Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
daar
wordt voornamelijk zelfstandig gebruikt
overgebleven uit het Middelnederlands
Hmm, waar liggen mijn sleuters nu weer… Ah, daare.
een oplijsting van culturele en historische feiten die tot het Vlaams erfgoed behoren
naar analogie met de Nederlandse canon
In navolging van Nederland moet Vlaanderen een ‘Vlaamse canon’ krijgen vindt N-VA. Een kwestie van ‘identiteitsbesef’. (demorgen.be)
In de startnota van Vlaams informateur Bart De Wever wordt een pleidooi gehouden voor een “Vlaamse canon”, een lijst van “ankerpunten” uit de Vlaamse cultuur en geschiedenis “die Vlaanderen als Europese natie typeren”.(metrotime.be)
De Vlaamse canon – zoals dat genoemd wordt – bevat 51 boeken. (literairecanon.be – 2015)
Woordenboek der Nederlandse Taal: (Vl., Belg.-Brab.) M. betr. t. hetgeen zwaait, beweegt als schommels e.d.: door laten zwaaien tot hij vanzelf tot stilstand komt.
Den touter laten uitzwieren, Cornelissen-Vervliet (1906).
negentig.
Vermoedelijk van het Oudgermaanse ‘tien-negen’: *‘hant-negen’ > *‘t-negen’, waarvan de t in het Standaardnederlands enkel bij ‘t-achtig’ is bewaard en waaraan opnieuw het suffix ‘-tig’, zijnde tien, werd toegevoegd.
Of minder waarschijnlijk: gevormd naar analogie met ‘tachtig’.
De vorm ‘tnegentig’ is zeldzamer dan de andere, want moeilijk uitspreekbaar.
Algemeen in gebruik in West- en Oost-Vlaanderen evenals Zeeland, daarbuiten (sterk) verouderd maar niet uitgestorven.
Dialectkaart ‘tnegentig’ van A.A. Weijnen (bron: Jan Stroop, twitter.com)
?Tveertig, tvijftig, tsjestig, tsjeeëntig, tachtig, tnegentig.
Mijn pépé en mémé zijn allebei in de tnegentig geworden, hij eenennegentig en zij vierennegentig.
negentig.
Vermoedelijk van het Oudgermaanse ‘tien-negen’: *‘hant-negen’ > *‘t-negen’, waarvan de t in het Standaardnederlands enkel bij ‘t-achtig’ is bewaard en waaraan opnieuw het suffix ‘-tig’, zijnde tien, werd toegevoegd.
Of minder waarschijnlijk: gevormd naar analogie met ‘tachtig’.
De vorm ‘tnegentig’ is zeldzamer dan de andere, want moeilijk uitspreekbaar.
Algemeen in gebruik in West- en Oost-Vlaanderen evenals Zeeland, daarbuiten (sterk) verouderd maar niet uitgestorven.
?Tveertig, tvijftig, tsjestig, tsjeeëntig, tachtig, tnegentig.
Mijn pépé en mémé zijn allebei in de tnegentig geworden, hij eenennegentig en zij vierennegentig.
niemand
NL: er is geen hond
< Frans: il n’y a pas un chat: er is niemand
Van Dale online: BE, informeel
zie ook: kat, geen ~ die weet, kat, zijn ~ sturen
Hm. Is dat feestje vandaag? Hier is precies geen kat.
Daar was geen kat te zien.
Er was geen kat op de baan toen ik vanmorgen vroeg naar mijn werk fietste.
(verouderd in Nederland)
niet komen opdagen, een afspraak bewust missen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
zie ook kat, geen ~
Ik had met Karel afgesproken om 14u, maar hij heeft zijn kat gestuurd.
“Curd V., de wegpiraat van de E314, stuurde woensdag zijn kat naar zijn proces voor de correctionele rechtbank van Leuven.” (HBVL 10/02/16)
om iets heen
In Nederland bestaat enkel ‘rondom’ als voorzetsel.
Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal is dit gebruik niet noodzakelijk een anglicisme (‘round something’).
Rond de stad stonden vroeger muren opgetrokken.
hoor, hè, toch, wat denkt ge wel, …
bevestigend stopwoordje, ook gebruikt als bekrachting van een mededeling
Etymologie: Ontstaan uit ‘zullen’ met enclitisch gij: zult gi > zuldi > zulde > zulle (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook
Antwerpen: zenne, zene, ze
Antwerpse Kempen: zalla, zalle, za, zenne, zeulle, zulle, zolle
Hageland zonne of zolle
West-Vlaams: wi
- Ik zal u nog wel hebben, zulle!
- “zonder mij komt ge d’r niet, zulle” – uit ‘Zichemsche Novellen’, Ernest Claes, 1921
- Ge moet nie peinzen dagge da moogt doen, zulle.
hoor
Ook wije
’t Is wel schoan were wi vandoage. Het is wel mooi weer hoor vandaag.
Ge zie veel te loate wije. Je bent veel te laat hoor.
hoor
uitspraak: tweemaal doffe e
andere spelling: zene
in korte vorm ze
Da hemme kik ni gedaan, zenne!
Goe gedaan, ze!
> zie andere betekenissen van zenne
vanwege (vz.)
teneinde + te
om + te (vgw. + inf.)
< Frans: pour (voegw.)
zie ook van
Ze staan bekend voor hun goei pistolets.
Voor het kort te trekken.
Gehoord op één-nieuws 17/04/11: Een toeschouwer roept een wandelende deelnemer in de Antwerp 10 miles toe: Hela, het is wel voor te lopen he.
Zo’n spatel dat dient voor het schuim van de melk te scheppen.
Mannekes, ’t is maar voor te lachen zenne.
Wat is er voor t’eten vanavond?
> zie andere betekenissen van voor
van + te + infinitief
SN/NL: (om +) te + infinitief
In het Nederlands kan het voegwoord ‘om’ (voornamelijk in de geschreven, maar ook in de gesproken taal) in bepaalde omstandigheden weggelaten worden. In deze omstandigheden gebruikt het Vlaams als voegwoord doorgaans ‘van’, maar soms ook ‘voor’, en af en toe ‘om’. Een Vlaming zal deze ‘facultatieve om’(/van/voor) nooit ofte nimmer weglaten.
Van Dale 2017 online: BE, niet algemeen
< Frans: de
zie ook voor
Ge moet mij beloven van goed te luisteren! (Je moet me beloven (om) goed te luisteren!)
We zullen proberen van deze keer op tijd te komen. (We zullen proberen (om) dit keer op tijd te komen.)
Één wielerwedstrijd die op een klein, meestal gesloten circuit wordt gereden, als het ware “rond de kerktoren”, waarbij de ‘helden’ uit de voorbije Ronde van Frankrijk zich in de kijker fietsen (zeg maar: een extra centje bijverdienen)
Van Dale 2016 online: “na-Tourcriterium” (ongemarkeerd), maar:
google2016: .BE (>47.000); .NL (>2.000)
klemtonen op de eerste en vierde lettergreep
Een week na de ronde van Frankrijk worden er overal natourcriteriums gereden, meestal rond de kerktoren.
Chris Froome heeft het natourcriterium in Aalst op zijn naam geschreven. (demorgen.be)
In Herentals wordt er altijd tijdens het laatste weekend van juli een natourcriterium gereden.
gaan
zie commentaren
“’k Gon meiren nor de cinema.”
“Gode gij meiren nor de cinema?”
“Gij got meiren toch nie nor de cinema?”
“Hij got toch mee nor de cinema meiren?”
“Wij gommen meiren nor de cinema.”
“Zulder gon meiren nor de cinema.”
“Godde gulder meiren nor de cinema?”
“Gaun, nondedju!”
gaan
“’k Gon meiren nor de cinema.”
“Gode gij meiren nor de cinema?”
“Gij got meiren toch nie nor de cinema?”
“Hij got toch mee nor de cinema meiren?”
“Wij gommen meiren nor de cinema.”
“Zulder gon meiren nor de cinema.”
“Godde gulder meiren nor de cinema?”
“Gaun, nondedju!”
dust (uitspreken zoals het Engelse ‘dust’) = dorst
stad Antw.: deurst (ook met doffe e)
Limburg: ?
Ik heb vreselijken dust.
Ik heb vreselijke dorst.
dubbel gebruik van tussen
De kleur van zijn broek is tussen groen en blauw tussenin.
De uitspraak van ‘Juit’ voor Koningshooikt, is tussen ‘ui’ en ‘eu’ tussenin, maar dan kort.
naar, in
DS2015 standaardtaal‘op’ café gaan (café, op ~), restaurant, op ~ gaan
SN: naar het café gaan.
‘Op’ tien jaar is de gemiddelde leeftijd van de Belg gestegen.
SN: ‘in’ tien jaar is de gem. leeftijd gestegen
Voor het derde jaar ‘op rij’.
SN: voor het derde jaar ‘achter elkaar’
> andere betekenis van op
ophalen (iets of iemand)
VD online: 1 met de snavel opnemen (en eten) 2 met een haak ophalen uit het water 3 meenemen 4 te weten komen
Betekenis 3 wordt in VD95 toegelicht als bv. de politie die een dief oppikt.
Na ’t werk zal ik u over huis komen oppikken en dan gaan we samen naar ’t shopping center.
Hij is daarstraks langsgekomen om ’t boormachien op te pikken. Hij brengt ze morgen vroem.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
