Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
min of meer harmonieus bij elkaar horend, bijpassend, ‘assorti’
vnw: bijpassend
Frans assorti
(betekenis in Nederl.: allerhande soorten bij elkaar)
zie assorteren, assorti
Een pakketje wenskaarten met geassorteerde omslagen.
Set van 12 zakdoeken in zuiver kamkatoen. Brede strepen op de randen met geassorteerde kleuren.
je (onderwerp)
vnw: je, jij
Sommige Vlaamse voortrekkers introduceren zelfs de ‘ge’ in de schrijftaal, zoals vlaamswoordenboek.be. Al vindt een Vlaming dat even potsierlijk als een ‘je’ in zijn spreektaal. Maar hoelang nog? (schrijf.be)
Ge wist niet wat ge zag, alle kwetsbare doem van Europa opgeroepen door die kleine Grote beeldhouwer, woonachtig te Vollezele (Jeroen Olyslaegers in demorgen.be)
niet lang kunnen stilzitten, altijd iets te doen willen hebben
vnw: geen zittend gat hebben: geen zitvlees hebben
NL: geen zitvlees hebben
staat ongelabeld in Van Dale 2013 online, maar google: .BE (>18.000) en .NL (>1.500)
De Jean heeft geen zittend gat. Na 2 minuten stond em recht en zei dat em verder ging doen. En we hadden nog geeneens afgesproken wat we gingen doen.
“Maar ik heb geen zittend gat en dacht: ik, op een bureau?!” (demorgen.be)
niks waard zijn
vnw: geen stamp onder zijn gat verdienen: niets waard zijn
varianten: geen stamp onder zijn kloten, klos, nol,… waard zijn
“Die dierenarts van wacht is echt wel geen stamp onder zijn gat waard precies! In plaats van je kat fatsoenlijk te onderzoeken!” (baby.be)
“na gisteren had ik de indruk dat Losada nog wat meer koeken had moeten krijgen, dan was hem misschien wakker geweest, want die was gisteren gene stamp onder zijn gat waard! Heel zwakke prestatie van de ploeg!” (old.walfoot.be)
Och manneke laat die gast toch doen, steekt uwe tijd daar niet in. Die is nog gene stamp onder zijn gat waard.
1) gasfornuis
2) gaskachel
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands (beide betekenissen)
DS2015 Standaardtaal (beide betekenissen)
vnw: gasfornuis, gaskomfoor, gaskachel
1) Ik kook liever op een gasvuur dan op een elektrisch vuur.
2) Beneden staat er een gasvuur in de living en een in de keuken, daar moet heel ’t kot mee verwarmd worden.
overslagen, missen, ontlopen, verpesten
uitspraak: ratéren
vnw:
•missen, niet treffen, mislopen
•zakken voor een examen
•iets verpesten
•overslaan van een motor
Typisch Vlaams: missen: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4
Van Dale 1995: (gewestelijk)
< Frans: rater
Ik weet niet of onze Jeroen door zijn herexamen fysica zal zijn: volgens zijn eigen zeggen heeft em al zeker twee vragen gerateerd.
In de sprintnummers is het zeer belangrijk dat ge uw start niet rateert.
Op twee van de drie vragen is hij gerateerd. Ik heb het nog nooit meegemaakt dat iemand enkel op basis van deze test opgesloten wordt (vrt.be)
Ze zegt dat ze niks waard is, dat ze het leven heeft gerateerd, dat er geen job meer op haar wacht, dat er geen verwachtingen meer zijn. (demorgen.be)
Financieel gezond zijn krijgt bij de Limburgers de voorkeur, ook al zou dit inhouden dat ze mogelijk Play-off 1 rateren. (standaard.be)
jongens toch!
het woord mannen verwijst niet naar het gender of geslacht van de aangesprokenen, meisjes en vrouwen kunnen ook “mannen” zijn
zie ook mannen, ons ~ (of) elle ~
Is dat echt waar dat die uiteen zijn? Maar mannen toch!
minder bedeeld, arm(er), niet rijk
Van Dale 2017 online: BE, niet algemeen
zie ook minderbegoede
Ze is gevestigd in het centrum van Brussel en heeft als opdracht om fatsoenlijke woningen aan te bieden aan een minder begoed publiek. (habeas.be)
Of je arm of rijk bent, iedereen moet die 5 of 10% betalen, terwijl dat voor de rijke weinig uitmaakt maar voor een jong en minder begoed gezin vaak een van de redenen is waarom ze de aankoop van een woning moeten uitstellen. (groenkapellen.be)
Het is niet omdat iemand minder begoed is dat die geen recht heeft op de beste kwaliteit in het woonzorgcentrum. (vlaamsparlement.be)
speler in de kernploeg
zie ook fanionploeg
Deze poll bekroont op het einde van het seizoen de beste fanionspeler van onze club. (fcdekempen.be)
Door de blessure van de fanionspeler werd hij, op 16-jarige leeftijd, in het eerste elftal gedropt. (kmsdeinze.be)
“Krachtbal is een balsport die gespeeld wordt tussen 2 teams van 4 personen. (…) De bedoeling van het krachtbal is de bal in het doelgebied van de tegenstander te gooien (…). De speelbal is een medicijnbal en weegt 4 kilogram voor de heren en 2 kilogram voor de dames. (…) Krachtbal wordt voornamelijk in (West-) Vlaanderen gespeeld, waar het in 1962 ook is ontworpen door de Brugse sportleraar Etienne Schotte. Dit als alternatief voor het monotone werpen met een medicinebal op conditietrainingen.” (Wikipedia)
Typisch Vlaams: Vlaamse balsport: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 7
“Al mijn zonen hebben in hun jeugdjaren krachtbal gespeeld. Mijn zoon Bart is nu nog altijd trainer bij Durf en Win Koekelare. " (nieuwsblad.be)
‘s Avonds verpozen we bij een drankje samen met een uitleg hoe ’Krachtbal’ gespeeld wordt. (zwerversleuven.be)
Beverse scholen spelen krachtbal (Gazet Van Antwerpen)
iets doen of zich gedragen zonder veel ommezien, met veel schade tot gevolg,…
ook: als een olifant in een porceleinwinkel
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
NL: als een olifant door een porseleinkast
vgl. voorzichtigheid is de moeder van de porseleinwinkel
test-aankoop.be: Als je verzekeraar op de hoogte is, en contact opneemt met je huidige adv. zal die ook niet als een olifant in een porceleinwinkel te keer gaan.
Een machtsgeile onderzoeksrechter waande zich even God en is tekeer gegaan als een olifant in een porseleinwinkel. (gva.be)
Wanneer ik hier alleen zit voel ik me als een stier in een beelden zaak. … Als een olifant in een porseleinenwinkel. (context.reverso.net)
naar de slogan “Le nouveau Beaujolais est arrivé!”
In het gewone VL taalgebruik aangewend om een vernieuwde toestand van iets of iemand weer te geven
vrouwelijke variant: la nouvelle ~ est arrivée
“Maar er speelt ook absoluut een tweede element mee, namelijk le nouveau CD&V est arrivé”. (vrt.be)
Le nouveau ‘KB-pleziervaart’ est arrivé. 10/07/2019. Na een lang traject van overleg met de sector en de overheidspartners, is het nieuwe KB pleziervaart … (nautibel.be)
Jan Jambon, le nouveau chef est arrivé. portret van de nieuwe Vlaamse Minister-president. (doorbraak.be)
Van op afstand bekeken: “Le nouveau Pieters est arrivé…” (golf.be)
De lectuur van dit boek zal u achterlaten met ‘de mond nog zuur en plakkerig’, maar u kunt er beter aan wennen: le nouveau Brusselmans est arrivé. (standaaard.be)
“La nouvelle bitch est arrivé”, schalt de televisie dezer dagen telkens Marie Vinck in designerjurk over het scherm schrijdt in een trailer voor VTM-reeks ‘De Rodenburgs’. (kortfilm.be)
La nouvelle chanteuse de Regi est arrivée, en ze komt uit Lommel: Pauline Slangen (19) heeft ‘Regi Academy’ gewonnen. (hbvl.be)
iemand niet kunnen uitstaan
zie ook: rieken, iemand niet kunnen ~
Beide groeperingen konden elkaar niet rieken of zien en ieder trok naar herbergen van zijn groepering. (heffen.be)
Ik kan hem niet meer rieken of zien met die pint op de salontafel. (alcoholhulp.be)
Maanden voor de scheiding kon het koppel mekaar letterlijk niet meer rieken of zien.
vnw: (nep)antiek en curiosa
ook als bijv. naamw. gebruikt
vgl. brocanteur
Informeer je wat voor soort rommelmarkt het is, zodat je niet met een stapel kleren aankomt op een brocante of een meubelmarkt – of omgekeerd. (nieuwsblad.be)
Brocante tafel, stoel en accessoires. Uniiek. (marktplaats.be)
vnw: proeverij
ook samenstellingen: bierdegustatie, wijndegustatie, whiskydegustatie/whiskeydegustatie, …
vgl. degustatieglas
zie ook caudalie
U wordt uitgenodigd voor een degustatie van Spaanse wijnen.
Wie komende donderdag nog niets te doen heeft, kan zich nog inschrijven voor de Whiskeydegustatie in Oudegem. (editiedendermonde.be)
Whiskydegustatie | Toerisme Stad Roeselare
kleine boef, kleine overtreder, onbelangrijk iemand
vnw: minder belangrijk iemand
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands: kleine garnaal, minder prominent lid van een (criminele) groep
De verdachte vond zichzelf maar een kleine garnaal in de oplichtingszaak. De speurders vonden evenwel dat ze een vette vis gevangen hadden.
“Die hebben miljoenen volgers, het zijn zij van Instagram een succes maken. Tatyana Beloy is een kleine garnaal, dat is haar probleem.”. (showbizz.be)
Zij zijn kleine garnalen tegenover de grote spelers die het laatste decennium in het voetbal zijn gestapt. (hansvdw.com)
eerstejaarsstudent afkomstig uit een gezin waar tot dan toe niemand hoger onderwijs gevolgd heeft
google2022: 4 hits in .NL alle betrekking op .BE
“Het gaat om zogenoemde pioniersstudenten. Zij zijn de eerste van hun gezin die hogere studies volgen.” (VTM-nieuws 09/09/14)
Een pioniersstudent is een student waarvan geen van beide ouders over een diploma hoger onderwijs beschikt. (kuleuven.be)
Het aandeel pioniersstudenten in de Vlaamse hogeronderwijsinstellingen is opvallend: aan de Thomas More in Mechelen is een op de drie pionier, aan de UCLL (onder andere in Leuven en Diepenbeek) zelfs vier op tien. (vrt.be – 2022)
uitdrukkelijke afkeuring
meestal in het meervoud gebruikt: banbliksems
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
VD2015 online: BE
opm: de kerkelijke banbliksem is SN
zie ook banbliksemen
express.be: Warren Buffett riskeert de banbliksems van wijlen zijn vader
voetbalprimeur.be: Spelers zijn gewaarschuwd, eersteklasse-coach staat direct klaar met banbliksems
gva.be: Omer Golan heeft zich de banbliksems van trainer Leekens en voorzichter Lambrecht op de hals gehaald.
zythos.be: Zelfs mijn petekind van 10 jaar vond de kriek lekker (nu misschien banbliksems van mijn zus Evil or Very Mad )
ironisch, wanneer men een flater begaat
vnw: de hoofdvogel afschieten: iets bijzonders doen, een bijzondere prestatie leveren of een grote dwaasheid begaan, een grote stommiteit vertellen
taaltelefoon: standaardtaal in België
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: een flater begaan: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
Nu heb ik toch echt de hoofdvogel afgeschoten door in m’n pyama te gaan werken.
> andere betekenis van hoofdvogel, de ~ afschieten
vnw: gemeente die gevormd is door samenvoeging van gemeenten
standaardtaal in België
NL: gemeentelijke herindelingen
Samensmelting van verschillende gemeenten die voordien een eigen administratie en bestuur bezaten.
In de jaren 70 fusioneerden kleine gemeentes. Door fusie kwam er budget vrij in de Belgische begroting. Er werd een minimum inwonersaantal van 8000 inwoners per administratieve en bestuurseenheid vooropgesteld. Een aantal gemeentes in de landelijke gebieden haalden dat aantal niet en werden bij een grotere gemeente gevoegd.
Bij fusies van randgemeenten met de stad zelf, kwam veel protest, omdat de inwoners na de fusie bij een gemeente gingen horen waar de gemeentebelasting hoger was dan in hun oorspronkelijke gemeente. (bron wikipedia)
vgl. fusioneren
Een fusiegemeente is de Kempense gemeente Lille die bestaat uit vier deelgemeentes: Lille, Poederlee, Gierle en Wechelderzande.
Een fusiegemeente met een nieuwe naam: Zwalm,
met 13 kernen: Beerlegem, Dikkele, Hermelgem, Hundelgem, Meilegem, Munkzwalm, Nederzwalm, Paulatem, Roborst, Rozebeke, Sint-Blasius-Boekel, Sint-Denijs-Boekel en Sint-Maria-Latem.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.