Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #10861

    loopgracht, in zijn ~ zitten of blijven
    (uitdr.)

    fig.: halstarrig zijn positie of standpunt handhaven

    zie loopgracht

    vgl. loopgracht, uit zijn ~ komen

    SP en VLD zitten in hun loopgrachten en gooien af en toe een proefballonnetje uit. (standaard.be)

    Hoe meer tegenstand de brexit van buitenaf kent, hoe dieper de eurosceptici zich in hun loopgraven begraven. (knack.be)

    Ook al ging het duidelijk in tegen hun diepste overtuigingen over de schepping en de herkomst van de mens, en botste het met hun zelfbeeld en hun identiteit, ze hadden zich tenminste niet meteen teruggetrokken in hun loopgracht. (vrt.be)

    “Alles hangt samen met het kerntakendebat, het debat over wat er het beste op welk niveau wordt uitgevoerd. Dat wordt maar niet ten gronde gevoerd. Iedereen blijft in zijn loopgracht zitten.” (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Sep 2023 09:40
    0 reactie(s)

    #10862

    loopgracht, in zijn ~ zitten of blijven
    (uitdr.)

    fig.: halstarrig zijn positie of standpunt handhaven

    zie loopgracht

    SP en VLD zitten in hun loopgrachten en gooien af en toe een proefballonnetje uit. (standaard.be)

    Hoe meer tegenstand de brexit van buitenaf kent, hoe dieper de eurosceptici zich in hun loopgraven begraven. (knack.be)

    Ook al ging het duidelijk in tegen hun diepste overtuigingen over de schepping en de herkomst van de mens, en botste het met hun zelfbeeld en hun identiteit, ze hadden zich tenminste niet meteen teruggetrokken in hun loopgracht. (vrt.be)

    “Alles hangt samen met het kerntakendebat, het debat over wat er het beste op welk niveau wordt uitgevoerd. Dat wordt maar niet ten gronde gevoerd. Iedereen blijft in zijn loopgracht zitten.” (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Sep 2023 09:39
    0 reactie(s)

    #10863

    loopgracht
    (de ~ (v.), ~en)

    NL: loopgraaf

    vnw

    Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen

    zie ook gracht

    zie ook: loopgracht, in zijn ~ zitten of blijven

    De Dodengang is een bewaard stuk van de loopgrachten uit de Eerste Wereldoorlog.

    EXPO: fotografie uit de loopgrachten – België – Knack.be

    Wandeltocht : Wegwijs in verdwenen loopgrachten. (westtoer.be)

    Loopgraaf moet eigenlijk ‘loopgracht’ zijn. ‘Loopgraaf’ is afgeleid van het Duitse laufgraben. Graben is een gracht, een sloot of kuil in de … (nrc.nl)

    Beelden van het Oekraïense leger tonen hoe hard de gevechten in de loopgrachten eraan toe gaan. (vrt.be)

    De Oekraïense soldaten zijn in het westen ingegraven in loopgrachten achter de rivier Bachmutovka. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Sep 2023 09:31
    0 reactie(s)

    #10864

    loopgracht
    (de ~ (v.), ~en)

    NL: loopgraaf

    vnw

    Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen

    zie ook gracht

    De Dodengang is een bewaard stuk van de loopgrachten uit de Eerste Wereldoorlog.

    EXPO: fotografie uit de loopgrachten – België – Knack.be

    Wandeltocht : Wegwijs in verdwenen loopgrachten. (westtoer.be)

    Loopgraaf moet eigenlijk ‘loopgracht’ zijn. ‘Loopgraaf’ is afgeleid van het Duitse laufgraben. Graben is een gracht, een sloot of kuil in de … (nrc.nl)

    Beelden van het Oekraïense leger tonen hoe hard de gevechten in de loopgrachten eraan toe gaan. (vrt.be)

    De Oekraïense soldaten zijn in het westen ingegraven in loopgrachten achter de rivier Bachmutovka. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Sep 2023 09:27
    0 reactie(s)

    #10865

    taksband
    (den ~ (m.), ~en)

    fiscaal bandje om een (dikkere) sigaar

    Ik herinner me de tijd, als heeroom op bezoek kwam, dat we het taksbandje en het sigarenbandje van zijn sigaar mochten afdoen en dat we het sigarenbandje mochten houden.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door petrik op 31 Aug 2023 18:45
    0 reactie(s)

    #10866

    Digisprong
    (begrip)

    neologisme/begrip onderwijs:
    “In Vlaanderen is de Digisprong het ambitieuze ICT-initiatief van de Vlaamse overheid met als doel een hoogwaardige digitalisering te realiseren in het onderwijs.” (kuleuven.be)

    Twee jaar na de digisprong: blijft de boekenstapel even hoog nu elke leerling een laptop heeft? (vrt.be)

    Ik denk aan de digisprong van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Het is een mooie investering maar ook deze schiet tekort. (demorgen.be)

    De Digisprong in het onderwijs wordt doorgetrokken in het buitengewoon onderwijs, in het deeltijds beroepsonderwijs en in de leertijd. (standaard.be)

    De Digisprong moeten we allemaal maken: niet alleen de scholen zelf, maar ook leraren, leerlingen, ondersteuners en ouders. (vlor.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 08:17
    0 reactie(s)

    #10867

    loonmassa
    (zn. v.; ~'s)

    vnw: totale loonsom

    De 20 procent minst betaalde werknemers – wereldwijd zo’n 650 miljoen mensen – verdienen minder dan 1 procent van de totale loonmassa. (vrt.be)

    Maar bedrijven en ondernemingen kreunen eronder: de loonmassa is intussen met 25 à 30 miljard euro toegenomen. (demorgen.be)

    Voor de vakbonden is besparen op de loonmassa en/of dertiende maand via alternatieve verloningen zoals cafetariaplannen, uit den boze. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:09
    0 reactie(s)

    #10868

    loonfiche
    (de ~ (v.), ~s)

    loonbriefje, loonstrook

    vnw

    Van Dale 2016 online: BE

    < Frans: fiche de paie

    Veel werknemers krijgen tegenwoordig hun maandelijkse loonfiche elektronisch toegestuurd.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:03
    0 reactie(s)

    #10869

    lookworst
    (de ~ (v./m.), ~en)

    worst waarin look verwerkt is

    vnw: met knoflook gekruide worst

    ANW (Algemeen Nederlands Woordenboek): vooral in België

    Van Dale 2018: look­worst
    BE; verkorting van knof­look­worst

    Bij de beenhouwer: Twee kilo gehakt en drie lookworsten, alstublieft.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:02
    0 reactie(s)

    #10870

    look
    (de ~ (m.), geen mv.)

    NL-SN: knoflook

    vnw

    Van Dale 2016 online: BE

    Garlic

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    vgl. lookworst

    De kok kan lekkere scampi’s in look klaarmaken.

    Een teentje look pletten, dan fijn snijden en bij het lamsvlees voegen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:02
    3 reactie(s)

    #10871

    look
    (de ~ (m.), geen mv.)

    NL-SN: knoflook

    vnw

    Van Dale 2016 online: BE

    Garlic

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    De kok kan lekkere scampi’s in look klaarmaken.

    Een teentje look pletten, dan fijn snijden en bij het lamsvlees voegen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:01
    3 reactie(s)

    #10872

    look
    (de ~ (m.), geen mv.)

    NL-SN: knoflook

    <span class="caps">VNW</span>

    Van Dale 2016 online: BE

    Garlic

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    De kok kan lekkere scampi’s in look klaarmaken.

    Een teentje look pletten, dan fijn snijden en bij het lamsvlees voegen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:01
    3 reactie(s)

    #10873

    lommerte
    (de ~ (v.), geen mv.)

    lommer, beschaduwde plaats

    vnw: schaduw, lommer

    Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3

    < Frans l’ombre = schaduw

    ook in het Waasland

    in West-Vlaanderen: schauwe, schauw(t)e

    Ik ga mij buiten in den hof wat in de lommerte zetten en een dutje doen.

    ”Heur eur hangt in de lommerte”, Joos (1900-1904) (gezegd van een koe met kleinen uier); Waasland

    ”Onder dezen boom is veul lommerte”, Cornelissen-Vervliet (1899); Antwerpse Kempen en Antwerpen

    In de lommerte van de bomen aan de rivier gebeurt het. De Nimf wordt gebeten door een teek en vloekt. (demorgen.be)

    In de lommerte van een dicht bladerdek is het dezer dagen heerlijk toeven. Maar bomen doen veel meer dan alleen de zon weghouden. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:00
    13 reactie(s)

    #10874

    lommerte
    (de ~ (v.), geen mv.)

    lommer, beschaduwde plaats

    vnw: schaduw, lommer

    Typisch Vlaams: Geen Algmeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3

    < Frans l’ombre = schaduw

    ook in het Waasland

    in West-Vlaanderen: schauwe, schauw(t)e

    Ik ga mij buiten in den hof wat in de lommerte zetten en een dutje doen.

    ”Heur eur hangt in de lommerte”, Joos (1900-1904) (gezegd van een koe met kleinen uier); Waasland

    ”Onder dezen boom is veul lommerte”, Cornelissen-Vervliet (1899); Antwerpse Kempen en Antwerpen

    In de lommerte van de bomen aan de rivier gebeurt het. De Nimf wordt gebeten door een teek en vloekt. (demorgen.be)

    In de lommerte van een dicht bladerdek is het dezer dagen heerlijk toeven. Maar bomen doen veel meer dan alleen de zon weghouden. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 06:00
    13 reactie(s)

    #10875

    lommerte
    (de ~ (v.), geen mv.)

    lommer, beschaduwde plaats

    vnw: schaduw, lommer

    Typisch Vlaams: Geen Algmeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3

    < Frans l’ombre = schaduw

    ook in het Waasland

    in West-Vlaanderen: schauwe, schauw(t)e

    Ik ga mij buiten in den hof wat in de lommerte zetten en een dutje doen.

    ”Heur eur hangt in de lommerte”, Joos (1900-1904) (gezegd van een koe met kleinen uier); Waasland

    ”Onder dezen boom is veul lommerte”, Cornelissen-Vervliet (1899); Antwerpse Kempen en Antwerpen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 05:57
    13 reactie(s)

    #10876

    lommerte
    (de ~ (v.), geen mv.)

    lommer, beschaduwde plaats

    vnw: schaduw, lommer

    < Frans l’ombre = schaduw

    ook in het Waasland

    in West-Vlaanderen: schauwe, schauw(t)e

    Ik ga mij buiten in den hof wat in de lommerte zetten en een dutje doen.

    ”Heur eur hangt in de lommerte”, Joos (1900-1904) (gezegd van een koe met kleinen uier); Waasland

    ”Onder dezen boom is veul lommerte”, Cornelissen-Vervliet (1899); Antwerpse Kempen en Antwerpen

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Aug 2023 05:56
    13 reactie(s)

    #10877

    leer
    (de ~ (v.), -en)

    ladder

    vnw

    de ‘ee’ is scherplang en klinkt dus o.m. als lier, leere, leijer, liër

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. vr., mv. en. Middelnederlands leer. Samentrekking uit Leeder, dat hetzelfde woord is als Ladder. De vorm Leer is zoowel in Zuid- als Noord-Nederland gebruikelijk.

    Van Dale online 2018:
    leer
    1. lad­der, m.n. trap­leer

    Moderne ladder

    Mijn vroegste herinnering van toen ik vier jaar (oud) was, is een pompier die bij het blussen, met zijn spuit van een leer naar beneden gevallen was, en door vier omstaanders op een klein leerke werd binnengedragen in het huis van een gebuur.

    Een beroemd woordgrapje afkomstig van komiek Chris Van den Durpel als Kamiel Spiessens (eigenlijk al een oeroude Vlaamse mop):
    (tegen een getuige van Jehovah) “Als ’t voor de leer van Christus is, zet ze maar tegen de gevel!”

    > andere betekenis van leer

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 Aug 2023 14:04
    15 reactie(s)

    #10878

    lokaliteit
    (zn. v.; ~en)

    vnw: in België ook: gemeente, woonplaats, vestigingsplaats

    Typisch Vlaams: woonplaats, vestigingsplaats (formeel); Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 1; In Algemeen Nederlands is een ‘lokaliteit’ een (deel van een) gebouw.

    omroep van VZW Radio Hofstade voor de lokaliteit Aalst (Hofstade) met frequentie 106.7. MHz (vlaamseregulatormedia.be)

    Uw lokaliteit: Gelieve uw woonplaats te vermelden. (citroen.be)

    Het dankt zijn naam aan de Belgische lokaliteit “La Calamine” (Kelmis in het duits) waar een afzetting, vanaf de 14e eeuw, zonder onderbreking, tot 1884 geëxploiteerd werd. (naturalsciences.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Aug 2023 07:52
    0 reactie(s)

    #10879

    dikke Bertha, de ~ bovenhalen
    (uitdrukking )

    stevig in de aanval gaan door zware middelen in te zetten
    NL: grof geschut inzetten of gebruiken
    zie ook: Dikke Bertha het spelletje

    Zelfs kanon “Dikke Bertha” werd bovengehaald om een loeier van formaat te lanceren: “CD&V doorbreekt het Cordon Sanitaire. (spuwerke.be)

    Gisteren heeft de ECB dus de bazooka bovengehaald. Of de Dikke Bertha, zo u wil. 1140 miljard euro. (Radio 1)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 29 Aug 2023 19:06
    0 reactie(s)

    #10880

    overzetboot
    (zn. m.; ~boten)

    bootje waarmee men van de ene naar de andere oever van een vaart of rivier gaat

    syn. veerboot

    ANW: (vooral) in België

    zie ook verkorte vorm overzet

    De overzetboot tussen linker- en rechteroever vaart na 58 jaar weer uit. (portofantwerp.com)

    Met de overzetboot naar de duinen en naar Hangtime (leefschooldevlieger.be)

    Sam geniet al eens van het prachtig gezicht over de kaaien en de kustlijn vanop de Oosteroever. De overzetboot brengt je gratis naar de overkant. (visitoostende.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 Aug 2023 14:59
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.