Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #27701

    moeskoppen
    (ww., moeskopte, gemoeskopt)

    Het stelen van groenten, fruit of andere gewassen. Het veronderstelt het plukken, afrukken, afsnijden of uitgraven van de vruchten.

    zie ook moeskopperij, fruitenieren

    < Duits: Mauskopf: mui­zen­kop, dief; mausen: ste­len

    Van Dale 2017 online: BE: ju­ri­disch

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    De Belgische strafwetgever heeft geoordeeld dat het wegnemen van groenten van het veld, het plukken van appels of druiven, niet moet bestraft worden als een wanbedrijf maar als een overtreding. Met ingang van 1 april 2005 is moeskoppen uit het strafwetboek gehaald en dus gedecriminaliseerd. (Wikipedia)

    Indien gewenst kunnen steden en gemeenten moeskoppen opnemen in hun politiereglement en zo opnieuw bestraffen via een gas-boete.

    “Moeskoppen” staat al quasi zo lang als het bestaat beschreven in het strafwetboek. Wie zich hieraan waagt, wordt dus bestraft. “Moeskoppen” is volgens de wet “zij die veldvruchten of andere nuttige voortbrengsels van de bodem die nog niet los van de grond zijn, roven.” (art. 557, 6° Sw.). (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 18 Mar 2020 15:34
    3 reactie(s)

    #27702

    lochting
    (de ~ (m.), ~en)

    groentetuin

    < Van Dale: van look (een plant) + tuin

    ook in West-Vlaanderen

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    Ik plant sla in mijn lochting.

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 18 Mar 2020 15:34
    14 reactie(s)

    #27703

    twaalver
    (zn. )

    kist met twaalf stuks van een bepaalde groente of fruitsoort

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    Er zijn nog twaalvers mango, enkele kistjes dacht ik, maar als die op zijn enkel nog kisten van 6 kilo.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 18 Mar 2020 15:33
    0 reactie(s)

    #27704

    anker, nieuws~
    (zn. o.m., ~s)

    vaste nieuwslezer

    Engels anchor

    zie ook anker

    zowel anker als nieuwsanker is standaardtaal in België

    staat ongemarkeerd in Van Dale 2017 online, maar:
    google2017: .BE (>53.000) ; .NL (>1.900)

    Denk dat NL vooral anchor of nieuws-anchor gebruikt

    zie ook weeranker; verkeersanker

    Jan Becaus, dat is toch die nieuwsanker op de vrt met zijn schoon Engels accent?

    Oeps! Nieuwsanker vergeet dat ze aan glazen tafel zit – HLN.be

    Nieuwsanker Shep Smith van de conservatieve zender Fox News heeft fors uitgehaald naar Donald Trump. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 11:23
    10 reactie(s)

    #27705

    journaalanker
    (zn. o./m.; ~s)

    schermgezicht voor het journaal, nieuwsanker

    zie ook anker

    Wat mag wel en wat mag niet? Journaalanker Wim De Vilder zet het op een rij in deze video (vrt.be)

    Oud-journaalanker Sigrid Spruyt rekent in boek af met de VRT en enkele oud-collega’s: “Verziekt, Rot en Tragisch”. (nieuwsblad.be)

    Journaalanker in spe Hanne Decoutere getrouwd. (hbvl.be)

    VRT-gezicht en journaalanker Hanne Decoutere (35) verwacht samen met haar man Geert Stockmans een tweede kindje. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 11:22
    0 reactie(s)

    #27706

    journaalanker
    (zn. o./m.; ~s)

    schermgezicht voor het journal, nieuwsanker

    zie ook anker

    Wat mag wel en wat mag niet? Journaalanker Wim De Vilder zet het op een rij in deze video (vrt.be)

    Oud-journaalanker Sigrid Spruyt rekent in boek af met de VRT en enkele oud-collega’s: “Verziekt, Rot en Tragisch”. (nieuwsblad.be)

    Journaalanker in spe Hanne Decoutere getrouwd. (hbvl.be)

    VRT-gezicht en journaalanker Hanne Decoutere (35) verwacht samen met haar man Geert Stockmans een tweede kindje. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 11:22
    0 reactie(s)

    #27707

    anker
    (zn. o./m.; ~s)

    vaste medewerker in de media

    ongemarkeerd in VD2017 online
    ANW: vooral in België

    zie samenstellingen journaalanker; nieuwsanker; sportanker; weeranker; verkeersanker

    < E anchorman

    Yves Ponnette tijdelijk anker van “Het journaal” (deredactie.be)

    Stef Wauters wordt het vaste anker voor het nieuws om 19 uur van maandag tot donderdag. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 11:19
    0 reactie(s)

    #27708

    papier, neem allemaal een blad ~

    zie neem allemaal een blad papier

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 10:29
    0 reactie(s)

    #27709

    blad, neem allemaal een ~ papier

    zie neem allemaal een blad papier

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 10:28
    0 reactie(s)

    #27710

    pottenstamper
    (de ~ (m.), ~s)

    slechte voetballer

    zie ook buskestamp

    Als de mannen van de Lierse tegen die van de Lira moeten sjotten dan winnen ze want die van de Lira zen maar pottenstampers.

    forumclub.be : Idem, ik vond dat echt een pottenstamper tot voor Genk. Geen bal deftig controleren, nooit een zuivere trap, dat is wat ik mij zo herinner

    Acteur en komiek Jacques Vermeire ergerde zich dood als het personage DDT aan de voetbalploeg of pottenstampers van “De Kampioenen”. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 08:39
    7 reactie(s)

    #27711

    kot, in zijn ~ blijven
    (uitdr.)

    1) thuis, binnen blijven (maar eventueel ook minder strikt, in uw omgeving blijven)
    2) zich gedeisd houden (antoniem: uit zijn kot komen (kot, uit z’n ~ komen)

    zie ook verzamellemma koterij; kot

    zie ook blijf in uw kot

    1) “Blijf in uw kot”, met die iconische uitspraak probeerde Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) de Vlaming te overtuigen om thuis te blijven. (hln.be)

    1) ‘Vrouwen, blijf in uw kot op Internationale Vrouwendag!’ (demorgen.be)

    1) Hoe doe ik dat, in mijn kot blijven? Ik ga een keer naar de supermarkt, te voet, in het daluur. Een mens moet eten en drinken. Ik ga een keer naar de apotheker, ik ga de krant kopen. (Louis van Dievel – vrt.be)

    2) Maar zoals gezegd: blijf niet in uw kot zitten, ga rond, stuur zelf brieven en toon initiatief.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Mar 2020 08:35
    1 reactie(s)

    #27712

    guerre, à la ~ comme à la ~
    (uitdrukking)

    in een noodsituatie moet men zich aanpassen; roeien met de riemen die men heeft

    De Vlaamse ziekenhuizen bereiden zich voor op een coronapiek. Zo wordt onder meer bekeken of ze in geval van nood jonggepensioneerd medisch personeel kunnen opvorderen. Ook personeel uit vakantie halen, ligt op tafel. “In extreme omstandigheden is het à la guerre comme à la guerre en moeten we alle mogelijke krachten inzetten” (nieuwsblad.be 12/03/2020) 

    Maar China zal vermoedelijk ook het eerste land zijn dat de verspreiding onder controle heeft, dankzij een drastisch systeem van quarantaine en isolatie waarbij niemand om zijn mening wordt gevraagd: à la guerre comme à la guerre.  (doorbraak.be  4 mrt. 2020)

    De rest was à la guerre comme à la guerre. Het scherm werd op een tafel gemonteerd met een heel dikke steen om de stabiliteit te verbeteren. (blikopafrika.be 29 jan. 2015)

    Ik smeer de sandwiches met een roestig breekmes, maar ze smaken er daar niet minder om! À la guerre comme à la guerre. (Sailingsailing.digitalcomet.be 16 mrt. 2017)

    De cafetaria van het ziekenhuis was vlakbij. Het was misschien niet de geschiktste plek om iemand te interviewen, maar à la guerre comme à la guerre. (Pieter Aspe, Misleid)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 17 Mar 2020 16:57
    0 reactie(s)

    #27713

    guerre, à la ~ comme à la ~
    (uitdrukking)

    in een noodsituatie moet men zich aanpassen; roeien met de riemen die men heeft; het is niet anders

    De Vlaamse ziekenhuizen bereiden zich voor op een coronapiek. Zo wordt onder meer bekeken of ze in geval van nood jonggepensioneerd medisch personeel kunnen opvorderen. Ook personeel uit vakantie halen, ligt op tafel. “In extreme omstandigheden is het à la guerre comme à la guerre en moeten we alle mogelijke krachten inzetten” (nieuwsblad.be 12/03/2020) 

    Maar China zal vermoedelijk ook het eerste land zijn dat de verspreiding onder controle heeft, dankzij een drastisch systeem van quarantaine en isolatie waarbij niemand om zijn mening wordt gevraagd: à la guerre comme à la guerre.  (doorbraak.be  4 mrt. 2020)

    De rest was à la guerre comme à la guerre. Het scherm werd op een tafel gemonteerd met een heel dikke steen om de stabiliteit te verbeteren. (blikopafrika.be 29 jan. 2015)

    Ik smeer de sandwiches met een roestig breekmes, maar ze smaken er daar niet minder om! À la guerre comme à la guerre. (Sailingsailing.digitalcomet.be 16 mrt. 2017)

    De cafetaria van het ziekenhuis was vlakbij. Het was misschien niet de geschiktste plek om iemand te interviewen, maar à la guerre comme à la guerre. (Pieter Aspe, Misleid)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 17 Mar 2020 16:55
    0 reactie(s)

    #27714

    neem allemaal een blad papier
    (uitdrukking)

    vaste uitdrukking van een leerkracht bij de aanvang van een test, toets, taak, opdracht…
    ook buiten de klasmuren als geijkte uitdrukking gebruikt.

    varianten: neem allemaal een bladje papier; neem allemaal een blaadje papier

    google2020: voor alle varianten in .NL 2 goegels mbt .BE

    Neem allemaal een bladje papier! Tijd om te testen of je goed hebt opgelet tijdens aflevering 1 van Sporza @school. (vrt.be)

    ‘Neem allemaal een blaadje papier,’ zegt ze. ‘Vandaag is de rekentest. Het resultaat komt in je verslag.’ (Baas van de wereld – Dirk Nielandt)

    Neem allemaal een blaadje papier en los de vragen hieronder op. Spieken bij je buur mag, we beschouwen dat als een nuttige oefening (kw.be)

    De zin ‘Neem allemaal een blaadje papier …’ kan nog bij veel mensen voor koude rillingen zorgen.(Klaskit: tools voor topleraren – Pedro De Bruyckere)

    Neem allemaal een blad papier en teken een bloem. (unicef.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 13:48
    0 reactie(s)

    #27715

    neem allemaal een blad papier
    (vaste woordverbinding)

    vaste uitspraak van een leerkracht bij de aanvang van een test, toets, taak, opdracht…
    ook buiten de klasmuren als geijkte uitdrukking gebruikt.

    varianten: neem allemaal een bladje papier; neem allemaal een blaadje papier

    google2020: voor alle varianten in .NL 2 goegels mbt .BE

    Neem allemaal een bladje papier! Tijd om te testen of je goed hebt opgelet tijdens aflevering 1 van Sporza @school. (vrt.be)

    ‘Neem allemaal een blaadje papier,’ zegt ze. ‘Vandaag is de rekentest. Het resultaat komt in je verslag.’ (Baas van de wereld – Dirk Nielandt)

    Neem allemaal een blaadje papier en los de vragen hieronder op. Spieken bij je buur mag, we beschouwen dat als een nuttige oefening (kw.be)

    De zin ‘Neem allemaal een blaadje papier …’ kan nog bij veel mensen voor koude rillingen zorgen.(Klaskit: tools voor topleraren – Pedro De Bruyckere)

    Neem allemaal een blad papier en teken een bloem. (unicef.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 13:46
    0 reactie(s)

    #27716

    tous ensemble
    (uitdr.)

    allemaal tesamen
    uitdrukking die het hele land aanspoort om zich ergens achter te scharen, bv. de Rode Duivels, maar nu bv. ook in de strijd tegen de corona

    uitspraak op zijn Frans

    Tous ensemble tegen corona! (twitter)

    Tous ensemble, zoals in Frankrijk en zoals we de Rode Duivels aanmoedigen (standaard.be)

    Tous ensemble in de strijd tegen deze sluwe dreiging want we willen zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’ (dewereldmorgen.be)

    “Tous ensemble”: 6 Vlamingen vertellen over hoe omgaan met crisis, van aperitieven met videocalls tot de coronabingo (vrt.be)

    Tous ensemble? Alleen maar als het goed gaat, zo lijkt. Waar is de steun voor de Rode Duivels? (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 08:40
    0 reactie(s)

    #27717

    tous ensemble
    (uitdr.)

    allemaal tesamen
    uitdrukking die het hele land aanspoort om zich ergens achter te scharen, bv. de Rode Duivels, maar nu bv. ook in de strijd tegen de corona

    Tous ensemble tegen corona! (twitter)

    Tous ensemble, zoals in Frankrijk en zoals we de Rode Duivels aanmoedigen (standaard.be)

    Tous ensemble in de strijd tegen deze sluwe dreiging want we willen zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’ (dewereldmorgen.be)

    “Tous ensemble”: 6 Vlamingen vertellen over hoe omgaan met crisis, van aperitieven met videocalls tot de coronabingo (vrt.be)

    Tous ensemble? Alleen maar als het goed gaat, zo lijkt. Waar is de steun voor de Rode Duivels? (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 08:38
    0 reactie(s)

    #27718

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appelsienvel
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaien
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    vloed
    wasdom
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    corona (voorvoegsel samenstellingen)
    coronacoalitie
    coronanummer
    coronaregering
    coronavluchteling
    coronavrijwilliger
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    hospitalisatieverzekering
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 08:31
    5 reactie(s)

    #27719

    coronavrijwilliger
    (zn. m.; ~s)

    neologisme: iemand die zich in deze tijden van de coronapandemie inzet om buren, ouderen, kwetsbaren te helpen

    zie ook corona

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Hond uitlaten van de buurvrouw of haar boodschappen doen? Vlaamse regering ondersteunt “coronavrijwilligers” (vrt.be)

    Vlaamse overheid maakt verzekering voor ‘coronavrijwilligers’ beschikbaar (hln.be)

    Volg LIVE persconferentie over maatregelen voor “coronavrijwilligers” (radio1.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 08:30
    6 reactie(s)

    #27720

    coronavluchteling
    (de ~, (m. ), ~en)

    Persoon die naar een veilig gebied in het buitenland vlucht om in eigen land de uitbreiding van het coronavirus te ontlopen. Ook om de lockdown te ontlopen omdat daar alles nog openbaar toegankelijk is.

    zie ook: corona

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    In Nederland is alles open. Ge kunt in Maastricht op ’n terraske Coronavluchteling gaan spelen (smoelenboek: Gert Goverts)

    Ongenoegen over Belgische “corona-vluchtelingen” in Sluis, Zeeuwse autoriteiten nemen maatregelen (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Mar 2020 08:29
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.