Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
ter verdediging aanwenden, aanvoeren, gebruiken
(vnl. in de uitdr.)
een getuigenis inroepen,
bezwaren inroepen,
een voorbeeld inroepen
(Opm. “inroepen” met betekenis “naar binnen roepen” en “zich wenden tot” is AN, zegt Van Dale)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
Met andere woorden, mijnheer de minister-president, voor dit falen kunt u geen verontschuldigingen inroepen, zelfs niet van budgettaire aard! (uit een of ander politiek forum)
gerief, materiaal, gereedschap
gratis V.D.:
tuig het; o -en 1 materiaal, gereedschap: (in sam) oorlogstuig
Wacht, ik haal mijn tuig uit en zal die kraan zelf repareren.
schokdemper, schokbreker
< Frans: amortisseur
zie ook verzamellemma wegcode
Klik op de afbeelding
Mijn amortisseur is kapot gegaan van al die kasseiwegeltjes.
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
bovenlijfke
cravat
debardeur
duffelcoat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
kap
kaptrui
kaspoesjeir
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
knop
kostuum
k-way
lits
manchetknop
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
overal
palto
pantoffels
plastron
pression
pull
regenscherm
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
veston
voorschoot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
varia:
avondkledij
droogkast
droogkuis
gele hesjes
kapstok
kroon, de ~ ontbloten
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
frak, amaai mijne ~
klak, amai mijn ~
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
Jean met de klak
klak, er met de ~ naar gooien
kiekens, de ~ zitten door den draad
kleedje, in een nieuw ~ steken
> andere betekenis van kledij
mouwloze trui
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
zie ook débardeurke; verzamellemma kledij
NL: slip-over
demorgen.be: Voor die dag tijdens het schooljaar 2005-2006 trok Craven eerst naar de klerenwinkel voor de geruite debardeur, wreef net voor de foto in zijn gezicht om het roder te maken, kneep zijn ogen dicht, stak zijn kaak naar voren en zette zijn grootst mogelijke glimlach op voor wat in zijn ogen een “genius photo” was.
wikipedia: Een debardeur is een gebreid, knooploos en mouwloos vest, vaak ook spencer genoemd
Het woord komt uit het Frans (maar het Groene Boekje spelt het zonder accent), waar het een typisch kledingstuk van de havenarbeiders was (schepen lossen = débarder).
In het Nederlands werd het woord populair (vooral in Vlaanderen) door Xavier De Baere, die in die outfit zijn sketches ten tonele bracht. Het vest wordt geassocieerd met een wat ouderwets burgerlijke kledingstijl.
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
bovenlijfke
cravat
duffelcoat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
kap
kaptrui
kaspoesjeir
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
knop
kostuum
k-way
lits
manchetknop
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
overal
palto
pantoffels
plastron
pression
pull
regenscherm
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
veston
voorschoot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
varia:
avondkledij
droogkast
droogkuis
gele hesjes
kapstok
kroon, de ~ ontbloten
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
frak, amaai mijne ~
klak, amai mijn ~
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
Jean met de klak
klak, er met de ~ naar gooien
kiekens, de ~ zitten door den draad
kleedje, in een nieuw ~ steken
> andere betekenis van kledij
Warme, meestal blauwe frak die op typische manier met houten knopen in lussen dichtgeknoopt wordt en vandaar in NL ‘houtje-touwtje-jas’ genoemd wordt.
Is genoemd naar Duffel bij Antwerpen waar destijds de stof gemaakt werd. Het ww induffelen houdt hiermee ook verband.
< Duffel: Genoemd naar de plaatsnaam Duffel (bij Antwerpen), zoals al expliciet wordt vermeld in de eerste Engelse attestatie: These Duffields, so called from a Town in Brabant, where the trade of them first began ‘deze duffels, zo genoemd naar een Brabants stadje waar men deze begon te verhandelen’ (1677) M. Philippa
In Van Dale 1995: duffel, als de stofnaam en als de naam voor de frak.
Van Dale 2016 online: BE
Wikipedia: in België
zie ook verzamellemma kledij
Zo ne warme duffelcoat is eigenlijk voor de winter, maar jonge gasten dragen dat heel het jaar door. En ge hebt die met en zonder kap.
Nederlander.
De gemiddelde Belg, net als veel andere niet-Nederlanders, is er zich niet zo van bewust dat Holland slechts een deel van Nederland is. Niet elke Nederlander wil zichzelf een Hollander noemen. Toch is het gebruik van “Hollander” om een Nederlander aan te duiden algemeen verspreid. De Belg staat hierin overigens niet alleen, in talloze talen over de hele wereld zijn de officiële namen voor ‘Nederland’, ‘Nederlands’, ‘Nederlander’ e.d.m. variaties op ‘Holland’, ‘Hollands’, ‘Hollander’, enz. (bv. ‘Hulanda’ in het Papiaments, ‘Hollandi’ in het Groenlands, ‘Holandija’ in het Servisch, ‘H?lani’ in het Hawaïaans, ‘Holand’ in het Perzisch, ‘Hulanda’ in het Arabisch, ‘Hélán’ in het Chinees, enz.) Deze woorden zijn daar o.m. terechtgekomen door Hollandse kooplieden, die gedurende hun zeereizen zichzelf, hun taal en hun land aan de lokale bevolking als dusdanig voorstelden.
vrouwelijke tegenhanger: Hollandse
zie Holland
zie ook verzamellemma nationaliteiten
We gaan niet meer op reis naar campings, want het zit daar steevast vol Hollanders.
1) thuis, binnen blijven (maar eventueel ook minder strikt, in uw omgeving blijven)
2) zich gedeisd houden (antoniem: uit zijn kot komen (kot, uit z’n ~ komen)
zie ook verzamellemma koterij; kot
zie ook blijf in uw kot
1) “Blijf in uw kot”, met die iconische uitspraak probeerde Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) de Vlaming te overtuigen om thuis te blijven. (hln.be)
1) ‘Vrouwen, blijf in uw kot op Internationale Vrouwendag!’ (demorgen.be)
1) Hoe doe ik dat, in mijn kot blijven? Ik ga een keer naar de supermarkt, te voet, in het daluur. Een mens moet eten en drinken. Ik ga een keer naar de apotheker, ik ga de krant kopen. (Louis van Dievel – vrt.be)
2) Maar zoals gezegd: blijf niet in uw kot zitten, ga rond, stuur zelf brieven en toon initiatief.
2) “Vrijdagmiddag zat u in het middagnieuws van VTM, om oppositie te voeren tegen de volgens u verwarrende communicatie van de federale overheid. Daarmee zwengelde u de verwarring nog wat aan. Ik zou u willen vragen: doe dat nu even niet. Blijf in uw kot.” (Joël De Ceulaer – De Morgen)
bouwstijl die doet denken aan een traditionele boerderij
zie fermette
Dit huis in fermettestijl uit de jaren ’90 met lichtrijke leefruimte, ingerichte keuken en drie slaapkamers is volledig instapklaar. (vier.be)
Rustig gelegen alleenstaande villa in fermettestijl met 3 slaapkamers en bureel. (agencebossuyt.be)
Als je helemaal gewonnen bent voor de fermette-stijl, dan ben je alvast in de weer geweest met verschillende materialen en accessoires. (dauby.be)
Voornamelijk in de jaren ’80 kende de fermette-stijl haar opmars. Mensen bouwden hun huis met het karakter van een hoeve (inagro.be)
woning opgetrokken in boerderijstijl
“Een fermette is een term waarmee in België landelijke woningen (of imitaties ervan) worden aangeduid, gebouwd in een stijl die doet denken aan een traditionele boerderij. In Nederland wordt dit begrip een boerderette genoemd.” (Wikipedia)
Foto’s: klik hier
< Frans fermette, verkleinwoord van “ferme” (hoeve)
vergelijk pastorijwoning
zie ook fermettestijl
Ik vind een fermette met zo’n karrewiel in de gevel maar niks.
bouwstijl die doet denken aan een traditionele boerderij
zie fermette
Dit huis in fermettesijl uit de jaren ’90 met lichtrijke leefruimte, ingerichte keuken en drie slaapkamers is volledig instapklaar. (vier.be)
Rustig gelegen alleenstaande villa in fermettestijl met 3 slaapkamers en bureel. (agencebossuyt.be)
Als je helemaal gewonnen bent voor de fermette-stijl, dan ben je alvast in de weer geweest met verschillende materialen en accessoires. (dauby.be)
Voornamelijk in de jaren ’80 kende de fermette-stijl haar opmars. Mensen bouwden hun huis met het karakter van een hoeve (inagro.be)
woning opgetrokken in boerderijstijl
“Een fermette is een term waarmee in België landelijke woningen (of imitaties ervan) worden aangeduid, gebouwd in een stijl die doet denken aan een traditionele boerderij. In Nederland wordt dit begrip een boerderette genoemd.” (Wikipedia)
Foto’s: klik hier
< Frans fermette, verkleinwoord van “ferme” (hoeve)
vergelijk pastorijwoning
Ik vind een fermette met zo’n karrewiel in de gevel maar niks.
vier= vuur
1. vierwerk: vuurwerk
2. steek het vier maar aan: steek de kachel/haard maar aan
3. met ’t vier in zijn gat is hij vertrokken: met veel
enthousiasme, veel haast is hij weg.
4. het vier: kookfornuis.
verouderd in Antwerpen-stad
1. Het vierwerk was adembenemend mooi op oudjaar.
2. Mijn echtgenoot stak gisteren het vier an, het was gezellig bij de houtstove.
3. Mijn zonen gingen oudjaar vieren in Gent, ze vertrokken met ’t vier in hun gat.
4. Mijn moeder liet het vier aanstaan, alles is aangebrand.,
onzin, zever, iets dat ongeloofwaardig is, dat zal wel zijn,
wordt gezegd als iemand u blaaskes wijsmaakt
zie ook: mijn gat, mon oeil; hol
Verkeersveiligheid mijn hol! Ik ga straks de eigenaar van dat stuk grond eens mailen en vragen of die daar toestemming voor heeft gegeven. (9lives.be)
kinderopvang op school voorafgaand aan de schooluren
antoniem: nabewaking
Vanaf 07.30 uur is er mogelijkheid tot opvang in de voorbewaking. De schoolpoort gaat open voor alle anderen om 08.25 uur. (parkschoolmortsel.be)
De school organiseert voor- en nabewaking op school. Voorbewaking van 7u00 tot 8u30. Nabewaking van 15u40 tot 18u00. (stedelijkonderwijs.be)
georganiseerde opvang in de school voor leerlingen die na de officiële schooluren niet onmiddellijk naar huis gaan (analoog: voorbewaking) def. Taalunieversum
Van Dale 2016 online: BE
Onze Filip gaat twee dagen per week naar de nabewaking.
door
In Vlaanderen wordt de t van met dikwijls niet uitgesproken: me (korte, scherpe e), vergelijk da, wa, nie, goe
In de Kempen wordt soms ook al eens ‘mee’ gezegd, in dezelfde betekenis.
Dat die pillen plat zijn komt met heel de tijd op dat kaske onder uw kussen te gaan zitten. Dan blijft dat marcheren en gaan de pillen af (afgaan).
Ge zoudt dat gezever kunnen vermijden met al eens op tijd te komen.
zomer van 2009, waarin er op korte tijd verschillende geslaagde ontsnappingen uit Belgische gevangenissen plaatsvonden
De beveiliging van het Brusselse Justitiepaleis komt maar moeizaam op gang. De SP.A hekelt de trage aanpak van justitieminister De Clerck, die na de “ontsnappingszomer” heel wat maatregelen beloofde. (bruzz.be)
Nochtans beloofde justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) tijdens de afgelopen ‘ontsnappingszomer’ om haast te maken met de beveiliging van de mastodont van het Poelaertplein. (demorgen.be)
lijken, de schijn geven
Antwerpse Kempen maar ook in Limburg (Hasselt)
Zijt ge nog maar veertig? Maar man, gij toont veel ouder!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
