Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
klanknabootsing van een pistool
VD2016 online: piefpoefpaf: BE
NL: piefpafpoef
ANW: pief poef paf: vooral in BE
zie ook Vlaamse volgorden
zie ook pief, poef, paf en gij zijt af; pief, poef, paf en uw broek zakt af
Niet alleen die van de verdiende rust en beloning van de voetbank – want zelf hoor ik in zijn ‘poef’ ook het aftelrijmpje ‘pief poef paf en jij bent af’ van mijn jeugd weerklinken (demorgen.be)
Alle indianen schieten met bananen, pief poef paf en jij bent af! (deklarebron.be)
Pief poef paf seffens zakt u broek nog af (Facebook.com)
Pief poef paf, daar komt de jager. Pief poef paf, pief… De jager schiet de wolf dood en haalt grootmoeder en Roodkapje uit de buik van de wolf. (klaslut)
aftelrijm
zie ook pief poef paf
Bij ons thuis zeiden we ‘pief poef paf en uw broek zakt af’, maar dat was misschien iets dat wij ervan maakten ? (gidsvoorhetzuiden.nl)
aftelrijmpje
zie ook pief poef paf
Kan je niet pief poef paf en gij zijt af doen, want ’t is allebei schoon. (bouwinfo.be)
Onder de piano lag een dode rat
juffer mammezelleke heeft er op getrapt
oei, zei dat ratteke,
een stukske van mijn gatteke,
pief poef paf en gij zijt af.
(wreed-en-plezant.be)
Heel wat woorden worden in Vlaanderen anders uitgesproken dan in Nederland. Dan gaat het niet zozeer over regelgebonden uitspraken zoals de zachte g, maar over woorden zoals pyjama dat in Vlaanderen als pie-zja-ma en in Nederland als pie-jaa-maa uitgesproken wordt. Of over klemtonen zoals bij burgemeester waarbij in Vlaanderen het accent op de eerste lettergreep valt en in Nederland op de derde. Bij leenwoorden hanteert men in Nederland zeer dikwijls een nabootsing volgens de Nederlandse klankwetten van de klanken in de oorspronkelijke taal (meestal Engels of Frans), terwijl de uitspraak in Vlaanderen vervlaamst wordt. Soms wordt in Vlaanderen een Franse uitspraak gehanteerd, dan volgt de uitspraak in Nederland meestal het Engels.
Voor Engelse leenwoorden met korte a is er een afzonderlijk lemma waar deze gevallen ondergebracht kunnen worden.
Het spijtige is dat de Vlaamse media voor deze woorden de Nederlandse uitspraak gebruiken ondanks dat de Vlaamse uitspraak in Vlaanderen zeer algemeen is. Dit is een aanfluiting van de V die voor Vlaams staat in o.a. vrt en VTM.
Wat klemtonen betreft kan voor het West-Vlaams algemeen gesteld worden dat de klemtoon zeer dikwijls op de eerste lettergreep ligt (zoals ook in het nabije(re) Engels), ook en wellicht het meest opmerkelijk bij eigennamen. Bijvoorbeeld, waar een doorsnee Vlaming of Nederlander de naam Stefanie zal uitspreken zoals de Fransen, met de klemtoon op de laatste lettergreep, heet deze vrouw in West-Vlaanderen Stefanie. De West-Vlaamse politieker Vande Lanotte heet in zijn thuisprovincie Vande Lanotte.
In de Vlaamse audiovisuele media, en bij uitstek bij de VRT, verzint men ook dikwijls een zogenaamd correcte uitspraak, die evenwel door Vlamingen noch door Nederlanders wordt gedragen. Deze gevallen worden ook aan dit lemma toegevoegd. Zie bij deze ook het lemma vrt-taal.
zie ook Breda, Spa: vokaalreductie
alfabetische lijst:
‘s anderendaags: VL: san·dren·da(a)gs; NL: san·de·ren·daags
advocaat: VL: ad·vo·kaat; NL: at·fo·kaat
Afrika: VL: a·fri·ka; NL: aa·fri·kaa
Amerika: VL: a·mee·ri·ka; NL: a·mee·ri·kaa
Antarctica (idem Arctica): an·tarc·ti·ca; NL: an·tarc·ti·caa
archipel: VL: ar·chi·pel; NL: ar·chi·pel
asfalt: VL: as·falt; NL: as·falt
azalea: VL: a·za·lee·ja; NL: a·zaa·lee·jaa
badminton: VL: bat·min·ton (fonetisch); NL: bèt·min·ten (Engels)
Belgrado: VL: bel·gra·do; NL: bel·gra·do
Bernard: VL: ber·naar (Frans); NL: bern·(h)art (Engels)
bijna: VL: bij·na(a)/be·na(a) (zie ook bekan); NL: bij·naa
bikini: VL: bi·ki·ni; NL: bi·ki·ni
braderie: VL: bra·de·ri; NL: braa·de·rie
braderij: VL: bra·de·rij; NL: braa·de·rij
buggy: VL: bu·gi (zachte g); NL: bu·Gi (g van Frans ’grand’ of Engels ‘great’)
burgemeester: VL: bur·ge·mees·ter; NL: bur·ge·mees·ter
cacao: VL: ca·ca·oo; NL: ca·caa·oo
carnaval: VL: kar·na·val (Frans); NL: kar·ne·val (Engels); VRT-uitspraak: kar·naa·val
casino: VL: ca·zi·noo; NL: ca·sie·noo (zie ook Vlaamse geslachten)
catalogus: VL: ca·ta·loo·gus (scherpe u; eigenlijk eerder cataloog); NL: ca·taa·lo·chus (doffe u)
chips (patatten): VL: tjips (scherpe i); NL: sjips (doffe i)
cichorei: VL: sjie·ko·rei; NL: sie·cho·rei (± fonetisch)
clitoris: VL: cli·too·ris (beide i’s als in fiets); NL: cli·to·ris (beide i’s als in dik)
compagnie: VL: kom.pa.nie; NL-SN: kom.panj.ie
conciërge: VL: kon·s·jer·zje (± Frans); NL: kon·zjer·zje
coup: VL: koe (Frans); NL: koep (± fonetisch)
dement: VL: dee·ment; NL: de ment
dementie: VL: dee·men·sie; NL: de·men·tsie
detective: VL: de·tek·tie·ve/de·dek·tie·ve (fonetisch); NL: die·tek·tif (Engels)
Doornroosje: VL: doo·rn·roo·sje; NL: doo·rn·roo·sje
doorprikken: VL: door·prik·ken; NL: door·prik·ken
dossier: VL: dos·sier (fonetisch); NL: do·sjee (Frans)
elixir: VL: ee·liek·sier/ee·lieg·zier (Arabisch, ‘g’ uitgesproken als in het Engelse ‘good’); NL: ee·lik·ser (‘lik’ uitgesproken als ‘dik’)
encyclopedie: VL: en·cy·clo·pe·die (fonetisch); NL: aun·cy·clo·pe·die (Frans, de ‘aun’ is nasaal)
energie: VL: e·ner·gie (fonetisch); NL: e·ner·zjie/e·ner·sjie (Frans)
epidemie: VL: ee·pi·dee·mi (korte i); NL: ee·pi·dee·mie (Frans)
essay: VL: es·sè (Frans); NL: es·seej/es·seej (Engels)
Europa: VL: eu·roo·pa; NL: eu·roo·paa
festival: VL: fest·ti·val; NL: fes·ti·val
flirten: VL: flir·ten (fonetisch); NL: fleur·ten (Engels)
foto: VL: fo·too; NL: foo·too
fotografie: VL: fo·to·gra·fie; NL: foo·too·gra·fie
garantie: VL: ga·ran·tie (Frans; ook ga·ran·sie); NL: ga·ran·tsie
gelijkvloers: VL: ge·lijk·vloers; NL: ge·lijk·vloers
Gerard: VL: zjee·raar (Frans); NL: gee·rart (fonetisch)
gilet: VL: zjie·lee; NL: zjie·lèt
goal: VL: gool (zachte g); NL: Gool (g van Frans ‘grand’ of Engels ‘great’)
golf: VL: golf (zachte g); NL: Golf (g van Frans ‘grand’ of Engels ‘great’)
Google: VL: goe·gel/Goe·Gel (korte oe-klank; G = stemhebbende k); NL: Goe·Gel (lange oe-klank; G = stemhebbende k)
hifi: VL: haai·fi (Brits Engels); NL: haai·faai (Amerikaans Engels)
hostess: VL: hos·tès; NL: hos·tes (Engels)
hygiëne: VL: hy·gjee·ne; NL: hy·gjèè·ne (Frans)
ingewikkeld: VL: in·ge·wik·keld; NL: in·ge·wik·keld
intrige: VL: in·trie·ge (fonetisch); NL: in·trie·zje/in·trie·sje (hypercorrecte uitspraak van intrige met /ž/ -Frans intrigue)
Iran: VL: i·ran; NL: i·raan (zie ook Iranees
Israël: VL: iez·ra·jel (‘i’ als in ‘kiwi’); NL: is·ra·‘el (‘i’ als in ‘dik’)
item: VL: i·tem (korte i, doffe e); NL: aaj·tem (Engels)
jacuzzi: dja·koe·zi/zja·koe·zi; NL: ja·koe·zi
jenever: VL: zje·nee·ver; NL: je·nee·ver (fonetisch)
Jos: VL: zjos; NL: jos
junior: VL: zju·njor (scherpe u); NL: ju·ni·jor (scherpe u en i)
kameleon: VL: ka·mee·lee·jon; NL: ka·mee·lie·jon
kathedraal: VL: ka·tee·draal; NL: kat·te·draal
koala: VL: ko·a·la; NL: koo·aa·laa
Koran: VL: koo·ran; NL: ko·raan
landrover: VL: land·roe·ver; NL: land·ro·ver
lavabo: VL: la·va·boo; NL: la·vaa·boo/la·vaa·boo
Lutgart: VL: lut·gart; NL: lutgart
mammoet: VL: mam·moet; NL: mam·moet
Mercedes: VL: Mèr·ce·dès (scherpe e achteraan; ± Spaans); NL: Mèr·cee·des (doffe e achteraan; ± Engels)
meteen: VL en NL: mè·teen (‘mè’ als in ‘bed’); VL media: me·teen (‘me’ als in ‘der’)
Monaco: VL: Mo·na·coo; NL: Moo·naa·coo
monopoly: VL: mo·no·poo·ly; NL: mo·no(o)·pe·ly (Engels)
namiddag: VL: na·mid·dag; NL: na·mid·dag
nasi (goreng): VL: naa·zi; NL: na·si
Nieuwjaar: VL: nieuw·jaar; NL: nieuw·jaar
Nobelprijs: VL: No·bel·prijs; NL: No·bèl·prijs
nostalgie: VL: nos·tal·gie (fonetisch); NL: nos·tal·zjie/nos·tal·sjie (Frans)
nylon: VL: ni·lon / nij·lon (Frans / vervlaamst); NL: naaj·lon (Engels)
omwenteling: VL: om·wen·te·ling; NL: om·wen·te·ling
onderhoud: VL: on·der·houd; NL: on·der·houd
Oostende: VL: os·ten·de; NL: oost en·de
pallet: VL: pa·lèt; NL: pèl·let (Engels)
pandemie: VL: pan·dee·mi (korte i); NL: pan·dee·mie (Frans)
parameter: VL: pa·ra·mee·ter; NL: pa·raa·m?·ter
parfum: VL: par·fui (Frans, de ‘ui’ is nasaal); NL: par·fum (fonetisch)
passagier: VL: pas·sa·gier (fonetisch); NL: pas·sa·zjier/pas·sa·sjier
pedalo: VL: pee·da·loo; NL: pee·daa·loo
per: VL: ‘per’ als ‘der’; NL: ‘per’ als ‘ver’
percent: VL: per·cent (‘per’ als ‘der’); NL: per·cent (‘per’ als ‘ver’)
per se: VL: per see (‘per’ als ‘der’); NL: pèr see (Latijn, ‘pèr’ als ‘ver’)
pikken: VL: pi·ken (scherpe i); NL: p?·ken (doffe i)
pissen: VL: pi·sen (scherpe i); NL: p?·sen (doffe i)
pistolet: VL: pis·to·lee; NL: pis·to·lèt
platform: VL: plat·form; NL: plat·form
pointe: VL: pwèèn·te; NL: pwan·te
pyjama: VL: pi·zja·ma; NL: pie·jaa·maa
reclame: VL: ree·claa·me (echter dikwijls reklam, wél met een doffe e); NL: re·claa·me (beide e’s zijn dof)
record: VL: re·kort (fonetisch); NL: ree·koor (Frans)
recital: VL: re·si·tal (scherpe i, Frans); NL: rie·saaj·tel (Engels)
reportage: VL: ree·por·taa·zje; NL: re·por·taa·sje (beide e’s zijn dof)
reünie: VL: ree·ju·nie; NL: ree·u·nie (Franse klemtoon)
Robert: VL: ro·beir (Frans); NL: ro(o)·bert (Engels)
robot: VL: ro·bot; NL: roo·bot
rondpunt: VL: rond·punt; NL: rond·punt
Roodkapje: VL: rood·kap·je; NL: rood·kap·je
salami: VL: sa·la·mi; NL: sa·laa·mi
sceptisch: VL: sep·ties; NL: skep·ties
service: VL: ser·vis (scherpe i, Frans); NL: seur·vis (doffe i, Engels)
site: VL: sitte; NL: saajt
Sneeuwwitje: VL: sneeuw·wi·tje; NL: sneeuw·wit·je
stadhuis: VL: sta·tuis; NL: stad·huis
steak: VL: stek/stik (Frans); NL: steek (Engels)
super, hyper: VL én NL: su·per, hy·per; VL media: sup·per, hip·per
tabak: VL: ta·bak (zie ook toebak); NL: ta·bak (Frans)
tarmac: VL: tar·mac; SN: tar·mac
Tenerife: VL: té·ne·rif ; NL: tee·nee·rif (korte, scherpe i); VRT-uitspraak: tee·nee·rie·fee
tenzij: VL: ten·zij (‘e’ als in ‘der’, komt van "’t en zij’); NL: ten·zij, ten·zij (‘e’ in beide varianten als in ‘bed’)
terras: VL: tèr·ras; NL: te ras
tic: VL: tik (scherpe i, zie ook tic nerveux); NL: tik (doffe i)
ticket: VL: tie·kèt (Frans); NL: tik·ket (Engels)
trainen: VL: trei·nen; NL: treej·nen (Engels)
urgent: VL: ur·gent (scherpe u); NL: ur·gent (doffe u)
vanille: VL: va·nie·le (fonetisch); NL: va·nie·je (Frans)
verkoop: VL: ver·koop; NL: vér·koop (tegen alle regels in)
virus: VL: vi·rus (scherpe korte i, scherpe korte u); NL: vie·res (lange i, doffe e)
voormiddag: VL: voor·mid·dag; NL: voor·mid·dag
vrijgezel: VL: vrij·ge·zel; NL: vrij·ge·zel
werkloos: VL: werk·loos; NL: werk·loos
werkloosheid: VL: werk·loos·heid; NL: werk·loos·heid
werknemer: VL: werk·nee·mer; NL: werk·nee·mer
wodka: VL: vod·ka (Slavisch, de ‘d’ is eerder stemhebbend); NL: wot·kaa (de ‘t’ is stemloos)
yoghurt: VL: joe·choert (soms joe·goert; ± Turks); NL: jo·chert, jo·ggert (fonetisch)
YouTube: VL: joe·toep; NL: joew·tsjoewp
zone: VL: zoo·ne; NL: zoa·ne (Frans)
zonsondergang: VL: zon·zon·der·gang; NL: zons·on·der·gang
zonsopgang: VL: zon·zop·gang; NL: zons·op·gang
woorden op —ist/—isme/—isch: VL: —ist/—isme/—isch (‘i’ als in ‘fiets’); NL: —?st/—?sme/—?sch (‘i’ als in ‘dik’)
woorden op —tie: VL: —sie; NL: —tsie
woorden op —tje/—dje: VL: —tje (de t- en j-klanken komen samen zoals in ‘checken’); NL: —t·je (de t- en j-klanken worden apart uitgesproken)
woorden met —ci— of —ti— (bv. ‘officieel’, ‘politioneel’): VL: —s·j— (de s- en j-klanken worden apart uitgesproken); NL: —sj—, —tsj— (de s- en j-klanken komen samen zoals in ‘sjaal’ of ‘checken’)
woorden met dis—: VL: dis— (‘i’ als in ‘fiets’); NL: d?s— (‘i’ als in ‘dik’)
woorden op —achtig: VL: klemtoon op woord zelf; NL: klemtoon op achtig en adempauze tussen woord en achtig → bv. VL: ze·nu·wach·tig; NL: ze·nuw acht·ig
aftelrijmpje
zie ook pief poef paf
Kan je niet pief poef paf en gij zijt af doen, want ’t is allebei schoon. (bouwinfo.be)
Onder de piano lag een dode rat
juffer mammezelleke heeft er op getrapt
oei, zei dat ratteke,
een stukske van mijn gatteke,
pief poef paf en gij zijt af.
(wreed-en-plezant.be)
klanknabootsing van een pistool
VD2016 online: piefpoefpaf: BE
NL: piefpafpoef
ANW: pief poef paf: vooral in BE
zie ook Vlaamse volgorden
zie ook pief, poef, paf en gij zijt af
Niet alleen die van de verdiende rust en beloning van de voetbank – want zelf hoor ik in zijn ‘poef’ ook het aftelrijmpje ‘pief poef paf en jij bent af’ van mijn jeugd weerklinken (demorgen.be)
Alle indianen schieten met bananen, pief poef paf en jij bent af! (deklarebron.be)
Pief poef paf seffens zakt u broek nog af (Facebook.com)
Pief poef paf, daar komt de jager. Pief poef paf, pief… De jager schiet de wolf dood en haalt grootmoeder en Roodkapje uit de buik van de wolf. (klaslut)
kinderspel
spelregels zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Steen,papier,schaar
google2015:
blad, steen, schaar: .BE (1.800) ; .NL (912 )
schaar, steen, papier: .BE (3.020) ; .NL (402)
Steen, papier, schaar .BE (1.660) ; .NL (12.700)
Deze google-cijfers zijn niet helemaal in overeenstemming met het Scouts&Gidsen-onderzoek (zie voorbeeldzin). Wel is er in VL blijkbaar meer diversiteit in de naamgeving van het spel dan in NL.
zie ook Vlaamse volgorden; scheir
Is het nu blad-steen-schaar of schaar-steen-papier? Vlaanderen hanteert geen eenduidige naam van het spel. Daarom wou Scouts en Gidsen Vlaanderen nagaan waar welke term gebruikt werd en riep haar leden op om een enquête in te vullen. Daaruit bleek dat de meerderheid van Vlaanderen blad-steen-schaar zegt, hoewel een strook van Antwerpen tot Brussel schaar-steen-papier zegt. (vtm.be)
Geen toss, maar blad-steen-schaar: Engelse topref wordt 3 weken geschorst (vrt.be)
In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde uitdrukkingen.
duimen en vingers aflekken – NL vingers en duimen aflikken
fauna en flora – NL flora en fauna
groenten en fruit – NL fruit en groenten
loontje komt om zijn boontje – NL boontje komt om zijn loontje
nko-arts (neus-keel-oorarts) – NL kno-arts (keel-neus-oorarts)
pief poef paf – NL Pief paf poef
scha en schande, met ~ (1) – NL met schande en schade
weeral – NL alweer
wetens en willens – NL willens en wetens
zeker en vast – NL vast en zeker
±:
blad, steen, schaar (VL) / schaar, steen, papier (Antw.-Brussel) – NL steen, papier, schaar
water en bloed zweten – NL bloed en tranen zweten
water, zweet en bloed – NL bloed, zweet en tranen
(1) scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), …
Een classeur (klasseur) heeft twee betekenissen:
1. een archiefmap of ringmap (NL: ordner); ook klasseermap
2. een persoon die klasseert (classeert), d.w.z. stukken in archiefmappen opbergt; ook klasseerder
Klik op de afbeelding
De slordige classeur weet niet meer in welke classeur hij dit dossier heeft geklasseerd.
kaft met ringen om geperforeerde documenten in te bewaren, classeur
NL: ringband, ordner
Een zoekopdracht op Google maakt duidelijk dat het woord ringmap vooral in België wordt gebruikt. Als plaatjes zie ik ordners en… ringbanden? Misschien is ‘ringmap’ zo gek nog niet.(gidsvoorhetzuiden.nl)
Dankzij de handige afscheurlijn (microperforatie) en perforatie voor ringmappen kunt u uw notities in uw Atomaschrift achteraf gemakkelijk opbergen in een ringmap.(atoma.be)
Een uitdrukking van een staat van zware beschonkenheid.
Vooral populair bij de jeugd van de Antwerpse Kempen
uitspraak met zware e
> andere uitspraak van daarm
zie ook: pottendarm, zjaak, pottoe, poepeloere, petrol zijn, meurg
“amai, den Bert staat er weer ze, me zijne deirme kop”
“Laat me doen, kzen deirm”
“ej mottige kalle, kzen deirm, gaan we muilen?”
“’t Is ni omdak nen tak op mijne kop heb dak deirm zijn!”
1. map, ringmap
2. slof sigaretten
Van Dale online: BE, niet algemeen
< Belgisch-Frans
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
1) Aan ’t begin van elk schooljaar koop ik voor ieder vak een nieuwe farde.
2) Het is zeer gebruikelijk dat een winkelier zijn klant bij de aankoop van een farde sigaretten of een doos sigaren een gratis aansteker geeft. (dekamer.be)
De goed voorbereide Verhaegen heeft een dikke farde met verslagen van vergaderingen, brieven, mails, enzovoort meegebracht (standaard.be)
Hij heeft een immense farde, van één meter bij twee, waar het cultuurleven in Brussel vanaf begin jaren zeventig in samengevat zit. (standaard.be)
In dossiers van drugs- en mensenhandel of terrorisme tikt de klok en heb je geen tijd om onverwacht een hele farde met pv’s te lezen. (standaard.be)
De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.
De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.
Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.
| woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten: | ||
|---|---|---|
| Nederlands | Vlaams | speciallekes & opmerkingen |
| aanvaarden | aanvèèrden | de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’ |
| -aar (achtervoegsel) | -èèr | zie eer |
| aarde | èèrde | regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm vgl. Engels ‘earth’ het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m. zie ook bv. eirbees |
| arm (lichaamsdeel) | èèrm | regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer regio Antwerpen(-stad) gebruikt ook een a-vorm: aarem |
| averechts | èverechts | regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm |
| blaten | blèten | zie bleiten vgl. Engels ‘bleat’ |
| dan | dan | regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn zie ook tan vgl. Engels ‘then’ |
| darm | dèèrm | zie deirm regio Antwerpen-stad gebruikt een heldere a: daarm |
| dwars | dwèèrs | de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’ |
| gaaf (effen) | gaaf | regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant) |
| gaarne | gèren | regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm zie gere, geire + commentaren |
| garnaal | gèèrnaart | massaal veel varianten, doch (op Antwerpen-stad na) allemaal met een ‘è’, zie gernat klemtoon op de eerste lettergreep |
| gras | gèrs/gras | regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm zie ges, gers |
| haard | hèèrd | vgl. Engels ‘hearth’ |
| haring | hèring | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm vgl. Engels ‘herring’ |
| hart | hèrt | regio Antwerpen gebruikt de a-vorm vgl. Engels ‘heart’ zie hert |
| kaars | kèèrs | de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’ zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet) |
| kaas | kèès | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig |
| kaaskop | kèèskop | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig |
| karnemelk | karnemelk/botermelk | regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn) |
| klaar | klèèr | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm zie ook gereed |
| laars | laars | sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot’ was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland |
| lantaarn | lantèèrn | vgl. Engels ‘lantern’ |
| maart | mèèrt | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm |
| markt | markt | regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met) |
| / | miljaar | regio West-Vlaanderen: miljèèr |
| morgen | morgen | regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’ |
| naarstig | naarstig | regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig (verouderd) |
| paard | pèèrd | zie peerd, peird |
| paars | paars | sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz. |
| parel | pèrel | vgl. Engels ‘pearl’ |
| pilaar | pilèèr | regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm |
| schaar | schèèr | regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm vgl. Engels ‘shear’ |
| staart | stèèrt | |
| traag | traag | regio Denderstreek: trèèg |
| vaars | vèèrs | de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’ |
| varen (water) | vèren | het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie |
| varken | vèrken | regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken |
| waard | wèèrd | |
| waarde | wèèrde | |
| warm | wèrm | regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm in Antwerpen-stad is de klank verschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’ |
| zwaard | zwèèrd | regio kust gebruikt ook de a-vorm |
| woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten: | ||
|---|---|---|
| Nederlands | Vlaams | speciallekes & opmerkingen | beer | bèèr | vgl. Engels ‘bear’ |
| Dendermonde | dèèr(e)monde | vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak |
| geel | gèèl | regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’) |
| gerst | gèèrst | ook gèèst om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ |
| geweer | gewèèr | |
| hebben | hebben | regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen) |
| keel (lichaamsdeel) | keel | regio Antwerpen: kèèl regio West-Vlaanderen: scherplange e |
| kerel | kèrel | zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’ |
| keren | kèren | Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee |
| kermis | kèrmis | om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis regio Antwerpen(-stad) gebruikt een a-vorm: kaaremis |
| meer (water) | mèèr | vgl. Frans ‘mer’ de Antwerpse Meir = een mèèr |
| meers | mèèrs | |
| merel | mèrel | regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’ |
| peer (fruit) | pèèr | vgl. Engels ‘pear’ |
| scheel (ogen) | schèèl | |
| scheren | schèren | vgl. Engels ‘shear’ |
| smeerlap | smèèrlap | regio West-Vlaanderen: scherplange e zie ook smeerlap |
| smeren | smèren | vgl. Engels ‘smear’ regio West-Vlaanderen: scherplange e |
| teer (pek) | tèèr | ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’) regio Antwerpen gebruikt ook een a-vorm: taar |
| teerling | tèèrling | archaïsch in het Nederlands, zie teerling |
| veer (boot) | vèèr | het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie |
| vreten | vrèt(t)en | de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’ zie fretten, freten |
| wereld | wèreld | |
| werken | wèrken | in Antwerpen-stad is de klank herschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’ |
… en nog onnoemelijk veel andere woorden
zie ook onderstaande link:
http://www.antwerps.be/artikel/1586
huilen
kweiken of bleiten of schrieëven
uitspraak met zware e
Woordenboek der Nederlandsche Taal: kweken: Ook voor het huilen van kinderen (zie de zuidndl. idiotica)
Marieke heeft nog dagen aan een stuk zitten te kweiken omdat haar lief het afgemaakt had.
Ze heeft nogal een stukske afgeblèt.
Moet ge daar nu zo voor schrieëven?
door een eigen naïviteit, onwetendheid of stommiteit zich laten bedriegen of laten overdonderen door schoonpraterij
zie ook zak, in ’t ~ zetten; zak, in ’t ~ gezet worden; grammatica: gereduceerd lidwoord
Ze hebben mij in ‘t zak laten lopen met hunne schonen (schoon) uitleg over ’minder gsm-kosten betalen’ en nu heb ik een abonnement van 2 jaar aan mijn gat, wat duurder uitkomt.
bedrogen of gefopt worden, opgelicht worden,
maar ook wanneer iets anders uitdraait dan men verwacht of gehoopt had
zie ook zak, in ’t ~ zetten; zak, in ’t ~ laten lopen; grammatica: gereduceerd lidwoord
Hij ging eens naar Spanje voor de zon, maar is dik in ’t zak gezet: Heel den tijd regen en bewolkt.
blue-army.com: Clubsupporters worden in ’t zak gezet.
bedriegen, benadelen, oplichten
Van Dale online: iemand in de zak zetten: Belgisch-Nederlands informeel
zie ook zak, in ’t ~ gezet worden; zak, in ’t ~ laten lopen; grammatica: gereduceerd lidwoord
Ik heb mij ne nieuwe mixer gekocht, maar daar hebben ze me ferm mee in ’t zak gezet! Binnen het jaar was hij al kapot.
Ze hebben hun eigen serieus in ’t zak laten zetten door de zo gezegde all-in formule te pakken.
“Ofwel wist de minister het niet en is hij eigenlijk in de zak gezet door de legertop, en dat is redelijk ernstig”, analyseert Ivan De Vadder nu in “De ochtend” op Radio 1. (vrt.be)
afruimen
klinkt dikwijls als: “’t tafel wegdoen” (zie ook grammatica: gereduceerd lidwoord)
in Antwerpen: afzetten, de tafel ~
Alle mannen, doet de tafel eens weg, dan kunnen we een potteke kaarten.
klanknabootsing van een pistool
VD2016 online: piefpoefpaf: BE
NL: piefpafpoef
ANW: pief poef paf: vooral in BE
zie ook Vlaamse volgorden
Niet alleen die van de verdiende rust en beloning van de voetbank – want zelf hoor ik in zijn ‘poef’ ook het aftelrijmpje ‘pief poef paf en jij bent af’ van mijn jeugd weerklinken (demorgen.be)
Alle indianen schieten met bananen, pief poef paf en jij bent af! (deklarebron.be)
Pief poef paf seffens zakt u broek nog af (Facebook.com)
Pief poef paf, daar komt de jager. Pief poef paf, pief… De jager schiet de wolf dood en haalt grootmoeder en Roodkapje uit de buik van de wolf. (klaslut)
de tafel dekken
tegengestelde: afzetten, de tafel ~
Ik zal de tafel wel zetten. Met hoevelen zijn we en is er ook een soeptelloor nodig?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
