Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #27901

    vinkenslag, op ~ liggen, zitten of staan
    (uitdrukking)

    uitkijken naar wat gaat komen
    NL op het vin­ken­touw zit­ten

    < vinkenslag = slagnet om vinken te vangen

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op vinkenslag staan, zitten enz., in Zuid-Nederland voor: op de loer staan (enz.) (verg. op het vinkentouw zitten).
    Op vinkeslag staan, staan loeren, iemand staan afwachten achter hoek of kant, Cornelissen-Vervliet (1900).

    Van Dale: uitdrukking, BE
    DS2015 op vinkenslag zitten: standaardtaal

    Ze zat op vinkenslag om te horen of de facteur een brief van haar lief in de bus stopte.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 15 Mar 2020 01:04
    1 reactie(s)

    #27902

    hoedat

    hoezo

    uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren

    Limburg: wiezo
    Maasland: wiezoea

    Hoedat, niet just? Het staat toch in de gazet!

    De Paul komt niet van den avond? Hoedat? En verwa niet?

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 15 Mar 2020 01:02
    12 reactie(s)

    #27903

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    vloed
    wasdom
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    coronacoalitie
    coronavluchteling
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    hospitalisatieverzekering
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:57
    5 reactie(s)

    #27904

    sciatique
    (znw. de ~ (m.), geen mv.)

    ischias

    < Frans la sciatique < Grieks iskhion = heup

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    De bomma, ocharme, liep krom van de sciatique.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:57
    0 reactie(s)

    #27905

    spetter
    (de ~ (m.))

    diarree

    SN/NL: spetterpoep

    vgl. vliegende spetter; schijt, het vliegend ~

    Ik heb de spetter.

    Er de spetter van krijgen:
    de webbe krijgen (webbe, er de ~ van krijgen), op z’n heupen krijgen, stöpkes, ergens ~ van krijgen

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:54
    1 reactie(s)

    #27906

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    vloed
    wasdom
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    coronacoalitie
    coronavluchteling
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    hospitalisatieverzekering
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:49
    5 reactie(s)

    #27907

    als ik van u was
    (uitdr.)

    als ik in uw plaats was,
    als ik jou was

    Van Dale 2017 online: BE, spreektaal
    < Frans: si j’étais de vous

    ook: moest ik van u zijn

    Als ik van u was, zou ik toch een second opinion vragen, voor ik me liet opereren.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:48
    0 reactie(s)

    #27908

    hospitaliseren
    (ww. hospitaliseerde, gehospitaliseerd)

    in ziekenhuis of hospitaal opnemen, hospitalisatie

    Meestal in de passieve vorm: gehospitaliseerd worden.

    Van Dale 2016 online: BE

    In tegenstelling tot VRTtaal.net:
    Hospitaliseren betekent: zo gewend raken aan de verzorging in een ziekenhuis of inrichting dat men zich daarbuiten moeilijk kan handhaven. Niet gebruiken voor: in een ziekenhuis opnemen.

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Ik moet volgende week gehospitaliseerd worden voor een operatie aan de meniskes.

    Het plan van de dokter is om mij een week te hospitaliseren en tijdens deze week intensieve revalidatie te volgen. (Zoals het zo op het internet te lezen staat, gaat die dokter de revalidatie volgen ;)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:46
    0 reactie(s)

    #27909

    flebit
    (het ~)

    flebitis, aderonsteking

    < Fr. la phlébite < Gr.

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Na een operatie is het risico op flebit zeer hoog.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:45
    4 reactie(s)

    #27910

    ziekenkas
    (de ~ (v.))

    maatschappij voor ziektekostenverzekering, mutualiteit, ziekenfonds, ziekenbond

    zie ook ziekebusse; verzamellemma geneeskunde

    Ik breng mijn doktersbriefjes vandaag nog naar de ziekenkas.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:44
    2 reactie(s)

    #27911

    ziekenbond
    (zn., m., ~en)

    ziekenfonds, ziekenkas, mutualiteit

    Van Dale 2013 online: gewestelijk

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Een doktersbriefje kunt ge tot zes maand na datum bij de ziekenbond binnenbrengen voor terugbetaling.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:44
    0 reactie(s)

    #27912

    voos
    (bn.)

    zonder gevoel, op een plaats van het lichaam

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Mijn lip is nog voos van die spuit bij de tandarts.

    > andere betekenis van voos

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:43
    5 reactie(s)

    #27913

    voos
    (bn.)

    1. hees zijn
    2. voos, zoals de voos van een liedje, komt voor in de uitdrukking ‘van de voos zijn’ die betekent den draad kwijt zijn

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    1. Spreker verontschuldigt zich voor zijn moeilijke spraak, want ‘hij heeft een kou opgedaan en is een beetje voos’.

    2. ‘Onderbreek me nu niet altijd, ge brengt me zo van de voos dat ik niet meer weet waar ik gebleven ben.’

    > andere betekenis van voos

    Regio Antwerpen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:43
    0 reactie(s)

    #27914

    systeem
    (het ~, -)

    zenuwen
    wordt gezegd als men iemand zodanig ergert, dat hij geprikkeld reageert

    Van Dale: (Belgisch-Nederlands, niet algemeen) dat werkt op mijn systeem
    ik word er zenuwachtig, geprikkeld van

    zie ook: systeem, op iemands ~ werken,
    webbe, er de ~ van krijgen

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Stopt is met zeuren, da werkt op mijn systeem.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:43
    0 reactie(s)

    #27915

    sanitair
    (bn.)

    de gezondheid of hygiene betreffende

    taaladvies.net: Als bijvoeglijk naamwoord is sanitair in de standaardtaal in het hele taalgebied slechts gangbaar in een beperkt aantal woordcombinaties, bijvoorbeeld in: een sanitaire stop (‘plaspauze’), sanitaire artikelen (‘artikelen voor de badkamer of de wc’), sanitaire voorzieningen (‘wasgelegenheid en wc’).
    In België wordt sanitair soms gebruikt als bijvoeglijk naamwoord in de betekenis ‘wat de gezondheid betreft’. Het woord is in die betekenis echter geen standaardtaal.

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Uit de website van een rustoord: Indien noodzakelijk gebeurt de dagelijkse zorgverlening door een thuisverpleegkundige of een gezins- en sanitair helpster naar keuze.

    Uit de site van de overheid fgov.be: 3° Bijzondere functies : Sociaal werker,Gegradueerde verpleegkundige, Gebrevetteerde verpleegkundige, Kinderverzorgster,Ziekenhuisoppasser,Gezinshulp en sanitair werkster.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:43
    0 reactie(s)

    #27916

    RIZIV
    (het ~, geen mv.)

    Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    De zetel van het RIZIV is gevestigd in Brussel.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:42
    0 reactie(s)

    #27917

    pyjamadag
    (begrip)

    voluit: Nationale Pyjamadag
    Actie van de jongerenzender Ketnet waarbij kinderen in pyjama naar school komen ter ondersteuning van langdurig zieke klasgenoten

    uitspraak o.a.: pizjama, met korte a’s (zie ook Vlaamse uitspraak)

    zie ook pyjamafuif

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    vrtnwsIs het jou ook opgevallen? Journaalanker @wimdevilder presenteerde “Het Journaal” in zijn pyjamabroek. Op deze Nationale Pyjamadag steunt hij @bednetvzw. (instagram)

    Vrijdag 9 maart is het de 3de editie van de Nationale Pyjamadag van Bednet. Ketnet en MNM doen ook mee. Kom in pyjama naar school uit solidariteit met zieke kinderen en jongeren. (bednet.be)

    Maar liefst 700 scholen schreven zich in voor de Nationale Pyjamadag van Bednet. (mnm.be)

    Kinderen De Zonnevlier doen mee aan pyjamadag · (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:42
    0 reactie(s)

    #27918

    pyjamadag
    (begrip)

    voluit: Nationale Pyjamadag
    Actie van de jongerenzender Ketnet waarbij kinderen in pyjama naar school komen ter ondersteuning van langdurig zieke klasgenoten

    uitspraak o.a.: pizjama, meestal met korte a’s

    zie ook pyjamafuif

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    vrtnwsIs het jou ook opgevallen? Journaalanker @wimdevilder presenteerde “Het Journaal” in zijn pyjamabroek. Op deze Nationale Pyjamadag steunt hij @bednetvzw. (instagram)

    Vrijdag 9 maart is het de 3de editie van de Nationale Pyjamadag van Bednet. Ketnet en MNM doen ook mee. Kom in pyjama naar school uit solidariteit met zieke kinderen en jongeren. (bednet.be)

    Maar liefst 700 scholen schreven zich in voor de Nationale Pyjamadag van Bednet. (mnm.be)

    Kinderen De Zonnevlier doen mee aan pyjamadag · (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:42
    0 reactie(s)

    #27919

    noodnummer
    (zn. o. en m., ~s)

    nummer dat men in geval van nood moet bellen (100, 101 of 112)

    NL: alarmnummer

    zie ook: honderd

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Veel mensen kennen alleen maar het noodnummer 100. Het internationale noodnummer 112 is veel minder bekend.

    Een noodnummer kunt ge ook bellen met een gsm zonder belkrediet.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:42
    2 reactie(s)

    #27920

    mutualiteit
    (de ~ (v.), ~en)

    ziekenfonds, ziekenkas, ziekenbond

    ook wordt de meervoudsvorm mutualiteiten gebruikt voor het enkelvoud (zie voorbeelden waarbij ‘de mutaliteiten’ vervangen kan worden door ‘het ziekenfonds’)

    Van Dale 2018 online: BE

    < Frans: mutualité

    Taaladvies.net:
    “In België wordt naast ziekenfonds ook mutualiteit gebruikt. Beide woorden worden in de praktijk vaak door elkaar gebruikt, zij het met een duidelijke voorkeur voor ziekenfonds. Mutualiteit wordt door veel mensen niet als standaardtaal geaccepteerd. Mutualiteit komt echter ook voor in de officiële naam van sommige ziekenfondsen. In die gevallen kan er moeilijk een bezwaar tegen gemaakt worden.”

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Ik moet de briefkes van mijn dokter eens naar de mutualiteit brengen.

    De Christelijke en Socialistische Mutualiteiten vragen om niet langer een doktersbriefje uit te laten schrijven voor een afwezigheid van één dag.

    Zij moeten niet meer steeds naar de mutualiteiten gaan voor hun terugbetaling. (www.icho-info.be)

    Als deze instelling aangevinkt staat, kan u elektronisch uw derde betaler getuigschriften doorsturen naar de mutualiteiten. (helpdesk.dentadmin.com)

    Ik moet nog langs den Delhaize, de mutualiteiten en de post.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Mar 2020 22:41
    2 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.