Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed
SN/NL: de Lage Landen
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “de liëge landen”, aan de kust “de leige landen”
zie ook leeg
De Lêge Landn es de noame vo ’t istorisch gebied van de Nederlandn. (vls.wikipedia.org)
“ier is de zanger meh’ z’n stem en ze veraal
ne muzikalen Don Quichote der liêge laende” (Wannes Van de Velde – Ier is ’em trug)
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge. (Oostends toiletgedicht)
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
SN/NL: laag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”
zie ook omleeg; Lege, de ~ Landen
Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)
’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
ook: buiten asem trappen
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
zie gas-boete
-
SN/NL: het Witte Huis
→ de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord voor een onzijdig zelfstandig naamwoord is historisch gezien een Hollandse taalfout (1), in den beginne door andere taalgebruikers even belachelijk geacht als pakweg “die kleine kindje”, die later tot standaardtaal wierd verheven, ten koste van het historisch correct taalgebruik van de Vlaming, dat door de Hollandse standaardtaal de stempel ‘fout’ kreeg toebedeeld
(1) vanuit Vlaams/voorouderlijk oogpunt — vanuit Hollands oogpunt is het uiteraard gewoonweg een evolutie
Wie gaan d’Amerikaanders de naaste verkiezingen in ’t Wit Huis steken?
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, het vuur uit de ~ halen
Gisteren probeerde president Viktor Janoekovitsj de lont uit het vuur te halen door aan te kondigen dat hij zijn regering zal herschikken. (vrt.be)
Ik was dan de eerste om met een kwinkslag de lont uit het vuur te halen. (demorgen.be)
Ook de bemiddelaars van Mercosur kunnen de lont uit het vuur halen, meende hij. (hln.be)
SN-NL: de lont in het kruitvat steken
variant van ‘het vuur aan de lont steken’ (lont, het vuur aan de ~ steken)
antonym: lont, de ~ uit het vuur halen; vuur, het ~ uit de lont halen
Didier Lamkel Zé jutte het thuispubliek op en stak zo de lont aan het vuur. (hln.be)
Het was in de tweede helft vooral Arnaud Troubleyn die defensief de lont aan het vuur stak. (nieuwsblad.be)
Alles begon begin augustus met een staking voor hoger loon in de platinummijn van Marikana, maar die intussen beëindigde actie stak de lont aan het vuur (vrt.be)
“Ik bedoelde het in de zin van we gaan de lont aan het vuur steken, de ambiance erin brengen”, zei hij aan La Capitale. (gva.be)
We voelden dat de lont aan het vuur zat en dat er alles aan gedaan werd om de boel tot ontploffen te brengen.” (bozar.be)
Dat de MR de lont aan het vuur stak in Charleroi, waar de schandalen de PS de das om deden, is ook nog niet vergeten. (standaard.be)
De taalmaatregelen in de nieuwe Vlaamse wooncode hebben de lont aan het vuur gestoken. (tijd.be)
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, de ~ uit het vuur halen
antoniem: lont, het vuur aan de ~ steken
Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)
Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)
De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)
In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)
Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)
SN/NL: de lont in het kruitvat steken
variant: ‘de lont aan het vuur steken’ (lont, de ~ aan het vuur steken)
antoniem: lont, het vuur uit de ~ halen
zie ook vier
Muzikaal wordt het vuur aan de lont gestoken door Et Encore, een gezonde portie folkrock om er meteen stevig in te vliegen. (hln.be)
“Als echte Hollander moet ik bekennen dat ik deze uitdrukking niet ken.
Wel: “de lont in het kruitvat steken” Ik neem aan met dezelfde betekenis." (forum.wordreference.com, discussie over “het vuur aan de lont steken”)
Je kunt de lont in het kruitvat steken en in België ook het vuur aan de lont. (vrttaal.net)
1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
2) een netwerk van zorginstellingen
zie ook verzamellemma geneeskunde
1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)
1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)
2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)
2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)
SN/NL: schooldeur(en)
zie ook garagepoort + commentaren
Gedaan met kamperen aan de schoolpoort? (vrt.be)
Schrik voor de schoolpoort: als kinderen wel naar school willen, maar helemaal blokkeren. (nieuwsblad.be)
deskundige ambtenaar die adviseert over de corona
tot oktober 2020 enkel een officieuze titel, gevormd naar analogie met griepcommissaris
vgl. coronacommissariaat
zie ook verzamellemma’s geneeskunde en corona
Marc Van Ranst was voor deze coronacrisis vooral bekend als griepcommissaris – toen al een gepassioneerde workaholic, schetsen collega’s. Maar die titel zal de professor na deze crisis allicht niet meer dragen, wel die van ‘coronacommissaris’. (hln.be)
We hebben vandaag gepleit voor de aanstelling van een nationale coronacommissaris, die het geheel kan overzien en die ervoor kan zorgen dat we door de institutionele lasagne raken. (vlaamsparlement.be)
Even een vergissing uit de weg ruimen: Marc Van Ranst is niet de baas van het land, ook al kan hij het beter uitleggen dan mevrouw de premier. Hij is ook geen coronacommissaris, al allitereert dat lekker (nieuwsblad.be)
Coronacommissaris Pedro Facon moet barometer uitwerken (standaard.be)
verplegend personeel, zorgpersoneel
vgl. witte sector; witte frak
zie ook verzamellemma geneeskunde
Gepensioneerd diensthoofd keert terug naar woonzorgcentrum in Bredene: “Eens een witte schort, altijd een witte schort” (vrt.be)
Hoe de witte schorten gedurig over en weer gingen. Niet druk, had mijn moeder gezegd, maar wat deden ze dan de hele tijd? (maguza.be)
Het is een witte schort die de deur naar de consultatieruimte voor mij opent. (writehistory.be)
kleding of uitrusting om te koersen, i.h.b. wielrennersuitrusting
zie ook tenue
Naesen zit al klaar in koerstenue: “Wordt meteen volle bak koers in virtuele Ronde” (vrt.be)
Supporters Toon Aerts apetrots: “Ik heb zijn eerste koerstenue gekocht”. (gva.be)
Tijdens mijn inspectie was schepen Guido de Padt daar komen naast mij staan en was hij vooral verbaasd van mijnen koerstenue. (home.scarlet.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.