Recente reacties

Mag ik de Goden verzoeken bij dit lemma een afbeelding van een kerstpiemel by night te plaatsen?

Welkom, Loumar.

kevendrager stond er al in. De spelling met dubbele ee is eerder verrouder denk ik, ik vind er nog 1 voorbeeld van:
“Lijst met afbeelding van kevendrager en opschrift
Gediplomeerden Keevendrager TH. DeWolf.
Ch. De Clercq, Antwerpen 13-06-1909” (mas.be)

Ik zal een verwijzing naar het oorspronkelijk lemma in uw artikeltje zetten.

Heb toevallig na bovenstaande commentaar ook misrijden ingevoerd. Daar is het VD misreden, maar ik zie toch meer voorbeelden van misgereden. Of miskijk ik mij hierop?

Dank. Een duidelijke uitleg van de regel, alleen hebt ge u bij míslezen misgeschr… euh… misschreven ;)

Dat het een regel is die vooral in VL gebruikt wordt, is des te interessanter. Mijn punt bij o.a. mislezen, en ook bij doorprikken bv., is dat blijkens de voorbeelden de VL zijn eigen VD-regels soms aan zijn botten lapt.

Dat van de pastoor was maar e mopke, ze. Maar om het principe toch nog te verduidelijken: als de klemtoon in een voorzetselwerkwoord op het voorzetsel ligt, dan wordt dat voorzetsel praktisch losstaand gebruikt, waardoor alle werkwoordsvormen gevormd worden alsof het gewoon om het oorspronkelijk werkwoord ging¹. Als de klemtoon niet op het voorzetsel ligt, dan is dat voorzetsel integraal deel van het werkwoord en beïnvloedt het alle werkwoordsvormen. Als er van een voorzetselwerkwoord twee vormen met een andere klemtoon bestaan, betekenen die ook iets anders. Er bestaan niet noodzakelijk altijd twee vormen, maar bij de werkwoorden die maar één vorm hebben kunt ge u wel de andere vorm voorstellen en zelfs onmiddellijk inschatten dat die een iets andere betekenis zou hebben.

óverschrijven (bv. geld overschrijven, of een notitie overschrijven)
schrijf óver – schreef óver – óvergeschreven

overschríjven (bv. een nieuwe tekst schrijven waar al een andere tekst stond)
overschríjf – overschrééf – overschréven

Ge leest allicht liever dat alle belangrijke gegevens op uw computer succesvol zijn óvergeschreven (naar een nieuwe schijf), dan dat ze allemaal succesvol zijn overschréven.

dóórprikken (bv. aan een stuk door prikken, continu prikken)
prik dóór – prikte dóór – dóórgeprikt

doorpríkken (bv. een gatje in iets prikken)
doorprík – doorpríkte – doorpríkt

Het verschil in betekenis is soms klein, zoals bij (alle) mis-werkwoorden:

míslezen (iets niet op de correcte manier lezen)
lees mis – las mís – mísgelezen

mislézen (zich vergissen bij het lezen, de boodschap verkeerd interpreteren)
misléés – mislás – mislézen

mísdoen (iets niet op de correcte manier doen)
doe mís – deed mís – mísgedaan

misdóén (iets onwenselijk doen)
misdóé – misdééd – misdáán

míspeuteren (niet op de correcte manier peuteren)
peuter mís – peuterde mís – mísgepeuterd

mispéúteren (kattekwaad uithalen)
mispéúter – mispéúterde – mispéúterd

Enzovoort enzoverder. Het is een verschil dat het Hollands amper of niet kent.

¹ De reden dat er geen spatie staat in de infinitief en het VD is eigenlijk gewoon omdat een taalpaus dat ooit beslist heeft, samen met andere zottigheden als ‘pianóspələn’ en ‘gitáárspələn’.

Mja, ik versta het argument wel (behalve dat van die pastoor, want dubbele betekenissen van woorden of woordvormen zijn volgens mij nooit een argument), maar ik denk dat de Vlaming de vormen nogal door elkaar gebruikt.

Ge haalt het voorbeeld van doorprikken aan, maar ook hier zie ik dat de vormen door elkaar gebruikt worden, zelfs door zelfverklaarde standaardtaalgebruikers:

Vijf mythes over migratie doorgeprikt (standaard.be)
DE MYTHE DOORPRIKT: Élk glas alcohol schaadt uw gezondheid (standaard.be)

Maar geen probleem, ik zal de meest Vlaamse vorm in het lemma behouden en de rest valt in de reacties wel te lezen.

Ik geloof dat het gebruikt is, maar dat is echt hypercorrectie en/of gewoon niet juist. ‘Mis’-werkwoorden behouden in het Vlaams de oorspronkelijke klemtoon van het werkwoord zonder ‘mis’ (zoals ook veel ‘door’-ww., bv. doorprikken). ‘Misgelezen’ is wat de pastoor gedaan heeft op het eind van de dag.

mislezen – mislees – mislas – mislezen
mislezen – lees mis – las mis – misgelezen

Nthn, ik heb misgelezen er toch terug bijgezet als alternatief VD: zie laatste voorbeeldzin.

Alvast ook in 0ost-Vlaanderen.

Ik ben het niet helemaal eens met de omschrijving. Die is te eng geformuleerd op basis van het concrete voorbeeld. ‘Grad’ is: ‘helemaal, vlakaf". (vgl. Duits ’gerade’): ‘Ge zijt grad uw vader"; ’grad vergeten (m.b.t. iets wat gedaan moest worden); ’grad verkeerd’.

Ook bekend in de Denderstreek.

Duidelijk is dat het Vlaamse idioom wil zeggen dat de idee voor dit handelen van buiten komt (ingegeven wordt) bij de onderhavige beslissing of handeling. Edoch is ‘voor een deel bepaald door’ de meest voorkomende uitdrukking in de standaardtaal. Maar wie het er niet mee eens is kan de vertaling veranderen.

Ha, OK, ik heb het nog eens aangepast zodat het over een huis met een of meer verdiepingen gaat.

Op het internet vind ik ook deze toepassing van “opperste” waarbij in dat geval onder het dak zowel een stuk zolder als een mansarde (slaapkamer) zit:
http://de-cooman.be/wp/tag/woning/

Dank alvast, maar de omschrijving klopt niet helemaal. In een huis zonder verdieping was de trap naar de ruimte onder het dak ook bij ons wel degelijk de zoldertrap. Ik weet ook niet of van een ‘opperste’ sprake was bij een huis zonder verdieping. Misschien was de verdieping in een huis mét verdieping wel degelijk de ‘zolderverdieping’ en had je daar boven een ‘opperste’. Misschien hing de naam ook af van het concrete gebruik van de ruimte onder het dak. Als die ruimte een functioneel gebruik had (om er bijvoorbeeld oogst in op te slaan), zal ze hoe dan ook eerder als ‘zolder’ zijn aangeduid.

In een huis zonder verdieping was de trap die van de benedenverdieping naar boven ging, de zoldertrap. Het zou dan best ook kunnen dat bij het algemeen worden van huizen mét verdieping, naar analogie, de trap die van de benedenverdieping naar boven ging, ‘zoldertrap’ werd genoemd.

guidoliessens, ik heb een poging gedaaan om de betekenis van het lemma wat te formuleren in de betekenis zoals ge hier uit komt te leggen. Ik weet niet of het gelukt en duidelijk is, maar als het niet goed is kunnen we het nog altijd aanpassen of de klok terugdraaien naar uw uitleg. Laat maar weten.

Merci voor al die nieuwe lemma’s voor de immer onderbelichte dialectprovincie, guidoliessens. Veel dingen die ik ken en veel dingen die ik voor de eerste keer hoor.

Ook bekend in Zuid-Oost-Vlaanderen (de zon in de morgenstond)

Het is een beetje lastig. Ik wou met het aanmaken van het lemma aangeven dat een ‘zoldertrap’ niet altijd de trap is naar wat wij in het SN nu onder ‘zolder’ verstaan. In het voorbeeld wordt geëxpliciteerd dat de spreker met ‘zoldertrap’ alvast níet de trap naar de ruimte onder het dak bedoelt. Op de vraag of de verdieping in een huis mét étage dan ook ‘zolder’ werd genoemd, moet ik het antwoord helaas schuldig blijven. Maar de trap ernaartoe was wél de zoldertrap. (W-Denderstreek)

Ik ben even niet mee. Het lemma is zoldertrap, en dan volgen er 2 verklaringen?
De eerste is, bij een huis zonnder verdieping, de trap die naar de ruimte onder het dak leidt. (Dit is volgens mij vervat in de SN-betekenis van zoldertrap)
Maar de tweede betekenis zou een trap zijn die naar het eerste verdiep gaat?

Vervolgens komt er een voorbeeldzin, niet met zoldertrap, maar wel met “trap naar ’t opperste”.

Het komt me voor dat het lemma hier “trap naar ’t opperste” is in de SN-betekenis van zoldertrap. Of vergis ik mij?

In Limburg: ‘vlegekeske’.

Interessant:

https://christipedia.miraheze.org/wiki/Ongeheveld_brood