Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
afscheid, dag! /sa ’luu/
→ Fr. salut (= gegroet)
uitspraak: saluut, salu (korte u), saluu, …
zie ook salut, de kost en de wind vanachter
Salut en de kost!
Aan de kust ook wel eens:
Salut en de kost en de wind vanachter!
Ik ben ermee weg, hé. Saluu!
rij
zie ook root, te ~
West-VLaanderen: rote
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: root
— oudtijds, en nog thans dialectisch in Zuid-Nederland rote —, znw. vr. Middelnederlands rote; middelnederduits, middelhoogduits rote. Ontleend aan oudfrans rote, route.
2. Rij. Nog thans in Z.-Nederl.
Eene rote boomen, De Bo (1873).
En heel root huizen is afgebrand, Cornelissen-Vervliet (1899)
Van Dale 2014 online: gewestelijk
De kinderen staan in de root.
Enkele voetballers staan op een root als ze een ‘muurtje’ maken.
verkeerslicht, stoplicht
zie ook wegcode
Als we langs daar rijden hebben we minder rode lichten onderweg.
Aan de derde rode lichten slaat ge linksaf.
rotonde
klik op de afbeelding
.jpg)
Rondpunt in De Panne
vnw: rotonde, verkeersplein
< Frans: rond-point
Taaladvies.net: standaardtaal in België
ook: rondplein
zie ook wegcode; Vlaamse uitspraak
Op een rondpunt kan het verkeer vlotter door dan op een kruispunt met een rood licht.
De winkelketen heeft een vestiging aan het rondpunt van Groot-Bijgaarden. (standaardtaal in België, Taaladvies.net)
Aan het rondpunt in Wommelgem zijn vanavond 50 à 60 voetbalsupporters van Antwerp en Club Brugge met elkaar op de vuist gegaan. (vrt.be)
hark
vnw: in België vaak voor: hark
< Middelnederlands: rive
zie ook: rijven, rakel, gritsel, krab
Ik neem de rijf even om die bladeren op te ruimen.
reservering, plaatsbespreking
vnw: plaatsbespreking, voorverkoop, reservering
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 7
taal.vrt.be: reservering/reservatie: Beide vormen zijn correct, maar reservatie komt nagenoeg alleen in België voor.
zie ook -atie versus -ering
zie ook plaatsreservatie; ticketreservatie
Ik had een reservatie willen maken voor 2 personen rond 7 uur, als dat kan.
Met een reservatie zijn reizigers zeker van hun plek op de trein, al blijven ze vrij te kiezen waar op de trein ze zullen gaan zitten. (vrt.be)
De meeste bezoekers hebben hun weg gevonden naar het systeem van de reservaties, zo meldt Patrick Allegaert van het Vlaams Museumoverleg. (demorgen.be)
reeks, rij, serie, rist, hoop
vnw:
•rist, tros van vruchten
•rist, reeks
•menigte, massa, hoop
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 7
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, rist
vormvariant: resel
< (1562) verwant met rijgen
VRT taalnet: Standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
dikwijls in de vaste woordverbinding ‘een hele resem’ (resem, een hele ~)
We moeten nog een hele resem todo’s afwerken.
“Met één druk op de knop wordt een resem bewerkingen uitgevoerd.” (vrt Taalnet)
De regering-Di Rupo heeft in alle discretie een akkoord bereikt over nog een resem topjobs. (DeMorgen.be)
Na de geldexpert,budgetexpert,corona-expert,financiele expert,tuinexperte en alle andere resems experten, nu ook de verslavingsexpert (hln.be)
Dit stuk gaat vooral over de militaire politiek met resems veldslagen en oorlogen en is wat saai. (standaard.be)
elastiek
zie ook snare
kust en Westhoek: rekkel
vnw:
rekker: elastiek
rekkertje: elastiekje
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 6; Rekker is in Belgisch-Nederlands een algemeen woord voor alles wat rekt, van een ‘rekkertje’ (elastiekje) tot een snelbinder.
.jpg)
zie ook rekker, het aan zijne ~ hebben, rekker, aan de ~ hangen
We zullen het doosje afsluiten met een rekkerke.
De rekker van mijn pyjama is gespokt riep opa. Slaap dan maar in uw onderbroek tot ik er een nieuwe heb ingestoken, antwoordde oma. (zie spokken)
> andere betekenis van rekker
paraplu
Team Taaladvies: Het woord paraplu is standaardtaal in het hele taalgebied. Het woord regenscherm is standaardtaal in België als synoniem van paraplu. Ook in België is paraplu het gebruikelijkste woord.
Woordenboek der Nederlandsche Taal:. In het algemeen: iets dat tegen den regen beschermt.
2. In het bijzonder: paraplu. In de spreektaal is het noch in Noord-Nederland noch in Zuid-Nederland gebruikelijk; het is een schrijftaalwoord dat zich, vooral in het Zuiden maar ook in het Noorden, als purisme of als stilistische variant naast paraplu in zekere mate gehandhaafd heeft.
DS2015: geen standaardtaal
zie ook verzamellemma kledij
Ik zal mijn regenscherm meenemen, want het gaat precies beginnen regenen.
In Rixensart, in Waals-Brabant, is de bliksem deze namiddag ingeslagen op het regenscherm van een vrouw (demorgen.be)
De klanten aan de tapkast hebben naar verluidt hun regenscherm gebruikt om te beletten dat hun pinten overstroomden. (standaard.be)
kantine, eetzaal
vnw: eetzaal van een school, kantine van een bedrijf
Van Dale 2013 online (Belgisch-Nederlands) eetzaal (m.n. in een school of bedrijf)
zie ook: bedrijfsrefter; schoolrefter; refterbewaking; refterstoel; reftertafel; reftertoezicht
Na de lunch is de refter één grote puinhoop.
Refter wordt lunchbar. Verschillende scholen maken komaf met de traditionele lunchpauze: samen in de rij aanschuiven, stilzwijgend eten en … (standaard.be)
“Ik doe al tien jaar toezicht in de refter en merk dat het aantal leerlingen dat geen boterhammen mee heeft, de voorbije jaren aan het stijgen is" (demorgen.be)
Door bijkomende coronamaatregelen die sinds vandaag gelden, mogen leerlingen niet meer binnen in de refter eten. (vrt.be)
ongeluk, ongeval
< Frans: accident
Van Dale: ongeval, ongeluk
BE; spreektaal verkeersongeval
vnw
zie ook zonder accidenten
Door een accident werd de autostrade volledig afgesloten en zat de spits de hele morgend in de knoop.
De Jean heeft een accidentje gehad met het barbecueën. Gans zijn onderarm verbrand…
1) terugwinnen, terugkrijgen, terugverdienen, recycleren
2) herstellen, terug op krachten komen (zie ook verzamellemma geneeskunde)
3) (ten onrechte) aanwenden/gebruiken voor een bepaald doel, bv. politiek recupereren
vnw:
•herwinnen, terugwinnen van bruikbare stoffen uit gebruikt materiaal
•weer op krachten komen, zich herstellen
•geld terugkrijgen, terugverdienen
vgl. recuperatie
1)
Denk bij grotere afbraakwerken na over de mogelijkheden van een selectieve sloop. Zo kan je materialen recupereren en later opnieuw gebruiken. (ecobouwers.be)
Zij kunnen mogelijk ook nog geplande betalingen tegenhouden of geld recupereren. Alle banken zijn 24/7 bereikbaar sinds begin 2023. (vrt.be)
Hoe uw geld recupereren bij een foutieve overschrijving? (knack.be)
De agenten werden overgebracht naar het Vitaz-ziekenhuis en tijdelijk werkonbekwaam verklaard. De wagen kon zonder schade gerecupereerd worden. (vrt.be)
2)
Hij is helemaal gerecupereerd van zijn accident.
Thiam: “Was niet 100% gerecupereerd na het WK, maar mijn lichaam heeft stand gehouden”. (sporza.be)
3)
Vandeweghe: “‘Sport’ wordt soms gerecupereerd als een vreselijk vehikel voor nationalisme” (demorgen.be)
trui, pullover
vnw: in België vaak voor: trui, pullover
anw: pull : ((vooral) in België)
In Nederland is pullover, uitspraak plover, meer gebruikelijk.
niet te verwarren met pul
zie ook verzamellemma kledij
Ik heb het koud, ik ga een pull aan doen.
“Sinds kort duiken er in prime time nieuwsankers met pullen op. Het begon met ene Riadh Bahri die op basketschoenen en met col roulé in de broek begon te presenteren. Maar nu begint ook de gêne bij Xavier Taveirne en Wim De Vilder te verdwijnen.” Volgens de kijker komt het dragen van een pull erg onprofessioneel en respectloos over. (vrt.be)
Op het moment van haar verdwijning droeg ze een pull met twee handjes op de voorkant, een korte broek met zwartwit dammotief en zwarte … (demorgen.be)
schoon, net, netjes
Belgisch-Nederlands volgens het RBBN
Van Dale 2008: proper
1 goed verzorgd
2 schoon
3 (in België; informeel) (van moppen) niet schuin, ondubbelzinnig
Van Dale 2017 online:
1 goed verzorgd, keurig, fraai
2 BE; spreektaal goed schoon
= zindelijk (1), rein
•er proper uitzien
•proper gekleed zijn
•met propere handen
•een propere zakdoek
3 BE; spreektaal ondubbelzinnig, niet schuin
•een propere mop
4 BE; spreektaal goed, netjes, zoals het hoort
•iets proper regelen, oplossen
vnw:
proper
proper (bn.)
•keurig, verzorgd, netjes, schoon
-iets proper houden: iets netjes houden
-iets proper maken: schoonmaken, poetsen
•niet schuin, ondubbelzinnig van moppen
•fair, correct, niet gemeen
-dat is niet proper: dat is niet correct, dat is gemeen
vgl. proper en opgekuist; proper zetten, iets ~
Zorg dat uw handen proper zijn voor ge aan tafel gaat.
“Den Bart met de Luc, dat zijn toch twee propere jongens, en zo altijd bij mekaar gebleven, is dat nu niet schoon?” (Bert Kruismans)
Hij heeft dan wel gene nagel om zijn gat te krabben (nagel, geen ~ voor aan zijn gat te krabben), maar proper op zijn eigen is em wel. (verzorgd)
Dat is niet proper, hetgeen ze hem daar gelapt hebben. (niet netjes)
Dat hebt ge proper opgelost. (goed, netjes)
Er ligt een propere handdoek klaar voor als ge gaat douchen. En vergeet geen proper onderbroek en proper kousen aan te doen.
Belgisch systeem om met kleine bedragen electronisch te betalen d.m.v. chip in de bankkaart
In Nederland heet dit systeem “chipknip.” Er is in Vlaanderen geen werkwoordvorm (zoals chippen, knippen, … in Nederland) voor het gebruik maken van proton (er is dus geen “protonnen” werkwoord of zo)
Betalen met Proton wordt onmogelijk vanaf 1 januari. Het aantal punten waar gebruikers hun kaart kunnen opladen is vanaf 1 oktober geleidelijk verminderd. In de fase die op 1 januari start, en op 28 februari afloopt, worden de nog resterende Protonterminals uit de markt genomen. (Knack 271114)
zie ook protonkaart
Mag ik dat brood met proton betalen, alstublieft?
1. prognose
2. kansspel gebaseerd op het voorspellen van voetbaluitslagen.
Definitie uit INL’s EK-voetbalwoordenboekje: pronostiek
1. ((vooral) in België) spellen, kansspel waarbij iemand met een bepaalde inzet kan deelnemen aan de voorspelling van de uitslagen van voetbalwedstrijden; voetbalpronostiek; voetbaltoto; toto, ook: formulier waarmee men het kansspel speelt; totoformulier.
2. (vooral) in België uitslag, uitkomst, resultaten van de voetbalpronostiek.
vnw:
•prognose, voorspelling vooral van sportuitslagen
•voetbalpool, toto
Van Dale 2013 online:
verwachting of voorspelling: Belgisch-Nederlands
voetbaltoto: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Van Dale 2018 online: voornamelijk BE persoonlijke verwachting of voorspelling, m.n. mbt. de uitslag van een wedstrijd (of wat daarmee kan worden vergeleken)
vgl. pronostikeren; voetbalpronostiek
Mijn pronostiek is dat we gaan winnen met 3-1.
Op de pronostiek spelen.
Mijn pronostiek was dat het een meisje zou zijn. Maar het is een jongen geworden.
proeftijd
vnw: proef, proeftijd
DS2015: standaardtaal
Ik ben op probatie bij een goeie werkgever, ik hoop dat ik mag blijven.
1. stopcontact
2. stekker
meer gebruikte spelling: pries
< Frans: prise de contact
vgl. stekker, dat ook tegen zowel de stekker als het stopcontact wordt gezegd
1. Steekt de TV wel in de prise?
2. “Ik heb de prise uitgetrokken en er dan weer ingestoken. Het werkt nu weer.” (9lives.be)
regeling waardoor iemand op vervroegde leeftijd met pensioen kan gaan
nieuwe benaming sinds 2012: stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT)
Van Dale 2016 online: BE
in Ned.: VUT
vgl. prepensioen
zie ook bruggepensioneerde
Om de ontslagen op te vangen, gaan ze een deel werknemers op brugpensioen sturen.
salaris, loon
vnw: loon, salaris
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
Woordenboek der Nederlandsche Taal:Modern lemma: pree
znw. vr. Uit frans prêt, dat oudtijds de beteekenis had van ”payement de solde que le roi faisait faire par avance aux soldats enz.” ( …)
- Ik heb mijne maandelijksche pree getrokken, Schuermans (1865-1870).
Van Dale: zelfstandig naamwoord • de v/m • g.mv.
< 1791 < Frans prêt (lening, soldij)
BE; spreektaal
1. verouderd soldij
2. werkloon
•zijn pree trekken
3. verouderd betaaldag
4. zakgeld
zie ook pré
vgl. vette pree
Mijn pree wordt op het einde van de maand uitbetaald.
“Die hele ploeg mag europees meer gaan betekenen, als ge hun prees vergelijkt met het gemiddelde in Belgie.” (9lives.be)
Je bent 100x gelukkiger als je iets doet wat je graag doet en wat minder verdient, dan dat je ne dikke pree krijgt, maar je dan met overdreven stress zit, tegen je zin gaat werken of andere toestanden. (9lives.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
