mislezen

mislezen

(ww. mislas; mislezen)

vnw: verkeerd lezen

4

Nthn, ik heb misgelezen er toch terug bijgezet als alternatief VD: zie laatste voorbeeldzin.

Ik geloof dat het gebruikt is, maar dat is echt hypercorrectie en/of gewoon niet juist. ‘Mis’-werkwoorden behouden in het Vlaams de oorspronkelijke klemtoon van het werkwoord zonder ‘mis’ (zoals ook veel ‘door’-ww., bv. doorprikken). ‘Misgelezen’ is wat de pastoor gedaan heeft op het eind van de dag.

mislezen – mislees – mislas – mislezen
mislezen – lees mis – las mis – misgelezen

Mja, ik versta het argument wel (behalve dat van die pastoor, want dubbele betekenissen van woorden of woordvormen zijn volgens mij nooit een argument), maar ik denk dat de Vlaming de vormen nogal door elkaar gebruikt.

Ge haalt het voorbeeld van doorprikken aan, maar ook hier zie ik dat de vormen door elkaar gebruikt worden, zelfs door zelfverklaarde standaardtaalgebruikers:

Vijf mythes over migratie doorgeprikt (standaard.be)
DE MYTHE DOORPRIKT: Élk glas alcohol schaadt uw gezondheid (standaard.be)

Maar geen probleem, ik zal de meest Vlaamse vorm in het lemma behouden en de rest valt in de reacties wel te lezen.

Dat van de pastoor was maar e mopke, ze. Maar om het principe toch nog te verduidelijken: als de klemtoon in een voorzetselwerkwoord op het voorzetsel ligt, dan wordt dat voorzetsel praktisch losstaand gebruikt, waardoor alle werkwoordsvormen gevormd worden alsof het gewoon om het oorspronkelijk werkwoord ging¹. Als de klemtoon niet op het voorzetsel ligt, dan is dat voorzetsel integraal deel van het werkwoord en beïnvloedt het alle werkwoordsvormen. Als er van een voorzetselwerkwoord twee vormen met een andere klemtoon bestaan, betekenen die ook iets anders. Er bestaan niet noodzakelijk altijd twee vormen, maar bij de werkwoorden die maar één vorm hebben kunt ge u wel de andere vorm voorstellen en zelfs onmiddellijk inschatten dat die een iets andere betekenis zou hebben.

óverschrijven (bv. geld overschrijven, of een notitie overschrijven)
schrijf óver – schreef óver – óvergeschreven

overschríjven (bv. een nieuwe tekst schrijven waar al een andere tekst stond)
overschríjf – overschrééf – overschréven

Ge leest allicht liever dat alle belangrijke gegevens op uw computer succesvol zijn óvergeschreven (naar een nieuwe schijf), dan dat ze allemaal succesvol zijn overschréven.

dóórprikken (bv. aan een stuk door prikken, continu prikken)
prik dóór – prikte dóór – dóórgeprikt

doorpríkken (bv. een gatje in iets prikken)
doorprík – doorpríkte – doorpríkt

Het verschil in betekenis is soms klein, zoals bij (alle) mis-werkwoorden:

míslezen (iets niet op de correcte manier lezen)
lees mis – las mís – mísgelezen

mislézen (zich vergissen bij het lezen, de boodschap verkeerd interpreteren)
misléés – mislás – mislézen

mísdoen (iets niet op de correcte manier doen)
doe mís – deed mís – mísgedaan

misdóén (iets onwenselijk doen)
misdóé – misdééd – misdáán

míspeuteren (niet op de correcte manier peuteren)
peuter mís – peuterde mís – mísgepeuterd

mispéúteren (kattekwaad uithalen)
mispéúter – mispéúterde – mispéúterd

Enzovoort enzoverder. Het is een verschil dat het Hollands amper of niet kent.

¹ De reden dat er geen spatie staat in de infinitief en het VD is eigenlijk gewoon omdat een taalpaus dat ooit beslist heeft, samen met andere zottigheden als ‘pianóspələn’ en ‘gitáárspələn’.

Dank. Een duidelijke uitleg van de regel, alleen hebt ge u bij míslezen misgeschr… euh… misschreven ;)

Dat het een regel is die vooral in VL gebruikt wordt, is des te interessanter. Mijn punt bij o.a. mislezen, en ook bij doorprikken bv., is dat blijkens de voorbeelden de VL zijn eigen VD-regels soms aan zijn botten lapt.

Heb toevallig na bovenstaande commentaar ook misrijden ingevoerd. Daar is het VD misreden, maar ik zie toch meer voorbeelden van misgereden. Of miskijk ik mij hierop?