wijzigen. (standaard.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (07 Aug 2021 05:15)

    👍
    89

    #5789

    woosj
    (z. nw. de ~ (v.) soortnaam)

    worst

    Gaef de hondj es e sjtökske woosj hae is zwa braaf.

    Geef de hond eens een stukje worst hij is zo braaf.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (07 Aug 2021 12:30)

    👍
    64

    #5790

    sociale tolk
    (begrip)

    vertaler-tolk die ingezet wordt bij het contact van nieuwkomers of anderstaligen in hun sociale contacten met overheid, school, diensten, …

    NL: “De sociale tolk: het Belgische zusje van de zorgconsulent.” (mikadonet.nl)

    Nieuwkomers of anderstaligen die een beroep willen doen op een sociale tolk, om bijvoorbeeld mee te gaan naar de dokter of het oudercontact, moeten die zelf betalen. Dat zegt Vlaams minister van Inburgering Liesbeth Homans, die daartoe stappen onderneemt. (demorgen.be)

    De auteur is zelf een sociale tolk, voor in hoofdzaak Russischtalig cliënteel, en geeft les in de Vlaamse basisopleiding sociaal tolken.(ugent.be)

    Het doel is dat nieuwkomers de kans aangrijpen om zich voor een taalcursus in te schrijven zodat ze op termijn zonder sociale tolk kunnen. (vlaanderen.be)

    Zoek je naar een sociale tolk, wil je aan de slag gaan als sociaal tolk wil je of meer weten over sociaal tolken of vertalen? (sienonline.kortrijk.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (10 Aug 2021 14:39)

    👍
    63

    #5791

    foertdag
    (zn. m.; ~en)

    1) een baaldag
    2) een extra verlofdag (om tegen het werk foert te zeggen)

    zie ook foert

    1) Toch doe ik ze soms nog eens aan, als ik zo’n ‘foertdag’ heb (tegenover alle slanke modellen) (blog.piekewieke.be )

    1) Gedicht: Foertdag, auteur: Ivo – Web Tales

    2) Torfs-werknemers krijgen extra vrije dag: “We noemen het een ‘foertdagske’” (vrt.be)

    2) Zal ooit wel beteren zeker… los daarvan: mijn werkgever geeft ons 1 baaldag (=foertdag) per jaar.(www.anneliesbeleeft.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (07 Aug 2021 21:19)

    👍
    97

    #5792

    meendet
    (tussenwerpsel)

    meent ge dat? zijt ge/is dat nu (voor) serieus?

    eigenlijk niet meer dan ‘meende’, zijnde ‘meend’ (meent) en het enclitisch voornaamwoord ‘-e’ (ge), en ‘’t’, maar wordt volop als tussenwerpsel gebruikt

    SN/NL: meen je dat nou (echt)? meent u dat nou (echt)?

    zie ook kendet

    Luizen? Weeral? Meendet? Dikke oogrol. (maisonslash.be)

    Meendet! Eet gij zoveel ’s ochtends? Amai! (forum.bodybuilding.nl)

    Alee jong, meendet? Glaucoom, nooit van gehoord? (zimbob.be)

    Meendet? Het spel is nog ni uit en we weten al dat er DLC characters zijn? (insidegamers.nl)

    Leko meendet? De beste man bij Club haal je er af en zet dan een verdediger op z’n plaats. Wil jij niet winnen misschien??? (twitter.com)

    7 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door koarebleumke en laatst gewijzigd door nthn (17 Jul 2021 07:27)

    👍
    56

    #5793

    lampedeir
    (de ~ (m.), ~s/~en)

    vervlaamste uitspraakvariant van lampadaire

    Amai, zo ne schone lampedeir dade gij daar het, wa heet u da gekost?

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (20 Jul 2021 00:53)

    👍
    62

    #5794

    kaelke
    (z. nw. het ~ (o.) ~s)

    kereltje, ventje
    vaak: oud manneke, peke

    Twiea ouw’ kaelkes zootte get te kalle euver hunne ouwe daag.
    Doe vroog den eine: wat deistich este sjmörges wakker weurs?
    Dan goan ich eers efkes pisse, zag den angere.
    En dan? vroog den eine?
    Dan goan ich sjiete, zag den angere.
    En doanoa?
    Dan goan ich opsjtoan…

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (20 Jul 2021 01:42)

    👍
    59

    #5795

    ganzen, boer let op uw ~
    (gezegde)

    pas op voor mooie praatjes van mensen die je wat willen aansmeren
    volledige spreuk: Als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen.
    NL: boer pas op je kippen

    Arcospaarder worden bij een degelijke club voor een onbezorgde oudedag? Boer let op uw ganzen.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door koarebleumke en laatst gewijzigd door koarebleumke (28 Jul 2021 02:07)

    👍
    79

    #5796

    Arcospaarder
    (begrip)

    Arco was een coöperatieve van het toenmalige ACW dat spaargeld van klanten belegde in de bank Dexia die ten onder ging. De spaarformule bleek dus een beursgevoelige belegging geweest te zijn. De belegger in dit systeem wordt de Arcospaarder genoemd.

    De Wever, zelf een Arcospaarder, torpedeerde zondag de hoop van de 800.000 gedupeerde spaarders dat ze een deel van hun inleg nog zullen terugkrijgen. (standaard.be)

    Dat de CD&V opkomt voor de belangen van de arcospaarder is ironisch, zijzelf en hun bewegingen moeten de arcospaarder compenseren(spaargids.be)

    Dat de Arcospaarder terugkrijgt wat de bank hem ontstolen heeft. (blog)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (05 Aug 2021 15:17)

    👍
    67

    #5797

    moedergroep
    (z. nw. de ~ (m.) ~en)

    overkoepelende organisatie van een groep van bedrijven
    NL: moederconcern

    Bij de moedergroep van Thomas Cook wordt de telefoon niet meer opgenomen.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (27 Jul 2021 05:43)

    👍
    56

    #5798

    renteknip
    (z.nw. de (m.) ~ en)

    SN/NL: renteverlaging

    Een renteknip van 25 basispunten op de volgende vergadering eind juli lijkt verzekerd, en we kunnen zelfs een verlaging van 50 basispunten niet langer uitsluiten.’ Bron: Banque de Luxembourg

    3 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (19 Jun 2021 05:31)

    👍
    50

    #5799

    punt, op ~ zetten

    zie op punt zetten

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (19 Jul 2021 14:23)

    👍
    44

    #5800

    op punt zetten
    (uitdr.)

    afstellen, verfijnen, optimaliseren, afwerken, …

    vnw: op punt stellen/zetten: een machine instellen, afstellen of een kwestie afhandelen, regelen of een plan uitwerken, een dossier bijwerken

    DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)

    zie ook punt, op ~ stellen

    bloemlezing: De Standaard
    Een goed ingeburgerde formule is die van de seizoenspocket. Ze werd op punt gezet door de Singel, die elk jaar ongeveer 35.000 brochures verspreidt. (standaard.be)
    Netbeheerders en leveranciers zullen samen de nieuwe datadienst uittesten en op punt zetten. (standaard.be)
    De werking werd volledig op punt gezet toen er ten tijde van de zaak-Dutroux veel maatschappelijke aandacht kwam voor de opvang, …(standaard.be)
    De bol, de haan en het kruis werden gerenoveerd en de bliksembeveiliging werd op punt gezet. (standaard.be)
    De eerste dagen waren er enkele kleine zaken die nog op punt gezet moesten worden, zoals wegwijzers en voldoende catering (standaard.be)
    Maxim en Ben waren zeventien toen ze hun techniek op punt zetten.(standaard.be)
    De regering heeft in mei wel al het KB rond een noodplán op punt gezet.(standaard.be)
    enz.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (05 Jan 2025 09:29)

    👍
    50

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.