Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Warme, meestal blauwe frak die op typische manier met houten knopen in lussen dichtgeknoopt wordt en vandaar in NL ‘houtje-touwtje-jas’ genoemd wordt.
Is genoemd naar Duffel bij Antwerpen waar destijds de stof gemaakt werd. Het ww induffelen houdt hiermee ook verband.
< Duffel: Genoemd naar de plaatsnaam Duffel (bij Antwerpen), zoals al expliciet wordt vermeld in de eerste Engelse attestatie: These Duffields, so called from a Town in Brabant, where the trade of them first began ‘deze duffels, zo genoemd naar een Brabants stadje waar men deze begon te verhandelen’ (1677) M. Philippa
In Van Dale 1995: duffel, als de stofnaam en als de naam voor de frak.
Van Dale 2016 online: BE
Wikipedia: in België
zie ook verzamellemma kledij
Zo ne warme duffelcoat is eigenlijk voor de winter, maar jonge gasten dragen dat heel het jaar door. En ge hebt die met en zonder kap.
Nederlander.
De gemiddelde Belg, net als veel andere niet-Nederlanders, is er zich niet zo van bewust dat Holland slechts een deel van Nederland is. Niet elke Nederlander wil zichzelf een Hollander noemen. Toch is het gebruik van “Hollander” om een Nederlander aan te duiden algemeen verspreid. De Belg staat hierin overigens niet alleen, in talloze talen over de hele wereld zijn de officiële namen voor ‘Nederland’, ‘Nederlands’, ‘Nederlander’ e.d.m. variaties op ‘Holland’, ‘Hollands’, ‘Hollander’, enz. (bv. ‘Hulanda’ in het Papiaments, ‘Hollandi’ in het Groenlands, ‘Holandija’ in het Servisch, ‘H?lani’ in het Hawaïaans, ‘Holand’ in het Perzisch, ‘Hulanda’ in het Arabisch, ‘Hélán’ in het Chinees, enz.) Deze woorden zijn daar o.m. terechtgekomen door Hollandse kooplieden, die gedurende hun zeereizen zichzelf, hun taal en hun land aan de lokale bevolking als dusdanig voorstelden.
vrouwelijke tegenhanger: Hollandse
zie Holland
zie ook verzamellemma nationaliteiten
We gaan niet meer op reis naar campings, want het zit daar steevast vol Hollanders.
1) thuis, binnen blijven (maar eventueel ook minder strikt, in uw omgeving blijven)
2) zich gedeisd houden (antoniem: uit zijn kot komen (kot, uit z’n ~ komen)
zie ook verzamellemma koterij; kot
zie ook blijf in uw kot
1) “Blijf in uw kot”, met die iconische uitspraak probeerde Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) de Vlaming te overtuigen om thuis te blijven. (hln.be)
1) ‘Vrouwen, blijf in uw kot op Internationale Vrouwendag!’ (demorgen.be)
1) Hoe doe ik dat, in mijn kot blijven? Ik ga een keer naar de supermarkt, te voet, in het daluur. Een mens moet eten en drinken. Ik ga een keer naar de apotheker, ik ga de krant kopen. (Louis van Dievel – vrt.be)
2) Maar zoals gezegd: blijf niet in uw kot zitten, ga rond, stuur zelf brieven en toon initiatief.
2) “Vrijdagmiddag zat u in het middagnieuws van VTM, om oppositie te voeren tegen de volgens u verwarrende communicatie van de federale overheid. Daarmee zwengelde u de verwarring nog wat aan. Ik zou u willen vragen: doe dat nu even niet. Blijf in uw kot.” (Joël De Ceulaer – De Morgen)
bouwstijl die doet denken aan een traditionele boerderij
zie fermette
Dit huis in fermettestijl uit de jaren ’90 met lichtrijke leefruimte, ingerichte keuken en drie slaapkamers is volledig instapklaar. (vier.be)
Rustig gelegen alleenstaande villa in fermettestijl met 3 slaapkamers en bureel. (agencebossuyt.be)
Als je helemaal gewonnen bent voor de fermette-stijl, dan ben je alvast in de weer geweest met verschillende materialen en accessoires. (dauby.be)
Voornamelijk in de jaren ’80 kende de fermette-stijl haar opmars. Mensen bouwden hun huis met het karakter van een hoeve (inagro.be)
woning opgetrokken in boerderijstijl
“Een fermette is een term waarmee in België landelijke woningen (of imitaties ervan) worden aangeduid, gebouwd in een stijl die doet denken aan een traditionele boerderij. In Nederland wordt dit begrip een boerderette genoemd.” (Wikipedia)
Foto’s: klik hier
< Frans fermette, verkleinwoord van “ferme” (hoeve)
vergelijk pastorijwoning
zie ook fermettestijl
Ik vind een fermette met zo’n karrewiel in de gevel maar niks.
bouwstijl die doet denken aan een traditionele boerderij
zie fermette
Dit huis in fermettesijl uit de jaren ’90 met lichtrijke leefruimte, ingerichte keuken en drie slaapkamers is volledig instapklaar. (vier.be)
Rustig gelegen alleenstaande villa in fermettestijl met 3 slaapkamers en bureel. (agencebossuyt.be)
Als je helemaal gewonnen bent voor de fermette-stijl, dan ben je alvast in de weer geweest met verschillende materialen en accessoires. (dauby.be)
Voornamelijk in de jaren ’80 kende de fermette-stijl haar opmars. Mensen bouwden hun huis met het karakter van een hoeve (inagro.be)
woning opgetrokken in boerderijstijl
“Een fermette is een term waarmee in België landelijke woningen (of imitaties ervan) worden aangeduid, gebouwd in een stijl die doet denken aan een traditionele boerderij. In Nederland wordt dit begrip een boerderette genoemd.” (Wikipedia)
Foto’s: klik hier
< Frans fermette, verkleinwoord van “ferme” (hoeve)
vergelijk pastorijwoning
Ik vind een fermette met zo’n karrewiel in de gevel maar niks.
vier= vuur
1. vierwerk: vuurwerk
2. steek het vier maar aan: steek de kachel/haard maar aan
3. met ’t vier in zijn gat is hij vertrokken: met veel
enthousiasme, veel haast is hij weg.
4. het vier: kookfornuis.
verouderd in Antwerpen-stad
1. Het vierwerk was adembenemend mooi op oudjaar.
2. Mijn echtgenoot stak gisteren het vier an, het was gezellig bij de houtstove.
3. Mijn zonen gingen oudjaar vieren in Gent, ze vertrokken met ’t vier in hun gat.
4. Mijn moeder liet het vier aanstaan, alles is aangebrand.,
onzin, zever, iets dat ongeloofwaardig is, dat zal wel zijn,
wordt gezegd als iemand u blaaskes wijsmaakt
zie ook: mijn gat, mon oeil; hol
Verkeersveiligheid mijn hol! Ik ga straks de eigenaar van dat stuk grond eens mailen en vragen of die daar toestemming voor heeft gegeven. (9lives.be)
kinderopvang op school voorafgaand aan de schooluren
antoniem: nabewaking
Vanaf 07.30 uur is er mogelijkheid tot opvang in de voorbewaking. De schoolpoort gaat open voor alle anderen om 08.25 uur. (parkschoolmortsel.be)
De school organiseert voor- en nabewaking op school. Voorbewaking van 7u00 tot 8u30. Nabewaking van 15u40 tot 18u00. (stedelijkonderwijs.be)
georganiseerde opvang in de school voor leerlingen die na de officiële schooluren niet onmiddellijk naar huis gaan (analoog: voorbewaking) def. Taalunieversum
Van Dale 2016 online: BE
Onze Filip gaat twee dagen per week naar de nabewaking.
door
In Vlaanderen wordt de t van met dikwijls niet uitgesproken: me (korte, scherpe e), vergelijk da, wa, nie, goe
In de Kempen wordt soms ook al eens ‘mee’ gezegd, in dezelfde betekenis.
Dat die pillen plat zijn komt met heel de tijd op dat kaske onder uw kussen te gaan zitten. Dan blijft dat marcheren en gaan de pillen af (afgaan).
Ge zoudt dat gezever kunnen vermijden met al eens op tijd te komen.
zomer van 2009, waarin er op korte tijd verschillende geslaagde ontsnappingen uit Belgische gevangenissen plaatsvonden
De beveiliging van het Brusselse Justitiepaleis komt maar moeizaam op gang. De SP.A hekelt de trage aanpak van justitieminister De Clerck, die na de “ontsnappingszomer” heel wat maatregelen beloofde. (bruzz.be)
Nochtans beloofde justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) tijdens de afgelopen ‘ontsnappingszomer’ om haast te maken met de beveiliging van de mastodont van het Poelaertplein. (demorgen.be)
lijken, de schijn geven
Antwerpse Kempen maar ook in Limburg (Hasselt)
Zijt ge nog maar veertig? Maar man, gij toont veel ouder!
Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.
Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).
datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
**********************************************************************************
8/3/2020___32680_____coiffeuse
8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
Een Vlaming met een degelijke lochting – of een winkelkar – heeft al wel eens namen nodig om de vruchten en planten te benoemen die uiteindelijk op zijn talloor moeten terechtkomen, al dan niet na ze eerst te schellen. Ook wanneer zijn moestuin het slachtoffer is van moeskoppen, dient hij de polies duidelijk te kunnen informeren.
Vruchten/planten:
patatten
selder, knolselder, bleekselder
porei
witloof
zurkel
eierplant
sluimererwten
ajuinen
pijpajuin
look
salaad
sojascheuten
suikerboonen
tomatten
fraizen
pompelmoes/-zen
appelsienen
mandarinnen
pechen
krieken
stekelbessen
appelen
okkernoten
vuistnooten
Bomen:
abrikozelaar, appelaar, bananelaar, dadelaar, druivelaar, frambozelaar, kakilaar, kerselaar, kokosnotelaar, kriekelaar, kweeperelaar, mispelaar, notelaar, olijvelaar, perelaar, perzikelaar, pruimelaar, rozelaar, vijgelaar
Verwerkte producten:
fruitsap, appelsiensap, fruitsla, confituur, gelei, stoemp, fruitpap, groentepap, patattenpuree, suikerboon, seldersoep
Varia:
groentjes, zesser, twaalver
-
Een Vlaming met een degelijke lochting – of een winkelkar – heeft al wel eens namen nodig om de vruchten en planten te benoemen die uiteindelijk op zijn talloor moeten terechtkomen, al dan niet na ze eerst te schellen. Ook wanneer zijn moestuin het slachtoffer is van moeskoppen, dient hij de polies duidelijk te kunnen informeren.
Vruchten/planten:
patatten
selder, knolselder, bleekselder
porei
witloof
zurkel
eierplant
sluimererwten
ajuinen
pijpajuin
look
salaad
sojascheuten
suikerboonen
tomatten
fraizen
pompelmoes/-zen
appelsienen
mandarinnen
pechen
krieken
kruisbessen
appelen
okkernoten
vuistnooten
Bomen:
abrikozelaar, appelaar, bananelaar, dadelaar, druivelaar, frambozelaar, kakilaar, kerselaar, kokosnotelaar, kriekelaar, kweeperelaar, mispelaar, notelaar, olijvelaar, perelaar, perzikelaar, pruimelaar, rozelaar, vijgelaar
Verwerkte producten:
fruitsap, appelsiensap, fruitsla, confituur, gelei, stoemp, fruitpap, groentepap, patattenpuree, suikerboon, seldersoep
Varia:
groentjes, zesser, twaalver
-
Een Vlaming met een degelijke lochting – of een winkelkar – heeft al wel eens namen nodig om de vruchten en planten te benoemen die uiteindelijk op zijn talloor moeten terechtkomen, al dan niet na ze eerst te schellen. Ook wanneer zijn moestuin het slachtoffer is van moeskoppen, dient hij de polies duidelijk te kunnen informeren.
Vruchten/planten:
patatten
selder, knolselder, bleekselder
porei
witloof
zurkel
eierplant
sluimererwten
ajuinen
pijpajuin
look
salaad
sojascheuten
suikerboonen
tomatten
fraizen
pompelmoes/-zen
appelsienen
mandarinnen
pechen
kruisbessen
appelen
okkernoten
vuistnooten
Bomen:
abrikozelaar, appelaar, bananelaar, dadelaar, druivelaar, frambozelaar, kakilaar, kerselaar, kokosnotelaar, kriekelaar, kweeperelaar, mispelaar, notelaar, olijvelaar, perelaar, perzikelaar, pruimelaar, rozelaar, vijgelaar
Verwerkte producten:
fruitsap, appelsiensap, fruitsla, confituur, gelei, stoemp, fruitpap, groentepap, patattenpuree, suikerboon, seldersoep
Varia:
groentjes, zesser, twaalver
-
“kriekeleir”
kriekenboom
Van Dale online: (Belgisch-Nederlands, niet algemeen) kriekenboom, kersenboom
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
uitdrukking :
Die kunde wijsmaken dat ons Heer op ne kriekeleir geboren is!
Die kan je werkelijk alles wijsmaken.
zie ook kriek; verzamellemma groenten en fruit
.JPG)
Als dat zo een rotweer blijft zullen we niet veel krieken van de kriekelaars plukken.
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
griepcommissaris
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
tandplaaster
tantist
urgentiearts
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
hospitalisatieverzekering
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
