Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed
1. stopcontact
2. stekker
meer gebruikte spelling: pries
< Frans: prise de contact
vgl. stekker, dat ook tegen zowel de stekker als het stopcontact wordt gezegd
1. Steekt de TV wel in de prise?
2. “Ik heb de prise uitgetrokken en er dan weer ingestoken. Het werkt nu weer.” (9lives.be)
regeling waardoor iemand op vervroegde leeftijd met pensioen kan gaan
nieuwe benaming sinds 2012: stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT)
Van Dale 2016 online: BE
in Ned.: VUT
vgl. prepensioen
zie ook bruggepensioneerde
Om de ontslagen op te vangen, gaan ze een deel werknemers op brugpensioen sturen.
salaris, loon
vnw: loon, salaris
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
Woordenboek der Nederlandsche Taal:Modern lemma: pree
znw. vr. Uit frans prêt, dat oudtijds de beteekenis had van ”payement de solde que le roi faisait faire par avance aux soldats enz.” ( …)
- Ik heb mijne maandelijksche pree getrokken, Schuermans (1865-1870).
Van Dale: zelfstandig naamwoord • de v/m • g.mv.
< 1791 < Frans prêt (lening, soldij)
BE; spreektaal
1. verouderd soldij
2. werkloon
•zijn pree trekken
3. verouderd betaaldag
4. zakgeld
zie ook pré
vgl. vette pree
Mijn pree wordt op het einde van de maand uitbetaald.
“Die hele ploeg mag europees meer gaan betekenen, als ge hun prees vergelijkt met het gemiddelde in Belgie.” (9lives.be)
Je bent 100x gelukkiger als je iets doet wat je graag doet en wat minder verdient, dan dat je ne dikke pree krijgt, maar je dan met overdreven stress zit, tegen je zin gaat werken of andere toestanden. (9lives.be)
chocolade bonbon
< Belgisch-Frans: praline
vnw: chocoladebonbon
anw: praline
((vooral) in België)
lekkernij die bestaat uit een omhulsel van chocolade gevuld met suikerwerk, likeur of crème in diverse smaken
standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook ijspraline; likeurpraline; paaspraline; vlaaipraline; pranil
vgl. pralinetop
De Belgische pralines zijn de beste van de hele wereld!
“Jean Neuhaus gaf aan zijn chocoladebonbon de naam ‘praline’, een verwijzing naar de zeventiende-eeuwse Franse edelman César de Choiseul, graaf van Plessis-Praslin. Volgens een overlevering zou de brave man aan het einde van zijn leven ernstige spijsverteringsklachten hebben gehad die hij bestreed met een soort bonbon van medicijnen, suiker, amandelen en chocolade. Het verhaal spoorde blijkbaar Neuhaus aan om zijn chocoladebonbon naar Plessis-Praslin te vernoemen.” (https://historiek.net/j)
briefkaart, zichtkaart, aanzichtkaart, prentkaart
vnw:
•briefkaart
•prentbriefkaart, ansichtkaart
DS2015 standaardtaal
NL: ansichtkaart
Hij heeft een mooi postkaartje met blote madammen erop gestuurd.
“Om de lelijke badkamerdeur te verstoppen, hadden de studenten ze volgeplakt met postkaartjes van verschillende bestemmingen. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
spoelbak, wastafel, gootsteen, afwasbak
zie ook poembak
uitspraak: pombak
vnw: gootsteen, aanrecht met spoelbak, spoelbak
Van Dale: niet algemeen gootsteen
Zet de vuile glazen maar in de pompbak.
De pombak loopt over.
En de pombak, de pombak, de pombak is kapot.. (liedje)
Ze legde de pan op de handdoek naast de pompbak. (demorgen.be)
Vul de pompbak met voldoende water en pluk de rest van de slablaadjes los. (dagelijksekost.vrt.be)
Het wasmeubel stelden Nathalie en Piet samen met een pompbak uit de kringwinkel, kranen uit Desco, golfplaten en een mooie arduinsteen. (standaard.be)
De helden van de jeugd heten Gladde Paling, Pombak en Natte Visstick. In een razend tempo veroveren ze Tiktok en Chirofuiven met maffe hits (standaard.be)
brandweerman
DS2015 geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)
< Frans pompier
De pompiers kwamen pas aan als het dak al in de fik stond.
De pompiers hebben nog een kat uit dat brandende huis gered.
Vervolgens rondde hij ook de lange procedure af die nodig was om te kunnen solliciteren als professioneel pompier. (hln.be)
Met Guy Cloetens (65) gaat de laatste pompier die de Inno-brand (1967) bluste, met pensioen.(standaard.be)
Kasterlee heeft voor het eerst voltijdse pompier – De Standaard
Pompier blust eigen huis (Sint-Truiden) – De Standaard
Er als jonge knaap ook van gedroomd later pompier te worden en met laaiende sirenes door de stad te rijden? (standaard.be)
exotisch fruit (Citrus ×paradisi)
NL: grapefruit
zie ook de commentaren hieronder en bij pompelmoessap
vnw: grapefruit
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook pompelmoessap; verzamellemma groenten en fruit
Ik eet liever appelsienen dan pompelmoezen.
IJsthee met zeste van roze pompelmoes – De Standaard
politicus
Van Dale 2016 BE, spreektaal: politicus
taaltelefoon.be: politicus / politieker
Politieker is geen standaardtaal. Correct is politicus.
zie ook cafépolitieker
Die politiekers verkopen niks dan gezever.
De jonge politieker zal zijn ambt ook combineren met voetbal, maar dat zet geen rem op zijn ambities. (vrt.be)
Duitse politieker krijgt voorwaardelijke straf voor nazi-tattoo. (demorgen.be)
‘Hij was een groot politieker, waarmee ik bijzonder goed heb kunnen omgaan.’ (standaard.be)
te veel gedronken, bezopen
zie ook: poepeloerezat, deirm, pottendarm, zjaak, pottoe, petrol zijn, poepzat
als bijw. poepeloere zat
zie ook poerloere
De Karel was op de trouwfeest poepeloere zat.
Poepeloere was em, niet te doen!
rekening, openstaand krediet in bijvoorbeeld een café of in een winkel
vnw: pof, krediet
Van Dale 2014 online: gewestelijk, pof
zie ook: poef, op de ~ staan, poefen, poef, op de ~
Nee, Karel, gij moogt niet meer op de poef drinken. Ge hebt trouwens al meer dan 300 euro op de poef staan.
vouwen, opvouwen
< Frans: plier
vnw: in België ook:
•(op)vouwen van papier of kleren
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
vgl. openplooien; opplooien; plooi
Plooit gij de was, alstublieft?
Als ge die brief in vieren plooit past die wel in de enveloppe.
Op de enveloppe stond duidelijk: “niet plooien a.u.b.”
> zie andere betekenissen van plooien
kwark
standaardspelling: plattekaas
Wat is het verschil tussen yoghurt en platte kaas?
platenspeler
znwb: Platenspeler, pick-up; draaitafel (m.n. zonder ingebouwde versterker).
In de meeste discotheken spelen ze nog met echte platendraaiers.
Zijn grootste hit was zijn versie van ‘You Don’t Know Me’. ook zijn versie van ‘Volare’ wordt nog wel eens op de platendraaier gelegd. (vrt.be)
De nieuwste langspeler van Villagers begint met een antiek muziekje op een kaduke platendraaier. (demorgen.be)
slap, flauw, leeg
Van Dale online: gewestelijk
zie andere definities van plat
vgl. plat, er ~ uitzien
Ik kan mijn auto niet starten omdat de accu plat is.
Stop! Ik heb ne platten band … (zie commentaar)
kunststof
vnw: in België vaak voor: plastic
uitspraak: plastiek
In Nederland: plastic; uitspraak: plèstik (zie ook Vlaamse uitspraak)
taaldatabank: “Een plastiek is een beeldhouwwerk. De kunststof heet plastic.”
zie ook plastieken
Zeg niet zomaar plastiek tegen Tupperware; het is een totaal ander soort kunststof.
Bij I.V.I.O. kan u op de recyclageparken terecht met harde plastiek. Door deze gescheiden inzameling kan de harde plastiek afzonderlijk worden gerecycleerd.
(www.ivio.be › afvalpreventie › sorteerwijzer
schol (Pleuronectes platessa)
pladijs is standaardtaal in België (vrt-Taalnet)
< Ontleend aan vulgair Latijn platice (waaruit klankwettig o.a. Oudfrans plaïs, Catalaans platussa), een vervorming van Laatlatijn platessa ‘platvis’, waarschijnlijk een afleiding van Grieks platús ‘plat, breed’. (bron: M. Philippa)
zie ook: plaat
We eten pladijs met botersaus.
“In het oud Nederlandsch heetten de schollen pladijzen”, Hoeufft Bred.
Pladijs met limoenboter, tomaat en primeurpatatjes (dagelijksekost.vrt.be)
De pladijs, een van de belangrijkste vissoorten voor de visserij in de zuidelijke Noordzee, floreert in windmolenparken op zee. (demorgen.be)
De pladijs is woensdag opnieuw verkozen tot Vis van het Jaar. Mooie timing want de vis is volop in het seizoen van juni tot en met oktober. (standaard.be)
rokkostuum, pinguïnkostuum, kostuumvest met uitlopende punten
synoniemen: pitteleer, billekletser, kontenkletser
< etymologie: Frans, 18e eeuw: pet-en-l’air = letterlijk: wind in de lucht. De pet-en l’air was een damesvestje tot onder de poep.
Voor de Karel zijn trouw moesten we allemaal in pitteleir komen.
baanwielrenner; pisterenner, pistecoureur
De pistiers reden tijdens de zesdaagse veel spannende wedstrijden.
paardenbloem
< pisbloem genoemd vanwege de diuretische eigenschap van de plant
Woordenboek der Nederlandsche Taal: pisbloem
Daarnaast in Zuid-Nederland en Zeeland pissebloem, pisseblom.
vnw: pisbloem, pissebloem
Brugge: zeeksala (kan als een echte ‘salade’ gegeten worden, vandaar ‘sala’)
Kempen: suikerij of pisbloem
Leiestreek: zeker, piesselie
West-Vlaanderen: pisseblomme, beddepisser, beddenzeeker
Heel de wei staat vol met pisbloemen.
Voor de heraanleg had ik wel wat last van onkruid in het gras. Vooral pissebloemen, en andere bloemen die ook geel werden (bouwinfo.be)
De bladeren zijn goed tegen blaasontsteking vandaar de volkseren naam ‘pissebloem’. (natuurnieuws.be)
Paardenbloemen – ook wel ‘pisbloemen’ of ‘pissebloemen’ genoemd – zijn erg geliefd bij insecten, zoals bijen. (libelle.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.