Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
lopende pudding met stukjes pasta erin
klassiek: macaroni of spaghetti
modern: andere pastasoorten
ook: pierenpap
Deze morgen heb ik pietenpap gemaakt met hoorntjespasta. Het is niet alleen heerlijk als 4-uurtje maar ook als ontbijt.
insoppen, indeppen
zie ook doppen, opdoppen, uitdoppen, opsoppen
SN: indopen
Meder heeft de schaafwonde ingedopt met ontsmettingsmiddel.
Haar tutteke werd eerst in wat water ingedopt, dan in haar mondje.
Het is het beste dat ge die plek eerst indopt met vloeibaar wasmiddel, efkes laten intrekken en dan in het wasmachien steken.
tollen, met een top, dop spelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Tollen, met eene tol spelen. In Zuid-Nederland.
Men gedoogde er (op de normaalschool) met marbollen en ballen te spelen, te doppen enz., Teirlinck-Stijns, Arm Vlaanderen.
zie ook pindoppen
Een groepje jongens en meisjes doppen een wedstrijdje met hunnen dop.
Doppen, een spel van lang geleden…
> andere betekenissen van doppen
bolvormig versiersel aan een ceintuur, sacoche, schoenen, …
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Van mijne ceintuur zijn de goudkleurige dopkes afgegaan; ze zijn nu zilverachtig.
Mijn sandalen hebben een paar dopkes kwijt.
Haar sjakosse, is schoon versiert met blinkende dopkes.
> andere betekenis van dop
- tol, draaitol, top
- pindop, dop
Als den tots bijna was uitgedraaid, dan zei mijn grootmoeder altijd: ‘Zie dien tots draaien, dien draait zo zot als een achterdeur (achterdeur, zo zot als een ~).’ En dan lachte ze…
> andere betekenissen van tots
Woordenboek der Nederlandsche Taal: dop: tol, inzonderheid priktol of taatstol. In Zuid-Nederland, vooral in Brabant en Limburg, ook te Antwerpen.
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Met een dop spelen dat was heel stoer vroeger. Zeker als meisjes em sneller en langer konden laten draaien.
> andere betekenis van dop
Ossenstaartsoep, “oxtail”: de dikke versie, niet de heldere bouillon
Woordenboek der Nederlandsche Taal: bij kodde:
Staart van een dier (meestal een hond, een varken of een koe).
- Het koddeken van ‘t verken is voor dengene die het gat kust, Schuermans (1865-1870).
- Zijn kodd’ intrekken (van een hond gezegd; ook fig. voor ”beschaamd, beteuterd zijn”), Teirlinck.
< Kodde zou tot een basis kunnen behooren die ‘gebogen zijn’ beteekent. In het Vlaamsch.
Voor Kerstavond maken we koddaart.
neen
uitspraak met scherplange e: nieët, nijë(t), niejet
Woordenboek der Nederlandsche Taal: De oudere taal gebruikt soms ‘niet’ in gevallen waar men nu ‘neen’ zegt: te weten om te ontkennen wat gevraagd is of onderstellenderwijze is gezegd.
“Soudet gy daer na wachten …? Niet, mijne dochters” Statenbijbel, (ed. 1688).
- Ge gaat die vent zijn goesting geven, niet?
- Niejet gij!
> andere definitie van neet
spitsvondigheid, snelle grap
Een boutade (van het Franse bouter, “verdrijven”) is een spitsvondige uitspraak, die tegelijkertijd veelal pregnant gebruikt wordt: er wordt net iets meer in gesuggereerd dan de letterlijke betekenis. Op het eerste gezicht kan de boutade daardoor een wat verhullend karakter aannemen, maar juist daardoor wordt de eigenlijke betekenis, als die eenmaal door de luisteraar of lezer is ontwaard, des te scherper geprofileerd. Dit geeft de boutade soms een bijna paradoxaal karakter. (wikiwoordenboek)
Komaan zeg, wij geloven niet meer in sprookjes. De boutade is dat politiek slecht toneel met schitterende acteurs.. kom nou! (newsmonkey.be)
Mijn weerberichten kloppen altijd, alleen het weer houdt er zich niet aan. (Armand Pien)
verhogen (van bedrag of prijs)
Schrijver Jeroen Brouwers reageert helemaal niet opgetogen na het bericht dat het prijzengeld van de Prijs der Nederlandse Letteren vanaf 2009 wordt opgetrokken van 16.000 naar 40.000 euro. (De papieren man)
U heeft uw vakantie een hele tijd geleden geboekt. Maar nu rekent uw touroperator plots een brandstoftoeslag aan (aanrekenen). Wanneer mag uw reisbureau de prijs optrekken? (De Tijd)
bijnaam voor de inwoners van Nijlen
In vroegere tijden was er in Nijlen een roversbende genesteld, een afdeling van de beruchte bokkenrijders (Bokkeriejers). Ze randden dagelijks reizigers aan met ongeziene methoden; ze bonden de voeten bijeen en hingen hen omgekeerd met het hoofd naar beneden aan een dennenspar. Het geld dat ze bijhadden rolden uit hun zakken en zo hadden de rovers het maar voor het rapen. Op deze manier konden de rovers beweren dat ze niemand iets ontnomen hadden. Ze hadden het geld enkel gevonden en opgeraapt. Vandaar kregen de Nijlenaars de bijnaam ‘de Sparrijders’.
Minder bekend is dat ze ook Royeurs worden genoemd. (toeristische info Nijlen)
Tot mijn 7 jaar heb ik in Nijlen gewoond en was dus ooit een Sparrijder of Royeur geweest.
iemand die al jaren werkloos is en die een werkloosheidsvergoeding ontvangt
zie verwante woorden bij: dop
De Leo heeft 25 jaar aan den dop gestaan; als dat gene beroepsdopper is!
Waarom krijgt een beroepsdopper op 65 bijna evenveel pensioen als iemand die zijn hele leven in een fabriek heeft gewerkt voor een klein loon? (live.standaard.be)
Hij is geen professor, is buitengesjot uit de universiteit en is sindsdien een beroepsdopper. (forum.politics.be)
werkloosheidsuitkering, stempelgeld
Woordenboek der Nederlandsche Taal: dopgeld, (geld van de) werkloosheidsuitkeering.
“Hê-je al uw dopgeld gekregen?” Biekorf (1933).
Van Dale 2016 online: BE
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
zie ook: doppen
Het dopgeld komt in het begin van de maand, enkele dagen nadat de dopkaart binnengebracht is.
bloemlezing De Standaard:
Valerie P. trok als werkloze dopgeld, terwijl Marcel K. met zijn diamantfirma’s officieel nauwelijks iets verdiende. (standaard.be)
En die extra arbeidstijd zal dan ook niet meetellen voor de berekening van sociale uitkeringen, van dopgeld, over ziektegeld tot het pensioen. (standaard.be)
De connotaties zijn meegenomen dat luiheid niet langer loont en dat de maatschappij tenminste iets in ruil krijgt voor het dopgeld, terwijl de … (standaard.be)
NL/SN: met een aureool van
Waarna de gastheer zich bescheiden terugtrok in de richting van de vele cameraploegen en Geert Bourgeois met een stralenkrans van degelijkheid naar voren trad. (Louis van Dievel)
ruimte waar je een stempel voor je werkeloosheidsuitkering kunt bekomen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: herkomst zie doppen
lokaal waar men zijn arbeids- of stempelkaart kan laten afteekenen of afstempelen.
zie ook: dop, aan den ~ zijn, dopper, dopgeld, dopkaart, beroepsdopper
Ikzelve zag eruit als de eeuwige student, die nooit zijn diploma haalt maar zich wel ieder jaar opnieuw inschrijft in een alweer andere studierichting die linea recta naar het doplokaal leidt en de hardwerkende Vlaming op kosten jaagt. (Louis van Dievel)
‘On de deure van ’n doplokaal, in ’n lange rij, sto ne joenge gast, te wachte tottem zijne stempel krij’… (De Strangers, den dopper)
diertje
Ozzeleveheersbeeskes zind sjattig kleen deerkes.
Onzelieveheersbeestjes zijn schattige kleine diertjes.
in kleine deeltjes vallen
zie ook frennen, in ~ vaneen
SN: in brokken uit elkaar vallen
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Die kast die is zo oud dat die in sprokkels vaneen valt als ge ze uiteen haalt.
Dien boomstam is zo rot dat die in sprokkels vaneen valt als ge hem wilt verleggen.
het einde van de winter
Vroegmiddelnederlands Woordenboek:
Oudste attestatie: West-Vlaanderen, 1287
Het laatste gedeelte, het einde van de winter.
Fatator (…) es .i. uogel (…) die hastech seere es om sijn broeden ende ne can hem seluen niet uoerhoeden hine leit sine heier so (hier ontbreekt vroe) int iaer datsem dachterwinter swaer alle dicken ueruriesen doet Nat.Bl.D West-Vlaanderen, (1287)
Februari, begin maart is de achterwinter.
In de achterwinter kan men het veld al bewerken en ook al de eerste dode takken van bepaalde planten en struiken verwijderen.
Ik ben geboren in de achterwinter, op ‘Rosen Montag’, maandag na carnaval.
Carnaval viert men in de achterwinter.
’t is: het is, het is zo, het is waar
zie ook is’t?, tis!, daddis, jom
zie dat is. Da is, jom!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
