Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
disciplineren, hard optreden -meestal tegen ondergeschikten -
Vroeger waren er in het onderwijs heel wat leraars en directeurs die dachten dat hun voornaamste opdracht was de leerlingen de plooi te geven.
“Dat ze die vorte behanger maar eens goed de plooi geven. Het zal hem leren.” (politics.be 250505)
mortel, cementspecie.
Op andere plaatsen in de Kempen en waarschijnlijk ook daarbuiten is de uitspraak /muittel/ of /meuttel/; de -r achteraan heeft een etymologische verklaring:
“J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek
mortel znw. m. ‘metselspecie’, gedissimileerd uit mnl. morter, moorter(e) o. m. v. < lat. mortarium ‘mortel’ een afl. van de idg. wt. *mer ‘fijnwrijven’, waarvoor zie: vermorzelen. — Evenzo zijn ontleend mnd. mortel, mhd. morter, mortel (nhd. mörtel).”
Metser: “Jos, breng nog eens een emmerke meutter tot hier, ik zit zonder!”
een dubbele moraal hanteren, “en petit comité” onderhandelen
AN “de kat in het donker knijpen” schijnheilig zijn, kwaad doen wanneer men meent niet gezien te worden (Van Dale)
In Vlaanderen schijnt de uitdrukking tegenwoordig ook naast de algemeen ethische betekenis een politieke draagwijdte te hebben.
“De katjes knijpen in het donker ! De CD &V -ers zullen het nooit afleren. De christelijke moraal en waarden gelden voor een ander en niet voor de CD&V-ers. “(Reactie in Knack 191214)
“Boer Karel knijpt de katjes in het donker. Het grote vrijhandelsakkoord tussen Europa en de Verenigde Staten wordt achter gesloten deuren onderhandeld.” (MO 241113) www.mo.be
Maar Bavo kneep de katjes in het donker
Hij kneep de katjes bij nacht
Hij kneep ze bij nevel, bij sterrengeflonker
Hij kneep ze, maar kneep ze zacht
(Boer Bavo – Miel Cools)
pandoering pak rammel
Van Dale (gewestelijk) pak slaag
zie ook priggel
Toen ik moedwillig een kruiwagen zand over mijn tante haren bleek gekapt had heb ik een ferm peutering gekregen.
een pak slaag geven, een pandoering geven
zie ook insmeren, inperen, afmotten, infikkelen
Dat zal hij nooit meer riskeren, ik heb hem eens een goei peutering gegeven.
veranderen in iets anders, omvormen
oorspronkelijk betekent omdopen “een nieuwe naam geven”, tegenwoordig bestaat in Vlaanderen de trend om er de betekenis “aanpassen met een nieuwe bestemming” aan te geven
“De scouts gaan de turnzaal omdopen tot een feestzaal en er dan een fuif in geven.”
“Antwerpen gaat vrijwel de hele stad versneld omdopen tot een zone 30.” (GVA 111214)
nieuwsblad.be: Het gemeentelijk sportpark Vossekot in Retie werd afgelopen woensdag omgedoopt tot een reusachtig speelpark,…
een.be: Of ben je eerder een natuurmens, dan kan je altijd je tentje opslaan op het voormalige Fort Bedmar, dat nu is omgedoopt tot een heuse camping.
derdactie.be: De Toekomstgroep wordt al eerder (in mei 2001) officieel omgedoopt tot een partij.
standaard.be: Door de regen van de voorbije weken en de recente opendeurdag op het autosportterrein, is het rennerskwartier omgedoopt tot een modderpoel.
demorgen.be: De gedempte Zuiderdokken werden omgedoopt tot een groots festivalterrein met onder andere live-optredens, cultuur en een sportcompetitie
Vlaamsparlement.be: ördineerde projecten worden opgestart. Zo zal men op korte termijn het Vlaams Parlement omdopen tot een virtuele Hot-Spot.
een onderdeel van een organisatie die zich in sommige opzichten tot een lokaal machtsbastion ontwikkeld heeft waar men zich weinig of niets meer aantrekt van de centrale leiding
In België worden de gemeenten van Brussel vaak baronieën genoemd, maar ook in administraties, bedrijven en zelfs sportverenigingen bestaat het verschijnsel.
De term is afgeleid van “baronie” in de zin van “vrije heerlijkheid van een baron” (VD).
zie ook Brusselse baronieën
Vakbondsman wil eigen baronieën doorbreken (titel)
Rob Urbain, provinciaal secretaris van de Algemene Centrale van het ABVV, wil het aantal centrales van zijn vakbond terugbrengen van zes naar drie: een centrale voor productiebedrijven, een centrale voor de dienstensectoren en een centrale voor de openbare diensten. (131113 Made in Limburg)
Veel is al gezegd over de zotternij van zes als baronieën beheerde politiezones. (demorgen.be)
Verbazingwekkend dat niemand die baronie van de Nationale Loterij durft aan te pakken en de juiste vragen stelt. (Hans vandeweghe – demorgen.be)
Verkeersbord dat aangeeft dat men een zone 30 binnenkomt.
Traditioneel zijn dit gewone ronde verbodsborden met een rode rand, witte achtergrond en zwarte cijfers. De laatste jaren ziet men steeds meer “variabele” elektronisch gestuurde borden, voornamelijk in de buurt van scholen. Tijdens vakantieperiodes kunnen die dan uitgeschakeld of aangepast worden.
“Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) gaat zo snel mogelijk de variabele zone 30-borden in schoolomgevingen vervangen.” (HBVL 181214)
ondergrondse trambedding in tunnels waarvan het de bedoeling is om ze later uit te bouwen tot een volwaardige metro (maar wat meestal niet gebeurd is).
vnw: (gedeeltelijk) ondergrondse spoorweg waarop met trams gereden wordt
Van Dale 2014 online: in België
NL: semimetro
zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Premetro
vgl. premetrowerken; premetrostation; premetrotunnel
zie ook verzamellemma wegcode
In maart 2015 gaat de tramverbinding via de premetro onder de Turnhoutsebaan naar Wommelgem open (gva.be)
De Brusselse premetro bestaat uit tramtunnels en -stations die geschikt zijn om eventueel in de toekomst ook echte metrotreinen te ontvangen. Verschillende tramlijnen, die ook op straat rijden, bereiken en verlaten de tunnels door middel van toeritten. (wikipedia)
Premetro is een vorm van openbaar vervoer waarbij trams geheel of gedeeltelijk ondergronds door tunnels rijden. In België vind je premetro’s in Antwerpen, Brussel en Charleroi. (meermobiel.be)
Foorplein is een spookstation van de Antwerpse premetro.
Antwerpse premetrotunnel onder Schelde in 2026 vier maanden dicht voor werken (demorgen.be)
Opmerkelijke beelden van een vos in de Brusselse premetro gaan rond op sociale media. Daarop is te zien hoe het dier over de tramsporen rent en reizigers doet schrikken, in een andere video wandelt de vos rustig rond op het perron. (vrt.be)
elektriciteitsfactuur, elektriciteitsrekening
google 2014: .BE (>2.700) ; .NL (>700) meestal mbt BE
demorgen.be: Stroomfactuur op 1 januari tot 35 procent duurder
belegger.nl: De Belgische spoorbeheerder Infrabel gaat investeren in hernieuwbare energieprojecten om zijn stroomfactuur te verlichten.
menstruatie, maandstonden; veranderingen; regels; vodden, met de ~ zitten; vodden, de ~ hebben
Als ons Marie met ’t spel zit heeft ze altijd verschrikkelijke buikpijn.
gelukzak; chansaar, geluksvogel
jeux-geographiques.com; Jij bent een chanseur ! En , ja , bij dit spelletje ben ik al aan 112000 geraakt .
babybrabbels.be: amai, inderdaad een ferm tonneke! en geen striemen!! jij bent een chanseur
tijdelijke werkloosheid omwille van het vriesweer in de bouw, de wegenbouw, …
NL: vorstverlet
niet in VD2014 online; google 2014: .BE (128) ; .NL (3)
wel in VD 2014 online: vorstverlet “verlet door het vriezen; geoorloofd verzuim van werknemers bij vorst, m.n. in de bouw”
sneeuwverlet ook niet in VD2014 online, maar wel ook gebruikelijk in NL
nieuws.be: Koudegolf: helft bouwvakkers thuis met vriesverlet.
rtv.be: Het nieuwe marktplein in Geel zal op tijd klaar zijn. Dat zegt burgemeester Frans Peeters. Ondanks het vriesverlet, liggen de werken nog altijd op schema.
lokeren.be: Vriesverlet. De diensten van het stadsmagazijn kennen natuurlijk geen ‘vries- verlet’. De mensen blijven aan het werk.
een verwiseling van plaats, positie, …
populair geworden door het tv programma Safey First, maar ondertussen meer algemeen in het taalgebruik opgenomen
bloggen.be: Tijdens de rust nog efkes een position-switch doorvoeren (Mathijs in het doel i.p.v. Eli), en daar gingen de jongens weer.
scoutsevergem.be: Wat als de leden en leiding een position switch doorvoerden? Dit alles en nog veel meer komen we vandaag te weten.
jobat.be: Wanneer is het tijd voor een ‘position switch’ in je carrière
bepaalde haarsnit waarbij de slapen en de hals hoog opgeschoren worden zodat het resterende haar eruit ziet als een kalot. (Een kalot is een rond mutsje dat alleen de kruin bedekt, zoals bij een keppel het geval is. Vroeger werd het nogal veel gedragen door R.K. geestelijken.)
< Frans calotte
Op foto’s uit de jaren dertig ziet ge ons moeder met een kalotteke en het is wel curieus dat dit tachtig jaar later weer mode is.
overdreven
Ik begrijp dat kinderen al eens een beetje roepen en laweit maken, maar dat is nu toch echt van den tee!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
