Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente toevoegingen

    De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #5241

    kot, in zijn ~ blijven
    (uitdr.)

    1) thuis, binnen blijven (maar eventueel ook minder strikt, in uw omgeving blijven)
    2) zich gedeisd houden (antoniem: uit zijn kot komen (kot, uit z’n ~ komen)

    vnw: in zijn kot blijven: thuisblijven of stil zijn

    zie ook verzamellemma koterij; kot

    zie ook blijf in uw kot

    1) “Blijf in uw kot”, met die iconische uitspraak probeerde Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) de Vlaming te overtuigen om thuis te blijven. (hln.be)

    1) ‘Vrouwen, blijf in uw kot op Internationale Vrouwendag!’ (demorgen.be)

    1) Hoe doe ik dat, in mijn kot blijven? Ik ga een keer naar de supermarkt, te voet, in het daluur. Een mens moet eten en drinken. Ik ga een keer naar de apotheker, ik ga de krant kopen. (Louis van Dievel – vrt.be)

    2) Maar zoals gezegd: blijf niet in uw kot zitten, ga rond, stuur zelf brieven en toon initiatief.

    2) “Vrijdagmiddag zat u in het middagnieuws van VTM, om oppositie te voeren tegen de volgens u verwarrende communicatie van de federale overheid. Daarmee zwengelde u de verwarring nog wat aan. Ik zou u willen vragen: doe dat nu even niet. Blijf in uw kot.” (Joël De Ceulaer – De Morgen)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (06 Jun 2023 10:14)
    Dit woord was woord van de dag op 22 May 2023

    👍
    44

    #5242

    Teller VW
    (tijdelijk tellemma)

    Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.

    Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).

    datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
    **********************************************************************************
    8/3/2020___32680_____coiffeuse
    30/3/2020__32800_____mammeloeze_____________________120 _____________________OK
    1/5/2020___32950_____hert___________________________150 _____________________OK
    22/5/20____32990_____verduiken_______________________40 _____________________OK
    06/06/20___33039_____scheergerief____________________49 _____________________klopt niet, er zijn 50 nieuwe (opgelost: zie reacties)
    07/06/20___33041_____trats____________________________2 _____________________OK
    11/9/20____33285____dat … hier____________________244 ____________________OK

    10 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Jul 2021 04:18)

    👍
    43

    #5243

    coiffeuse
    (zn. v.; ~s)

    vrouwelijke coiffeur, kapster

    ’k Wilde nooit naar de coiffeuse en mijn moeder moest ook van mijn coiffure afblijven. (De maand van Marie: vier vrouwen – Luuk Gruwez)

    En mijn coiffeuse was jaloers. Maar intussen was het urenlang aanschuiven, tot in Rumst, daar waar het sprookjesdecor ver zoek was. (standaard.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (04 Aug 2021 10:49)

    👍
    66

    #5244

    Expo 58
    (begrip)

    de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel

    zie ook expo, den Expo (Expo, de(n) ~)

    De wereldtentoonstelling van 1958 werd gehouden in de Belgische hoofdstad Brussel onder de naam Expo 58. Ze vond plaats van 17 april tot 19 oktober 1958 op de Heizel. (wikipdia)

    Het paviljoen is een representatieve exponent van de vooruitgangsgedachte die door de expo 58 werd uitgedragen. (inventaris.onroerenderfgoed.be)

    1 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (23 Jul 2021 15:52)

    👍
    56

    #5245

    wissewasje

    Een vork met een lapje stof om de tanden gewikkeld (vastgebonden met een garendraadje). Werd gebruikt om een braadpan egaal en heel zuinig in te smeren met gesmolten boter.

    Komt voor in het versje: “Een wissewasje om in te smeren… als ik soms eens koeken bak”

    Werd gebruikt en zo genoemd door mijn grootmoeder geboren in 1898 in Temse

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Gargamelius en laatst gewijzigd door Bop Girls (21 Jun 2025 13:09)

    👍
    51

    #5246

    stoppenbiljart
    (zn. m/o; ~en)

    tapbiljart

    Occasie tafelvoetbal, pooltafel, darts, flipperkast, arcadegame, stoppenbiljart … Wij vernieuwen continu caféspelen bij onze klanten (tomenrudiwebshop.be)

    Hier kan je rustig wachten op je beurt, een spelletje ‘stoppenbiljart’ spelen of de krant lezen. (bbbarber.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (06 Jul 2021 15:14)

    👍
    42

    #5247

    tapbiljart
    (zn. m/o; ~en)

    toppenbiljart, topbiljart, stoppenbiljart

    SN-NL: golfbiljart

    Bennyceulemans
    Benny Ceulemans

    Tapbiljart, darts, poolen. Dat associëren we vaak met een gezellig avondje met vrienden op café. (hbvl.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (09 Oct 2021 18:27)

    👍
    47

    #5248

    Suske en Wiske
    (verwijslemma)

    “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
    Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
    Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
    Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017

    Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.

    Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord); goesting; miljaar; vent; verwittigen; weeral; zaag, een ~ spannen; ziekenkas.

    Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.

    “Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”

    “In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
    Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”

    “Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”

    “Realia worden (in de standaardtalige uitgave, GG), net zoals de woordenschat en grammatica, aangepast naar de norm van het Noorden.”

    “De vertalingen van realia in De duistere diamant tonen dat de Standaardnederlandse versie de Noord-Nederlandse norm volgt. In Figuur 47 past de vertaler een culturele adaptatie toe op het Vlaamse CSE ’50 fr.’. In de Noord-Nederlandse uitgave wordt er van ‘een rijksdaalder’ gesproken. De Standaardnederlandse versie behoudt de Noord-Nederlandse aanpassing.”

    “In de Vlaamse uitgave zegt Alwina ‘de duistere diamant’. In de Noord-Nederlandse uitgave zegt ze echter ‘de Zwarte diamant’. Ook in de Standaardnederlandse uitgave heeft ze het over ‘de Zwarte diamant’. De titel van het album (zowel in het Vlaams als in het Noord-Nederlands als in het Standaardnederlands) is De duistere diamant. Op het einde van het verhaal in de Vlaamse uitgave wordt dus uitdrukkelijk de titel gebruikt door Alwina: ‘de duistere diamant’. Een vertaling naar ‘de Zwarte diamant’ is hier niet nodig. De verwijzing naar de titel geraakt verloren in de vertaling van de Noord-Nederlandse en Standaardnederlandse uitgave.”

    “Wiske zegt in Figuur 98 in de Vlaamse uitgave ‘stil nu’. In de Standaardnederlandse versie is dat vertaald naar ‘stil nou’. ‘Nu’ krijgt in Van Dale geen labels. ‘Nou’ staat in Van Dale aangeduid als Nederlands-Nederlands woord.”

    CONCLUSIE:
    “Hoewel er tegenwoordig meer plaats is voor het Belgisch-Nederlands, blijft de invloed van de Noord-Nederlandse norm sterk gelden in België. In het vergelijkend onderzoek van de strips van Suske en Wiske komt naar voren dat bij de omzetting van de Vlaamse uitgaven naar de Standaardnederlandse uitgaven de vertaling op basis van de Noord-Nederlandse norm gemaakt is. Belgisch-Nederlandse woorden in de Vlaamse strips worden in de NoordNederlandse uitgaven omgezet in Nederlands-Nederlandse woorden en/of woorden die tot de standaardtaal van het hele Nederlandstalige gebied behoren. (…) Uit het onderzoek blijkt dat in de Standaardnederlandse uitgaven plaats is voor 1) Standaardnederlandse woorden die in het hele gebied gekend zijn en tot de standaardtaal behoren en 2) Nederlands-Nederlandse woorden. Belgisch-Nederlandse woorden worden uit de standaardtalige uitgaven geweerd. In de vertaling van de originele Vlaamse strips naar de Standaardnederlandse uitgaven is ervoor gekozen om de Noord-Nederlandse norm dus te volgen. (…)
    Naast het vernederlandsen van Belgisch-Nederlandse woorden, werkwoorden en uitdrukkingen, worden realia ook aangepast naar de gebruiken uit de Nederlandse cultuur (bijvoorbeeld de munteenheid of het drinken van jenever).”

    5 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (30 Jun 2021 01:06)

    👍
    52

    #5249

    bloedpens
    (zn. m.; ~en)

    bloedworst, beuling

    zie ook pens

    Een andere naamsverandering valt op in de strip De geverniste zeerovers. Het personage ‘Kapitein Bloedpens’ wordt in de Standaardnederlandse uitgave ‘Kapitein Bloedworst’ genoemd. (Suske en Wiske)

    Onze bloedpens is klaargemaakt volgens het traditionele recept: varkensvlees, vet, bloed, ui en gekruid met een mengeling van fijne kruiden. (remmans.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (07 Aug 2021 23:11)

    👍
    60

    #5250

    curieuzeneusiteit
    (zn. v.; ~en)

    curieuzeteit

    contaminatie van curieuzeneus en curieusiteit

    ook curieuzeneuziteit, curieuzeneuzeteit

    ge gaat niet meer kunnen slapen van curieuzeneusiteit.(de heerenenbo)

    Maar ik kan mijn curieuzeneusiteit nog even de baas dus ik klik lekker nog niet op de link. (twipu)

    gewoon uit curieuzeneuziteit: kennen jullie vrouwen die AirSoft spelen? (9lives.be)

    Huis-bezoekjes uit curieuzeneuzeteit. Een supergezellig familieontbijt (met eetwedstrijd). (evelien.wordpress.com)

    1 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (06 Jul 2021 00:17)

    👍
    62

    #5251

    miljaar
    (tussenwerpsel)

    bastaardvloek

    West-Vlaams: miljeer (uitspraak met zware e)

    vgl. milledju

    Miljaar !
    Zoals ze het hier zeggen. Vanmorgen begon het al goed: te laat aangezet naar het werk (iets na 7u) en ik was nog maar vertrokken of het begon te regenen. (uit een blog 30 september 2010)

    Miljaar, je weet niet waar eerst kijken. Het spektakel droop eraf, het mooiste wat we dit jaar al gezien hebben." (nieuwsblad.be 20 dec. 2019)

    Paul Geerts, de scenarist die Willy Vandersteen opvolgde, liet soms wel een ‘miljaar’ of ‘woeha’ toe, maar dat zal met de huidige scenarist niet meer gebeuren. (Suske en Wiske)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Feb 2025 16:43)

    👍
    52

    #5252

    gezondheidsfactuur
    (zn. v.; ~facturen)

    de globale kostprijs van medische verzorging voor iemand; kosten voor de gezondheid

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    ABVV start campagne voor lagere gezondheidsfactuur (nieuwsblad.be)

    Maggie De Block is schadelijk voor uw gezondheidsfactuur. (belg.be)

    Brusselaars meer moeite met gezondheidsfactuur (bruzz.be)

    Harde besparingen, broodnodige moderniseringen die uitbleven en de gezondheidsfactuur die de hoogte inging.(devoorzorg-bondmoyson.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (08 Jul 2021 19:34)

    👍
    55

    #5253

    diassen
    (meervoudsvorm)

    dia’s

    één dia – meerdere diassen

    spelling ook: dia’sen

    waarschijnlijk de uitsterving nabij, aangezien kinderen op school aangeleerd worden dat het enkel dia’s mag zijn

    Het resultaat is verre van goed, er is geen klank en de diassen gaan veel te snel. Is er iemand met deze ervaring die mij kan helpen. (seniorennet.be)

    “Een rolprent. Sorry dat ik u ermee lastig val op deze mooie vooravond. Rolprent, wat een woord. Nog stoffiger dan lichtbeelden. Heeft trouwens geen enkelvoud, denk ik. Eén lichtbeeld, dat zegt zich niet. Dat is dan een dia. Meervoud van dia?

    Diassen, inderdaad." (koenfillet.blogspot.com)

    Volgens Romy, Evelien, Noélie en Mieke is het meervoud van dia “diassen”. Maar volgens mij mogen ze die “sen” weglaten en er een weglatingsteken + s erachter zetten! (users.skynet.be)

    t’is ke vo te melden da’n de diassen vre schoon waren !! (users.telenet.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (13 Jul 2021 15:32)

    👍
    49

    #5254

    ziek vieren
    (uitdrukking)

    (al dan niet) ziek thuisblijven op kosten van de werkgever of de ziekenkas

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Ik vind het namelijk al te gemakkelijk dat een WN zomaar ziek kan vieren (er is altijd wel een dokter die een briefje zal voorschrijven), opzeg geeft en niet komt presteren, …. (juridischforum.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door helle en laatst gewijzigd door nthn (09 Aug 2021 13:52)

    👍
    58

    #5255

    gieter, afgaan als een ~

    volledig de mist ingaan.

    zie ook gieter, zo fier als een ~

    Nadat hij met veel bombarie zijn muzikale compositie had aangekondigd, ging hij na de première af als een gieter.

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Pandoer en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Jul 2021 22:01)

    👍
    55

    #5256

    appendicitis
    (znw. de ~ (v.), geen mv.)

    SN/NL: blindedarmontsteking

    ook appendicite

    Vlaamse uitspraak: alle i’s zijn scherp

    niet onbekend in NL, maar:
    In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘appendicitis’ herkend door:
    80 % van de Nederlanders;
    94 % van de Vlamingen. (nl.wiktionary.org/wiki/appendicitis)

    zie ook geneeskunde

    Een appendicitis is een ontsteking van de appendix, een wormvormig aanhangseltje van gemiddeld 9 cm aan het uiteinde van de blinde darm. (gezondheidenwetenschap.be)

    “Twee keer weggestuurd met appendicitis”. (hln.be)

    2 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (11 Aug 2021 06:38)

    👍
    67

    #5257

    sinusitis
    (znw. de ~ (v.), geen mv.)

    SN/NL: bijholteontsteking

    ook sinusite

    Vlaamse uitspraak: alle i’s en u’s zijn scherp

    niet onbekend in NL, maar:
    In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘sinusitis’ herkend door:
    50 % van de Nederlanders;
    95 % van de Vlamingen. (nl.wiktionary.org/wiki/sinusitis)

    zie ook geneeskunde

    Sinusitis is een ontsteking van de bijholten, vaak als gevolg van een verkoudheid (cm.be)

    Voor nogal wat mensen is sinusitis synoniem met drukkende pijn in het hoofd en rond de ogen. Sinusitis kan evenwel ook pijnloos verlopen. (gezondheid.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (07 Aug 2021 23:26)

    👍
    36

    #5258

    appendicite
    (znw. de ~ (v.), geen mv.)

    SN/NL: blindedarmontsteking

    vnw

    ook appendicitis

    < Frans: appendicite

    Vlaamse uitspraak: appendicitis -is (appendisiet)

    zie ook bronchite; cellulite; sinusite; geneeskunde

    Ik heb ooit gedroomd dat ik een appendicite had. (9lives.be)

    Ik wist dat het deze maand niets kon zijn aangezien ik geopereerd was aan een appendicite, tijdens mijn vruchtbare dagen lag ik in het ziekenhuis. (baby.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (01 Aug 2021 09:08)

    👍
    62

    #5259

    sinusite
    (znw. de ~ (v.), geen mv.)

    SN/NL: bijholteontsteking

    ook sinusitis

    < Frans: sinusite

    Vlaamse uitspraak: op zijn Frans (sinuziet)

    zie ook senezit; appendicite; bronchite; cellulite; geneeskunde

    idd, op de hoge school (…) was er ook ne gast in mijn klas die stonk lijk de pest (naar’t schijnt, ik heb meestal in’t najaar en voorjaar sinusite en ik ruik dat amper…) (9lives.be)

    En mama heeft er gratis weer een sinusite bijgekregen… (babyplaza.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (29 Jul 2021 19:16)

    👍
    47

    #5260

    kerkhofblommen
    (begrip)

    lichtgekleurde pigmentvlekken op de handrug en in het gezicht, komen veel voor bij oude(re) mensen

    Lentigo sénile

    Voorbeelden:

    Mijn kleindochter vindt dat ik de kerkhofblommen op mijn handen moet laten weglaseren. Geen haar op mijn hoofd dat daaraan denkt!

    > zie ook kerkhofbloem en verzamellemma geneeskunde

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door helle en laatst gewijzigd door de Bon (11 Apr 2025 14:47)

    👍
    36

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.