Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
“Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) is het grootste historische woordenboek ter wereld. Het beschrijft de betekenis en geschiedenis van honderdduizenden woorden uit het geschreven Nederlands van 1500 tot 1976” (WNT)
Het WNT labelt op verschillende wijzen Vlaams: bv. als Belgisch-Nederlands, Vlaams België, enz.
typ wnt in zoekvenster
Voluit ‘Groot Woordenboek der Nederlandse Taal’ verwijst in bronnen zoals ensie.nl naar de oudere uitgaven van Van Dale Uitgevers van bv. 1950 en vroeger.
Voor het huidige Vlaams en Belgisch-Nederlands wordt daar vaak de label Zuidnederlands of Zuidn. gebruikt.
zoek in index naar gwnt
(pej.) het Vlaams dat in Antwerpen gesproken wordt
Het romantisch verhaal van Boudewijn en Judith vertederde menig stamboekflamingant en we probeerden ons niet te ergeren aan het Vlantwerps van presentator Tom Waes. Neen, dit hoefde geen N-VA of VB-programma te worden, het mocht genuanceerd, niet té gedetailleerd, maar toch met zin voor objectiviteit. (Sanctorum)
Dat taalgegeven is altijd weggestopt onder een dikke laag politiek-correct kosmopolitisme. Gisteren, 6 maart nog in het VRT-praatprogramma ‘De Afspraak’: ene Thomas Smith, stand-upcomedian van Britse afkomst, en zich vlot bewegend in het Vlantwerps, had Engelstalige ouders (die dus wél Nederlands spraken) waarmee hij thuis ook in de taal van Shakespeare converseerde. (visionair.belgië.be)
begrip in de politiek en het bedrijfsleven: belangrijke werken of opdrachten bij de planning voor de toekomst
zie ook werf: politiek neologisme: project van de regering dat in uitvoering is of in de steigers staat
De volgende regering staat met lege zakken voor cruciale werven. Veel meer dan met haar besparingen houdt ze met die innovatie onze toekomst. (DS)
Twaalf cruciale werven moeten het verval keren van onze zorg dat tijdens de huidige nomenclatuur is ingezet". (medi-sfeer.be)
‘Volgende federale regering moet metéén werk maken van een nog bredere fiscale hervorming’. Het moderniseren van onze fiscaliteit is immers een van de meest cruciale werven voor dit land. (Knack)
We doen dat aan de hand van twee cruciale werven, waarmee we katholiek onderwijs op de kaart willen zetten: bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting. (nascholing.be)
“De botsabsorber wordt aan het begin van een wegafzetting geplaatst om de veiligheid van wegwerkers en weggebruikers te garanderen. Een botsabsorber word vaak aan de achterzijde van een vrachtwagen gemonteerd om aan de minimale massa van 10.000 kg te komen voor optimaal resultaat van het botskussen.” (trafficsafetysystems.eu)
opm: botsabsorbeerder wordt soms in vacatures e.d. vereenzelvigd met de job van de chauffeur ervan
google 2024: nauwelijks hits in .NL (bijna alle mbt tot BE)
TV-presentator Tom Waes is afgelopen nacht zwaargewond geraakt toen hij inreed op een botsabsorbeerder. (demorgen.be)
Op de A12 richting Brussel, vlak voor de Rupeltunnel ter hoogte van Boom, is gisteravond een auto achterop een botsabsorbeerder gereden. (hln.be)
Een terreinwagen was er ingereden op een botsabsorbeerder die op de linkerrijstrook stond om arbeiders te beschermen. (vrt.be)
De lichte vrachtwagen reed tegen een botsabsorbeerder, die vervoerd werd door een vrachtwagen. (standaard.be)
35 jobs voor botsabsorbeerder gevonden: Je rijdt met een botsabsorbeerder naar de werven in regio Oost Vlaanderen..Je houdt toezicht tijdens het lossen van de lading door je collega’s.. Chauffeur C – ..
plonsbad, bad om in te plodderen
vnw: plodderbadje: ondiep zwembad voor kleine kinderen, pierebadje, kinderbadje
De kasseiweg links van de kerk leidt langs de oude pastorij naar het Hof ter Leeuwe, een sympathieke speeltuin met plodderbad (bruzz.be)
Ik wil ook een nog grotere villa. Ik wil ook een olympisch zwembad in plaats van een plodderbad van 9X5 meter. (forum-politics.be)
Wat een luxe: een overdekt zwembad van 12m lang én een plodderbadje voor de peuters. (dewarmemeente.be)
in een slechte positie verkeren, in slechte staat zijn
NL: op instorten staan
Scholen onder druk door uitvallende leerkrachten: ‘Het hele systeem staat op kraken’ … (DM)
Brits rapport uitgelekt: “Russen hebben al meer dan 30.000 troepen verloren in Oekraïne, leger staat op kraken”. (GVA)
De beslissing is een niet te missen alarmsignaal. Een van de pilaren onder de betaalbare gezondheidszorg voor iedereen staat op kraken. (Nieuwsblad)
cynisch, koud, zonder gevoel
NL: botweg
Koudweg omgebracht op het stort. De zaak van de 43 vermiste studenten uit het Mexicaanse dorp Ayotzinapa nadert haar ontknoping. (DM)
Bij de gynaecoloog kreeg ik na het inwendig onderzoek koudweg te horen: ’Je hebt endometriose in het laatste stadium, en je zult nooit kinderen kunnen krijgen. (Libelle)
Je mag gyproc niet “koudweg” tegen de muur schroeven omdat je dan alle basisprincipes voor een goede en deugdelijke plaatsing overboord gooit. (bouwinfo.be)
Op geen enkel moment stond het Verenigd Koninkrijk ter discussie en de koning al helemaal niet. Hij zag de stemming voor wat ze was: zijn eerste grote parlementaire nederlaag. Geheel volgens zijn absolutistische overtuiging sloeg Willem hard terug. Zes kamerleden die tegen het budget hadden gestemd werden koudweg ontslagen uit hun openbaar ambt. (Johan Op de Beeck, Het verlies van België)
schuldig
vnw: zich plichtig maken aan: zich schuldig maken aan
znwb: Schuldig, inz. in de verb. zich plichtig maken aan; – ook in zelfst. gebr.
gwnt: (Zuidn.) schuldig; zich plichtig maken aan
Ten 4 ure 25 keerde hij terug met zijne uitspraak : Gzolgosz is plichtig verklaard aan moord met voorbe dachtheid gepleegd. (tenmandere.be)
Die heilige man was plichtig bevonden van aftroggelarij. (historischekranten.be)
Verklaart beklaagde plichtig aan de ten laste gelegde feiten zoals in de dagvaarding omschreven. (arrestendatabank.be)
In het recente verleden maakten de supporters van de club zich al drie keer plichtig aan gelijkaardige feiten. (demorgen.be)
pletsregen; regen die tegen de grond pletst (pletsen); plensbui
Chiro van start in pletsende regen (nieuwsblad.be)
Afhaken vanwege de pletsende regen zondag was dan ook geen optie. (gva.be)
Onder de pletsende regen verzamelden zich op woensdagmiddag voor de school enkele moeders, vastbesloten om te verhinderen dat het kruisbeeld wordt weggehaald. (demorgen.be)
In de pletsende regen speelde Daan onder meer ‘Refugee’ van Tom Petty and The Heartbreakers. (standaard.be)
hevige regen die tegen de grond pletst (pletsen); pletsende regen
vnw: stortregen
Groot Woordenboek der Nederlandse taal: (Zuidn.) plasregen.
2102 is net in de pletsregen aangekomen in Kortrijk met achter zich IC 2338 Dendermonde (treinforeum.be)
ritverslag 11 maart. Reeds wakker om 6.00u en wat hoor ik? Pletsregen (bloggen.be)
fout: De zon scheen laag boven de einder en na de pletsregens van de laatste dagen voelde het een beetje als het begin van een Indian summer.
goed: De zon scheen laag boven de einder en na de plasregens van de laatste dagen voelde het een beetje als het begin van een Indian summer.
(taaldrop.be)
plensbui
vgl. pletsregen
Na een stevige wandeling (met bijhorende pletsbui), genieten van fruitsalade en een lekker warm dekentje. (facebook)
Het was een hele leuke dag tot die zware pletsbui van een dikke 20 minuten even roet in de fun kwam gooien maar het Lommelse zand kan wel wat hebben (sidecarcross.be)
Zo werd het toernooischema volledig door elkaar geschud nadat de eerste twee dagen stevig onweer en hevige pletsbuien de Pine Needles golfbaan … (nieuwsblad.be)
Onderweg kregen we twee fatsoenlijke pletsbuien, maar de sfeer zat erin. (hbvl.be)
1) pletsen geven; slaan (met de vlakke hand); met een scherpe slag slaan
2) spatten, plonsen, plenzen
vnw
•slaan, een pets geven, een kaakslag geven
•in het water slaan, plonzen, plenzen
•uitgieten, uitstorten
•een plonzend geluid maken, kletteren, gutsen, stortregenen
znwb:
1. (Iem.) met de vlakke hand slaan, een kaakslag geven; ook: in water e.d. slaan, plonzen, plenzen; – soms bep.: (in de handen) klappen.
2. (Een vloeistof) uitgieten, uitstorten, plassen, plenzen, morsen enz.
3. Een ploffend geluid maken: plonzen, ploffen, kletteren enz.
4. Gutsen, neerstorten, inz. van de regen; soms bep.: kabbelen, klotsen. – Ook in onpers. gebr.: het regent dat het pletst.
Groot Woordenboek der Nederlandse taal:
(Zuidn.) 1. slaan: ze pletsten in elkaars hand; 2. uitgieten, uitstorten: ze pletste de melk op de vloer; 3. (onoverg.) plonzen, ploffen 4. (onoverg.) gutsen, neerstorten
vgl. pletsende regen
1)
Toen die opgebonden poot was losgemaakt en het splinternieuw hoefijzer op de vloer pletste, sloegen de vonken er uit. (sincfala.be)
Walter pletste zijn hand tegen zijn voorhoofd, rolde zijn ogen, herpakte zich toen hij merkte dat hij werd gefilmd. (azertyfactor.be)
Ik dacht op het einde dat ze zijn oren ging afbijten (en nog wat pletsen geven..) Voordeel is wel dat ze helemaal “uitgebleit” zijn na zo’n … (kerygma.be)
2)
Marco Vanderpoorten regeert in pletsende regen: “Tweede titel”. (nieuwsblad.be)
Je huid goed reinigen is meer dan wat water in je gezicht pletsen. (nieuwsblad.be)
1) klets, slag
2) kleine hoeveelheid nat, kwak
vnw:
•klap, slag met de vlakke hand
•val, sprong in het water, plons
•geplas
•kleine hoeveelheid, restje
znwb:
I. Als tw. Ter nabootsing van het geluid van een slag met de vlakke hand, van een val in het water, van neervallend vocht enz.
II. Als znw.
1. Klap, slag (met de vlakke hand); inz. kaakslag; – ook: slag in een vloeistof; val in het water.
2. Geluid van een neerstortende vloeistof: het kletsen (bijv. van de regen), geplas.
3. Bij uitbr.: kleine hoeveelheid (van een vloeistof): klets, kwak, plas; – ook: restje (van drank of voedsel): een pletske bier, kliekje bier.
Groot Woordenboek der Nederlandse Taal: v. (-en), (Zuidn.) 1. slag, klap ; 2. het kletsen, geplas: de plets van de regen.
1)
Je krijgt een plets op je billen. (icoba.be)
‘Ik heb dat toen ik thuiskwam onmiddellijk verteld tegen m’n beste kameraad, dat ik op de derde of vierde dag Cherish een plets op haar poep heb gegeven.’ (flair.be)
2)
Blitz praat, speelt, zingt, eet en slaapt bij de boom. Opeens valt er een plets op zijn gezicht. Het komt van een vogel in de boom. (pluizer.be)
Ze wekken hem ’s ochtends als een plets water in zijn gezicht. (demorgen.be)
De wind snijdt stevig en ik krijg meteen een plets zeewater in mijn gezicht. Heerlijk! (hetnieuwsvanwestvlaanderen.be)
“(2022) (Vlaanderen, jeugd) het drinken van een alcoholisch drankje afwisselen met een niet-alcoholisch drankje (doorgaans water).” (Woordenboek van Populair Taalgebruik – Marc De Coster – 2020-2024)
google 2024: slechts enkele hits in .NL
Ook zebradrinken, waarbij je tussen elk glas alcohol een alcoholvrij drankje drinkt, kan helpen om je alcoholconsumptie onder controle te houden. (demorgen.be)
Op feestjes kan zebradrinken helpen om de ongewenste effecten van alcohol te verminderen. Zebradrinken is een steeds populairder wordende drinkstrategie, waarbij iemand na elk glas alcohol een alcoholvrij drankje drinkt. (vlaanderen.be)
‘Zebradrinken’ is het afwisselend drinken van een alcoholisch en een non-alcoholisch drankje, net zoals de strepen van een zebra elkaar afwisselen. (druglijn.be)
‘Zebradrinken’ is een goed idee: een glas alcohol afwisselen met een glas water. (hln.be)
Jeugdverenigingen in Tielt krijgen subsidie om goedkoop water aan te bieden op fuiven: “Zebradrinken is een succes” (vrt.be)
‘Zebradrinken’ om minder alcohol te nuttigen is populair, maar ook kanttekeningen (demorgen.be)
Gerda: Jean, ge zijt weer zat aan het worden. Zoudt ge eens niet aan zebradrinken doen: een pint, water, een pint, water, een pint, water, …
Jean: M..m..mor Gerdakke, sch…schatteb…b…bolleke toch, da…da..z..zebradingense, da…doen ‘k toch: tussen..tussen tw…twee pintjes in goan ’k toch altijd m’n m’n w…w…water make… Neeje soms?
(politiek) uitdrukkelijk verkiezen, afvaardigen
vnw: met een grote meerderheid verkiezen
Zes procent van de Franstaligen en 38 procent van de Nederlandstaligen plebisciteren Leterme. (demorgen.be)
“Elke volksraadpleging is conservatief, het is een schitterende tool voor de oppositie om nieuwe initiatieven tegen te houden. Ofwel komt het initiatief van een hautaine meerderheid die zich wil laten plebisciteren en de bevolking laten zeggen hoe goed ze zijn.” Dat zegt Jef Gabriels (CD&V) (hbvl.be)
Dat werd een reusachtige overwinning, waarbij de Gentenaars hem plebisciteerden om er nog zes jaar bij te doen als burgemeester. (knack.be)
De Clercq is de absolute stemmenkampioen en door de Gentenaars geplebisciteerd voor een tweede termijn als burgemeester (standaard.be)
equivalent van “geweest”
steeds gebruikt in combinatie met een ander werkwoord
ergens geweest zijn om iets te doen
in algemeen Nederlands gebruikt men hiervoor een combinatie met de werkwoorden “zijn” of “gaan”
uitspraak met doffe i
zie ook west, weest
We zimme wiste kijken → We zijn geweest om te gaan kijken → We zijn gaan kijken.
In Nederland gebruikt men “wezen”
We zijn wezen kijken.
In het Belgisch-Nederlands is de wederkerende vorm van ‘jullie’ niet ‘je’, maar ‘jullie’ (of hyper-hypercorrect ‘zich’).
Dit komt omdat de Vlaamse dialecten voor de wederkerende vorm van de 2e persoon meervoud geen nadrukloze vorm kennen, maar een vorm gebruiken die identiek is aan de subjectsvorm ‘gijlder’/‘gijle’ (en uitspraakvarianten), maar dan zonder initiële g: ‘ijlder’/‘ijle’ (en uitspraakvarianten). Hierdoor vertaalt een Vlaamstalige automatisch die heel stoute dialectvorm (en uitspraakvarianten) naar het nochtans evenmin correct Nederlandse ‘jullie’, want voor een Vlaamstalige gaat ‘je’ als wederkerend voornaamwoord voor de 2e persoon meervoud in tegen het eigen taalgevoel.
Sommige Vlaamstaligen merken dat ‘jullie jullie’ toch ook maar vreemd klinkt, en corrigeren het vervolgens tot het net zo min correcte ‘jullie zich’.
(Vandaar ook dit taaladvies over ‘jullie jullie’ en ‘jullie zich’.)
n.b. ook wel enkele zoekresultaten uit NL, het lijkt daar vooral om Surinamers te gaan
Hebben jullie jullie lijstje al gemaakt? (facebook.com)
Jullie moeten jullie pluimpje bijdragen om hier echte verwenkussens van te maken. (kuleuven.be)
Onze Vic at zijn bo’kes het liefst tussen een envelop. En hoe eten jullie jullie boterhammen het liefst? (facebook.com)
Hebben jullie zich al afgevraagd wat er met onze kippenstal gebeurt tussen 2 tomen kippen? (facebook.com)
Hebben jullie zich al durven wagen aan onze Tik Tok Challenge? (facebook.com)
het doordrijven van zijn zin, de dwingelandij
Officieel werd de val van Martens VI toegeschreven aan de drijverij van José Happart. (Knack)
De fiscale drijverij van buurland Luxemburg tot nut van internationale bedrijven en puissant rijke families is slechts één illustratie van de op Europese schaal georganiseerde uittering van de staat. (De Tijd)
De polletieke drijverij
is oep eur leste geloêf et vrij
de polletieke drijverij
is oep eur leste geloêf et vrij
want alles ee’ z’n grens
da wet de loempste mens.
Wannes Van de Velde, chantons la Brabançonne.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
