Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande reacties zijn de laatst toegevoegde reacties op termen in ons woordenboek.
Zuiver grammaticaal hebben de puristen gelijk en is het vernissen, verniste, gevernist. De “ver” in vernissen is immers geen voorvoegsel, maar een overblijfsel van het Griekse woord “bereník?”, wat betekent “harsboom”. Als ge zegt “vernist” dan doet ge dat naar analogie van werkwoorden zoals vergissen, vergiste, vergist en vermissen, vermiste, vermist.
Is “vernist” daarom verkeerd? Bijlange niet. Ikzelf heb heel mijn leven lang trappen en deuren gevernist, maar ik versta precies wat het betekent en voor het eerst is het me opgevallen dat sommige mensen zouden kunnen zeggen dat ze het raam “vernist” hebben. Een van de factoren die zorgt dat de talen veranderen is immers de analogie. Men merkt dat onder meer bij de evolutie van de sterke werkwoorden. Wat is juist: melken, molk, gemolken of melken, melkte, gemolken … aangezien het voltooid deelwoord sterk is, is grammaticaal gezien “melkte” foutief. Maar het staat wel in het groene boekje.
Taal evolueert zoals alles. Sommige mensen en instellingen kunnen zich daarmee verzoenen, andere niet. Het is natuurlijk wel heel gemakkelijk om op basis van het eigen groot gelijk etiketten met “juist” of “niet juist” aan te brengen. Ik zou eerder zeggen: “vernist” is een Vlaamse variant van “gevernist”.
Zijn er dan geen fouten meer. Jawel. Ik las daarstraks een artikel in de Knack met de volgende zinsnede: “Ondanks het verlies dat Egypte in deze oorlog leidde, vinden er jaarlijks grote vieringen plaats om het geclaimde zegevieren van de Egyptenaren te herdenken.” Het moet natuurlijk “verlies dat Egype leed”, want bij mijn weten is er niemand die het werkwoord lijden de hoofdtijden “leidde, geleid” toekent in plaats van “leed, geleden”. Alhoewel ge tegenwoordig van alles kunt verwachten…
Haha, ten onrechte? Ze zeggen zelf dat er eigenlijk geen argument is voor gevernist. Het WNT zegt: “De regelmatige vorm gevernist van het verl. deelw. staat in het feitelijke taalgebr. steeds in de schaduw van den anal. vorm vernist.” Ook VD geeft schoorvoetend toe: ‘heeft gevernist, in de spreektaal vaak: vernist’
Waarom houden ze dan vast aan een vorm die niemand gebruikt? Omdat de schoolkinderen te pesten bij opstellen? Die taalverbeteraars hangen soms een soort fundamentalisme aan dat niet meer gezond is. Ze gevergissen hun eigen volgens mij :)
Waarom is gevernist juist en vernist fout?
De Taaltelefoon legt dit duidelijk uit:
“Het voltooid deelwoord van vernissen wordt ook vaak verkeerd gevormd. De correcte vorm is gevernist: Hij heeft de antieke kast van zijn grootouders gevernist. Het voltooid deelwoord van andere werkwoorden die met ver- beginnen, krijgt geen voorvoegsel ge-: veranderen – heeft veranderd en verhoren – heeft verhoord. Wellicht wordt daardoor het voltooid deelwoord van vernissen vaak ten onrechte zonder ge- geschreven.”
:)
door Janneke Vreugdenhil
Een jaar of vijfduizend geleden, toen ik achttien was, werkte ik als au pair in Brussel. Mijn oppaskinderen waren schatjes, maar hun ouders kookten nooit. Ik at er elke dag een stuk of acht boterhammen, dik besmeerd met roomboter en bestrooid met een dikke laag bruine suiker. Een stuk of acht, hè.
Als excuus kan slechts worden aangevoerd dat ik destijds niet alleen leed onder heimwee, maar ook onder de hevige wispelturigheid van mijn Belgische amant. Hoe dan ook hield ik aan die zoete troostbammetjes een levenslang zwak voor bruine suiker over. Of eigenlijk voor cassonade, zoals bruine suiker bij onze zuiderburen heet. Zodra ik de grens over ben, moet ik even een supermarkt in voor zo’n kilopak sugar fix.
Ik heb nooit geweten wat precies het verschil is tussen die Belgische cassonade en onze bruine basterdsuiker. Er ís verschil, dat proef je. Maar toen las ik, een paar weken geleden, in nrc.next dat basterdsuiker een typisch Nederlands product is. Het heeft op Europees niveau zelfs een beschermde status als Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS).
Het zit zo: Nederlandse basterdsuiker wordt gemaakt door fijne kristalsuiker (gemaakt van suikerbieten) te mengen met suikerstroop (gemaakt van diezelfde suikerbieten). Hoe donkerder die stroop, hoe donkerder de basterdsuiker. Belgische cassonade wordt gemaakt door aan kristalsuiker melasse toe te voegen.
Nu begrijp ik waarom ik cassonade lekkerder vind. Melasse is de stroop die overblijft nadat suikerriet of – biet gekookt is en de gekristalliseerde suiker eruit is verwijderd. Het heeft een veel gelaagdere smaak dan gewone suikerstroop omdat het een baaierd aan mineralen bevat. Melasse is niet alleen zoet, maar ook een beetje zoutig en bitter.
In Frankrijk heb je overigens ook cassonade, maar die wordt gemaakt uit suikerriet, heeft een grovere structuur en smaakt weer anders. Nog een weetje: het woord basterdsuiker komt van ‘bastaardsuiker’, omdat het vroeger een product was dat overbleef na de suikerproductie. Vooruit, nog eentje dan: cassonade heet in België ook wel kinnekesuiker omdat op de verpakking van oudsher een kinderhoofdje staat afgebeeld. Zoet, toch?
Besmeer de boterhammen dik met roomboter en bestrooi met suiker. Als je geen kinneke- maar bastaardsuiker gebruikt, en durft, strooi er dan nog een piezeltje zout over.
Zonder schuldgevoel opeten.
Boterhammen met bruine suiker: witte of lichtbruine boterhammen (geen volkoren!) roomboter, op kamertemperatuur cassonade of bruine basterdsuiker
etymologie?
“Ouder dan de boetiek was de petik – een Limburgse vervorming van boutique, en met een meestal ongunstige betekenis: weinig voorstellende, smoezelige winkel. De woordenboeken van Susteren en Echt hebben: ziene ganse petik verkoupe, de hele santekraam.” www.limburghuis.nl
Voor mij is een worst zonder twijfel vrouwelijk. Ik kende het niet als scheldwoord.
Taalmail 535 schiet het af met de uitleg ‘Geen lidwoord in de uitdrukking in vlammen opgaan’.
“in vlammen opgaan” .BE (>13.500) ; .NL (>52.800)
“in de vlammen opgaan” .BE (>67.300) ; .NL (>95.700)
Om kort te gaan, ‘in vlammen opgaan’ is een uitdrukking zonder lidwoord die in Van Dale staat. ‘In de vlammen opgaan’ is een uitdrukking met een lidwoord die niet in Van Dale staat.
Vrouwelijk? Tiens, voor mij helemaal niet. Volgens VD: v(m).
De discussie was er blijkbaar ook al eens bij curryworst.
judoclubboechout.be: Wortelstoemp en nen dikke worst werden gretig naar binnen gewerkt.
Bij mijn weten is het in de westelijke delen van Vlaanderen mannelijk geworden omdat het niet op -e eindigt
ne worst?
Naar mijn gevoel is worst /wuist/ altijd vrouwelijk, en dus een worst ipv ne worst, tenzij het in ’t Stad anders is natuurlijk. Ik heb trouwens het woord nooit als scheldwoord horen gebruiken.
bange scheet wordt blijkbaar ook in .NL gebruikt volgens dhr. en mevr. Van Googelen.
variant
Dikwijls gehoord: “Kapt me, maar ik weet het niet!” en “Kapt mijne kop af, maar ik kan het niet zeggen.” Ik denk dat deze uitdrukkingen nog weinig gekend zijn of gebruikt worden.
Marcus, met uw goedvinden verwijder ik de link want hij verwijst terug naar bovenstaand lemma.
eigenste
Vroeger zei men wel eens “in het eigenste beddeke ziek zijn”, maar dat “eigenste” voor “hetzelfste” of “hetzelfde” lijkt zo goed als verdwenen te zijn.
Wannes Van De Velde in zijn “sofieke”
“de zondag deroep in ‘t ospitaal
kwam ek daar in een groête zaal
waar a niks as vrouwe lage
die van d’eigeste zikte klaagde”
peme
pemen zijn een grasachtig onkruid
paardenstaart is een geneeskrachtig (on)kruid
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
