te

te

(bw.)

te, in hoger dan wenselijke mate

360

gevonden bij Flip Kowlier en ’t werkt ook zo in ’t Antwerps, dus ik neem aan da ’t Algemeen Vlaams is, zoals de meeste verbugingen

Is het (behalve de ‘ten’-vorm) geen SN? Ik vind het toch in VD als ‘bw. van graad’.

inderdaad, het gaat mij hierbij om de verbuiging (in het AN zijn er geen verbogen bijwoorden, behalve “heel”, wat ook niet echt tot de standaard behoort)

Hmm helemaal zeker kan ik het zo op mijn gevoel niet zeggen, maar 100% van “nen ten dikke vent” ipv “nen te dikke vent” ben ik ni, maar nu ik er over blijf nadenken begin ik nog meer te twijfelen.

Diederik, er is nog de variant van Grytolle zelf: “ne ten dikke vent”. Ik heb precies het gevoel dat ge moogt kiezen waar ge de ~n toevoegt, maar wel maar ene keer. Dus ofwel ‘ne ten’ of ‘nen te’.

Ik heb toch nooit “ne ten dikke vent” gezegd? de n blijfd voor b, d, t en h en klinkers, dus wél voor t “nen ten dikke” maar ni voor v “ne veel ten dikke”

diederik: filip twijfelden ook en heefd dus d’ottoritait geraadpleegd :p

Ge hebt gelijk Grytolle, ik heb veelst te rap gereageerd;)
En de ~n kan zelfs meer dan 2 keer toegevoegd worden zoals in: nen hielen dikken appetijtelijken appel.

Ik zou onderscheid willen maken tussen het bw. te, dat de graad van overdrijving uitdrukt en het voorzetsel te dat in sommige geijkte uitdrukkingen een uitgang -n of -r krijgt bij de verkorting van dier of dien.

ter plaatse (waar de buigings-e toegevoegd wordt aan het zn.) ter gelegenheid van, ter ere van, enz.
ten einde raad, ten noorden van, ten beste geven, ten gevolge van, enz. vgl. uit hoofde van

Van heel andere aard is het bijwoord te:
te groot, veel te groot, te breed, te hoog, te dik/dun, te traag
die voor een mann. of vrouw. zn. een buigings-e (al dan niet gevolgd door (n) of (m) voor b) toevoegen.
Die (n) of (m) heeft te maken met assimilatie, dwz. de nabijheid van onderlinge medeklinkers ten opzichte van elkaar, maar niet met verbuiging.
Let wel: deze assimilatie heeft enkel plaats bij mann. zn. in het enkelv., maar niet altijd. (regel? nog niet gevonden)

nen te groeëte vèngt (een te grote man)
nen te groeëten otou (een te grote auto)
nen te dikken houngt ( een te dikke hond)
nen te(n) hoeëgen toure (een te hoge toren)
en te groeëte vraa (een te grote vrouw)
ne vol te(n) dikkem bakker (een veel te dikke bakker)
en vol t’hoege schaa (een veel te hoge schouw)
ne vol te(m) brieje gàànk (een veel te brede gang)
en (vol) te brieje doeës (een (veel) te brede doos)
ne vuilen troageren houngt (een veel tragere hond)
nen hielen doenkere gàànk (een heel donkere gang)
en (vol) te deur sakosj (een te dure handtas) (niet deure)
en te dùnne lip

Merk op: verschil in uitspr. van “veel”:
vol + te (bw.) vuil +(bn.)
wat niet voorkomt bij “heel” (bn. of bw.).
“vele” (bn.) met buigings-e kennen we in het Antw. niet.

@ georges (uw reactie pas gelezen nadat ik mijn onderscheid had verstuurd)
Her voorbeeld dat gij geeft is een rij bn. naast elkaar voor een mann. “appel”. Dat is heel wat anders dan wanneer er “te” bij staat en nog anders met “veel te”. Tenslotte gaat het over de verbuiging van ‘te’. Ik denk niet dat ‘te’ verbogen wordt, maar soms wel een n of m toegevoegd krijgt omwille van de uitspraak.

Halowie, van uwen grammaticale uitleg, daar heb ik niet van terug. Ikzelf ben te ongeschoold om te bevestigen of te ontkennen. Maar dat moet u er niet van weerhouden om het te blijven uitleggen: ik leer graag bij.
Mijn voorbeeld met 4x tussen-n was om mijn eerste reactie te weerleggen waarbij ik verkeerdelijk dacht dat de tussen-n niet successief kon voorkomen.

Haloewie: bedoelde gij dus da “nen te*n* dikken hond” nie zou gaan (en dan omda er geen “vol” aan voorafga?)?

Ik ben ook ongeschoold, geen licentie Germaanse. Heb wel de passie van taal en put gewoon uit mijn harde-taalschijf, die mijn moeder initieerde, om een aantal dingen vast te stellen en te proberen een verklaring te vinden voor de moedertaal-verschijnselen, die er in opgeslagen zitten. Mensen moeten maar eens af(ge)raken (tiens, een ge-ww.!) van het idee dat ze niet mogen eten van de vruchten van de boom van Kennis (van goed en kwaad). Geschoold of ongeschoold heeft daar niks mee te maken. Leren kennen kan en mag iedereen. Lezen en zoeken en mekaar voorthelpen ook. O&O.

@ Grytolle:
Ja, er is een verschil tussen “veel te” /vol te./ en “te” alleen, en volgens mijn taalgevoel is ‘nen te dikken hond’ niet verwisselbaar met nen ten dikken hond. Als “veel te” voor dikken staat wel. In dit laatste geval zijn ze wel verwisselbaar en zijn beiden mogelijk.
Ne vol te dikken houngt én ne vol ten dikken houngt.
Ne vuilen dikkeren houngt zonder ‘te’ staan er twee adj. in het dialect en een bw. (hoeveelheid) + adj. in de standaardtaal. (een veel dikkere hond)

@haloewie: over ge~ werkwoorden heb ik eens een vraag gesteld naar ed grammatica: zie geriekt + reactie. Als ge een idee hebt?

hmm, dus dan hebben we misschien vrouwelijk/onzijdig/meervoudig t(e) en mannelijk “te(n)” als er geen veul/vol aan voorafga? kan bvb “nen teN banalen uitleg”?

(ter herinnering (n) word uitgesproken voor klinkers, [n] ook voor b, d, t, h)

…misschien is dees een onderwerp da ge op uwen blog zou kunnen behandelen, hal? :D ’k zit hem al den hele zomer af en toe te checken en er sta nooit iet nieuw op!

ne heel te dikke vent
nen heel te dikke vent
nen heel ten dikke vent
nen heel ten dikken vent
ne heel ten dikken vent
ne heel ten dikke vent

het kan allemaal, het is enkel afhankelijk van de zegger en van de regio.