gelijk

gelijk

(bw.)

onmiddellijk, direct, meteen

Taaladvies.net: Ik doe dat meteen is in elk geval standaardtaal in het hele taalgebied. Ik doe dat gelijk is standaardtaal in Nederland. Het is onduidelijk of het gebruik van gelijk in de betekenis ‘(zo) meteen’ ook in België tot de standaardtaal gerekend kan worden.

regio: Antwerpse Kempen en standaardtaal in Nederland
“Schiet op, de voorstelling begint gelijk. (standaardtaal in Nederland)” Taaladvies.net

605

besser gleich als irgendwann

Vlaams gelijk

Dit klopt volgens mij niet helemaal!
Van Dale (2005) geeft voor “gelijk” (bw. van tijd) ongemarkeerd de betekenis “dadelijk, meteen” (het begint gelijk weer), en ook “direct” (ik kom gelijk). Het gebruik in het Antwerpse sluit dus aan bij het algemeen Nederlands.
Wat wel “Vlaams” is, is het gebruik van “gelijk” (bw. van graad) in wendingen als:
. zij zijn gelijk arm (in dezelfde mate)
. gelijk wie (wie dan ook)
. gelijk welke (onverschillig welke)
. gelijk als (voegw.; bv. … gelijk als toen hij zijn communie deed)
. gelijk wanneer (wanneer dan ook)

aaargh! gelijk in de betekenis “meteen” klinkt mij bijzonder hollands in de oren eigenlijk, nog nooit nen antwerpenaar/vlaming spontaan in de mond horen nemen behalve de orangisten van de vrt.
“ik zal het gelijk doen”, “kun je gelijk even langs de bakker?” en dergelijke, is dat echt niet typisch noord-nederlands?

dit lijkt me inderdaad wel erg on-Vlaams, maar juist wel Noord-Nederlands of Hollands…

www.onzetaal.nl:

Wat is juist: ‘Ik zal het meteen even doen’ of ‘Ik zal het gelijk even doen’?

Het is allebei juist; gelijk past prima in een informele context. Meteen is in teksten met een formeler karakter meestal een betere keus.

Gelijk wordt al lange tijd in de betekenis ‘direct, meteen’ gebruikt. Van Dale neemt het in deze betekenis al sinds de vierde druk (1898) op. In de vijfde druk (1914) is daarbij de aantekening ‘gewestelijk’ gezet, die tot en met de twaalfde editie (1995) gehandhaafd is. Vanaf de dertiende editie (1999) is die opmerking verdwenen. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal noemde de betekenis ‘onmiddellijk, terstond, meteen’ al in 1885 (deel IV, aflevering 8).

Gelijk heeft ook de betekenis ‘tegelijk’. Meestal zal er geen verwarring optreden, maar een zin als ‘Zullen we gelijk vertrekken?’ kán dubbelzinnig zijn: er kan zowel ‘meteen vertrekken’ als ‘tegelijk vertrekken’ bedoeld zijn. Als er verwarring kan ontstaan, is het het best om voor meteen of tegelijk te kiezen.

Er wordt trouwens vaak beweerd dat gelijk in de betekenis ‘meteen’ een germanisme zou zijn (een te letterlijke vertaling van het Duitse gleich), maar daarvoor bestaat geen enkele aanwijzing. De betekenis ‘meteen’ heeft zich in het Nederlands zelf ontwikkeld.

“geen enkele aanwijzing” :p

Gelijk als dat dat er hier naar uitziet, moet deze betekenis van gelijk gelijk afgevoerd of overschreven worden.

Gelijk wie, welke, en wat staan er al in.
Gelijk als is een schone want gelijk heeft hier de betekenis van zoals (zie gelijk). Dus staat er eigenlijk: …zoals als toen hij zijn communie deed. Perfect Vlaams: Dat is zoals als toen…

Misschien is het ergens in Vlaanderen dialect en standaardtaal in Nederland?

Taaladvies geeft de volgende uitleg:
“Wat is correct: Ik doe dat gelijk of Ik doe dat meteen?
Antwoord
Beide zinnen zijn correct. Ik doe dat meteen is in elk geval standaardtaal in het hele taalgebied. Ik doe dat gelijk is standaardtaal in Nederland. Het is niet duidelijk of het gebruik van gelijk in de betekenis ‘(zo) meteen’ ook in België tot de standaardtaal gerekend kan worden. Gelijk is zeker informeler dan meteen; in formeel taalgebruik bestaat er dan ook een voorkeur voor meteen.

Toelichting
Het bijwoord gelijk heeft verschillende betekenissen en gebruiksmogelijkheden. Een van de betekenissen is ‘op gelijke wijze’ (bijvoorbeeld gelijk gekleed zijn). Als bijwoord van plaats heeft het de betekenis ‘even ver in verhouding tot elkaar’ (bijvoorbeeld gelijk eindigen). En als bijwoord van tijd betekent gelijk ‘op dezelfde tijd’, ‘tegelijkertijd’ (bijvoorbeeld gelijk aankomen).

Daarnaast heeft gelijk in de standaardtaal in Nederland ook de betekenis ‘(zo) dadelijk, (zo) meteen, direct’.

(1) Schiet op, de voorstelling begint gelijk. standaardtaal in Nederland

Ook in België wordt gelijk wel eens in die laatste betekenis gebruikt, ook door standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die dat gebruik afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of gelijk in de betekenis ‘(zo) meteen’ ook in België tot de standaardtaal te rekenen is.

Beide betekenissen van gelijk als bijwoord van tijd werden al in 1889 opgenomen in het WNT."

Ik ben gelijk content, nu dat ik u zien, SN?
In Brabant NL misschien.

NL: ik ben meteen blij als ik je zie. Of: ik ben blij dat ik je zie.

Volgens mij is dat gebruikelijk hier in de Kempen, ik heb het nooit anders geweten eigenlijk.

Hetzelfde geldt voor ‘ik ga er gelijk aan beginnen…’

Wacht efkes,we kunne sebiet gaan eten, ik ga gelijk aan ’t eten beginnen.