Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
griepcommissaris
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
tandplaaster
tantist
urgentiearts
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
hospitalisatieverzekering
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de griep van ’t jaar
ongemarkeerd in VD2016 online, maar google2016: .BE (>2.400) ; .NL (>680 meestal mbt .BE)
zie ook verzamellemma geneeskunde
standaard.be: Griepcommissaris Marc Van Ranst roept iedereen met een verkoudheid op thuis te blijven en niet te gaan werken.
tv-ekkergem.be: Griepcommissaris beveelt quarantaine aan
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kiekenkot
koffiekot
kolenkot
koolkot
paskot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zuipkot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
boerenkot
kotstudent
kotbaas, kotmadam
kotbaasbedrijf
kotencomplex
kotfuif
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting/kottaks
luxekot
Uitdrukkingen:
blijf in uw kot
dansen, mijn kot staat te ~
kot, eerst een ~ en dan een varken
kot, het ~ afbreken
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ vrij hebben
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, in zijn ~ blijven
kot, op ~ gaan
kot, op ~ zitten
kot, uit z’n ~ komen
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
kot, daar hebt ge het ~
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
> andere betekenissen van koterij
tonen, voordoen
Waarschijnlijk contaminatie
Creatieve kinesist uit Lichtervelde: “Ik toon oefeningen voor aan het raam” (vrt.be)
De veiligheidsroutine die stewards voor elke vlucht voortonen, ken je ondertussen misschien al vanbuiten (nieuwsblad.be)
Jasmien toonde voor hoe we naar boeken moeten zoeken m.b.v. een boekenplankje (bloggen.be)
De instructieverantwoordelijke toont voor hoe hij/zij werkt met de OLO (behavioral modeling) en hij/zij geeft aan waarom hij/zij bepaalde beslissingen neemt (Onderwijskunde als ontwerpwetenschap – Martin Valcke)
Wat is er (met u) (aan de hand)?
eigenlijk “wa is ’t”/“wad is ’t”
wordt dikwijls, al dan niet ironisch, agressief gebruikt
interessant aan deze uitdrukking is dat ze in gans Vlaanderen wordt gebruikt, hoewel ‘t’/‘het’ op zich – in de betekenis van ‘der’ – heden ten dage enkel nog in West- en Oost-Vlaanderen en de Antwerpse Kempen voorkomt
zie ook hoe is ’t
Wa is ’t he jong, heb ’k iet van ou aan ofwa?
Awel, wa is ’t? Wa is er gebeurd?
Wa is ’t? Voorwat zijn we gestopt?
Wa is ’t? Eieren of jong?
Wat is het (der), ge ziet zo bleek?
Hoe gaat het met u? Hoe stel je het? Hoe is het met u?
zie ook ça va, op het gemak, wat is ’t
Dag Jean, hoe is ’t?
demorgen.be: titel:“Hoe het gaat? Dat is voor ons geen gemakkelijke vraag”. inleiding: "Matthias Declercq en Jonas Lampens rijden voor deze rubriek lukraak door het land en klampen mensen aan met de simpele vraag: ‘Meneer, mevrouw, oe is ’t?’ "
gratis, voor niets, zonder betalen
zie ook verniet, niet
Met diejen bon kunde voorniet ne keer naar Walibi.
ik heb het hier dus niet over dure rust, ook wel vakantie genaamd, maar over de voorniete rust, die we dagelijks, wekelijks, maandelijks, jaarlijks, onszelf gunnen kunnen (lieverleven.be)
gratis
“niets” is oorpronkelijk de genitiefvorm van “niet”; het is dus eigenlijk
“voor/veur niet” met verdoffing tot doffe e
Middelnederlandsch Woordenboek: Vore niet (14de E.)
variant: voorniet
zie ook de uitdrukkingen: van de verniet, steendood of Verniet, steendood, verniet, van de ~ zijn
In den Bazar kunt ge nen tweede koffie verniet krijgen.
“Gij krijgt het boek voor niet, als het gedrukt is”, Conscience (ed. 1867)
En donderdag = verniete inkom! (9lives.be)
> andere betekenis van verniet
tevergeefs
> voor niets, voorniet, veurniet, …
Hoe hij is niet thuis? Dan ben ik helemaal verniet naar hier gekomen?
Al mijn werk verniet: heb ik juist gedaan met kuisen, komt gij hier met uw vuil botten binnen.
> andere betekenis van verniet
gratis
“niets” is oorpronkelijk de genitiefvorm van “niet”; het is dus eigenlijk
“voor/veur niet” met verdoffing tot doffe e
Middelnederlandsch Woordenboek: Vore niet (14de E.)
zie ook de uitdrukkingen: van de verniet, steendood of Verniet, steendood, verniet, van de ~ zijn
In den Bazar kunt ge nen tweede koffie verniet krijgen.
“Gij krijgt het boek voor niet, als het gedrukt is”, Conscience (ed. 1867)
En donderdag = verniete inkom! (9lives.be)
> andere betekenis van verniet
tevergeefs
> voor niets, voorniet, veurniet, …
Hoe hij is niet thuis? Dan ben ik helemaal verniet naar hier gekomen?
Al mijn werk verniet: heb ik juist gedaan met kuisen, komt gij hier met uw vuil botten binnen.
> andere betekenis van verniet
gratis
“niets” is oorpronkelijk de genitiefvorm van “niet”; het is dus eigenlijk
“voor/veur niet” met verdoffing tot doffe e
Middelnederlandsch Woordenboek: Vore niet (14de E.)
zie ook de uitdrukkingen: van de verniet, steendood of Verniet, steendood, verniet, van de ~ zijn
In den Bazar kunt ge nen tweede koffie verniet krijgen.
“Gij krijgt het boek voor niet, als het gedrukt is”, Conscience (ed. 1867)
> andere betekenis van verniet
gratis, voor niets, zonder betalen
zie ook verniet, niet
Met diejen bon kunde voorniet ne keer naar Walibi.
gratis, voor niets, zonder betalen
zie ook verniet, niet
Met diejen bon kunde voorniet ne keer naar Walibi.
SN/NL: u vraagt, wij draaien
De baardpoll loopt intussen als een trein @tomboonen1 Gij vraagt, wij draaien… (twitter.com)
Hier zie ventje, gij vraagt, wij draaien (forum.politics.be)
Gij vraagt … wij draaien … (seniorennet.be)
< Frans dépôt
1. stelplaats zie aldaar
2. stapelplaats, pakhuis (bv. Felix ~), loskade of -plaats
vgl. entrepot (AN)
“Allee, dan rijden we eerst naar den diepoo om te lossen.” (gehoord uit de mond van een vrachtwagen-chauffeur, die een oude verwarmingsketel had opgeladen uit de kelder van een gebuur).
SN/NL: kijk (eens/es) wie we daar hebben
varianten: wie da we daar hebben/hemmen/hen, wie da me daar hebben/hemmen/hen, …
Daarna zien we een paar oude kennissen terug die ook mekaar al lang niet meer gezien hebben: Wie da we daar hebben» (De Poperinghenaar, 29 november 1936, historischekranten.be)
Awel Awel Awel, wie da we daar hebben sie?! Joat Joat, ’t zijn die mannen van de scouts! (stbarbara.scoutsgroep.be)
Wie we daar hebben! (Thuis, een.be)
SN/NL: kijk (eens/es) wie we daar hebben
varianten: wie da we daar hebben/hemmen/hen, wie da me daar hebben/hemmen/hen, …
Daarna zien we een paar oude kennissen terug die ook mekaar al lang niet meer gezien hebben: Wie da we daar hebben» (De Poperinghenaar, 29 november 1936, historischekranten.be)
Awel Awel Awel, wie da we daar hebben sie?! Joat Joat, ’t zijn die mannen van de scouts! (stbarbara.scoutsgroep.be)
Wie we daar hebben! (Thuis, een.be)
commentaarstuk, redactioneel artikel
Nl_SN: hoofdartikel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
zie ook editorialist
In het editoriaal van vandaag legt de hoofdredactrice de nadruk op het progressieve karakter van de krant.
bloemlezing De Standaard:
In het editoriaal maakt Indra Dewitte zich zorgen over de vele jongeren van allochtone afkomst in Limburg.(standaard.be)
In het editoriaal doet Frans De Smet de zoektocht binnen CD&V naar een bewoner van de Wetstraat 16 uit de doeken.(standaard.be)
Twee toonaangevende kranten, Le Soir en La Libre Belgique, wijten zelfs het editoriaal niet aan de laatste ontwikkeling in de regeringscrisis, …(standaard.be)
Inzet van deze twist is de editoriaal van de laatste editie van de stadskrant, met als titel Lokeraars vluchten voor politie. (standaard.be)
De NYT beschrijft de vastgoedmaganaat in een editoriaal als ’de slechtste kandidaat van een grote partij in de moderne Amerikaanse …(standaard.be)
enz.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
