geire

geire

(bw.)

graag

uitspraak met zware e
→ in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren

zie ook: geern, geerne, gaarne, gere

413

verbastering van gaarne

Standaardtaal

graag:
— voor bijvormen zie hieronder —, bnw. en bijw.; de trapp. v. vergel. luiden grager, graagst, doch voor het bijw. (zie II, 2) zijn daarnevens liever, liefst in gebruik. Nnd. grâg. Hetzelfde woord (in samengetrokken vorm) als got. grêdags, on. grá?ugr, deensch graadig, ohd. grâtag, os. grâdag, ags. gr?dig, eng. greedy; in het Mnl. nog onbekend. Daarnevens komt ook, zonder samentrekking, maar met uitgevallen d, graaiig, dial. graojig, voor. De oorspronkelijke beteekenis is: hongerig, en het adj. behoort bij got. grêdus, honger.

gaarne:
ook GAARN, GAREN, GEERNE, bijw. (van omstandigheid), zonder trapp. v. vergel., die door liever en liefst worden vervangen. Ohd. kerno, gerno (GRAFF 4, 233); mhd. gerne (BEN. 1, 534); nhd. gern; ags. georne (ETTM. 421); ofri. gerne, ierne (RICHTH. 846); nfri. jearn (EPKEMA 219); osaks. gerno (HEYNE, Hêl. 206, Anl. Denkm. 119); nnd. geern (Brem. Wtb. 2, 511); onrd. gjarna (JONSSON 175); deensch gjerne; zw. gerna; mnl. gerne, geerne, gaerne. Door den adverbialen uitgang -o, -e, afgeleid van het bnw., goth. gairns, begeerig (in de samenstellingen faihugairns, seinaigairns: SCHULZE 109); ohd. kerni, kern (GRAFF 4, 232); mhd. gerne, gern (BEN. 1, 534); ags. georn (ETTM. 420); osaks. gern (HEYNE, Hêl. 206); onrd. gjarn (JONSSON 175); van den stam gir, skr. hr, gr. ? (in ???), waarvan ook gier, gierig, (be)geeren enz.

De lange aa lijkt zo te zien niet den oorspronkelijke klinker te zijn, en de vormen met ei en ee zijn dus vermoedelijk geen “verbasteringen” van “gaarne”.

gerne

haloewie: “gerne” is ook een verbastering van “gaarne” te noemen, maar daarom nog geen Standaardnederlands! Ik meen dat “geire” courant is in de Brabants dialecten (misschien ook in “de Vlaanders”?), in Limburg zegt men plaatselijk “gan”, “gja(a)n” of “giën”.
Grytolle: mogen we ook de bron kennen waaruit je zo uitvoerig hebt geput? Het WNT?

Ja, het WNT :) Sorry, dat had ik kunnen vermelden

petrik: ik denk “geiren(e)” te hebben gezien westwaarts

Gerne of gherne is geen verbastering van gaarne maar het oerwoord.
Gaarne is het modern lemma voortvloeiend uit gaerne, ghaerne. De oorsprong is het oud Hoogduits gerno. In het Duits schrijft men ‘ae’ of ‘ä’ en de uitspraak is ‘e’:
gerne of gherne.

ONW: gerno (ca 1100 – uit het oud Hoogduits)
VMNW: gherne (ca 1200 – Limburg)
Aangetroffen spelling: gaerne, garne, geerne (1x), gern (1x), gerne, g?rne (4x), ghaerne (ae=ä=e) (2x), gharne (2x), gherne
Spreiding: Vormen met a(e) zijn voornamelijk in Oost-Vlaanderen aangetroffen, daarnaast in Holland-West (1x), Holland-Oost (1x), de Nederrijn (1x) en West-Vlaanderen (2x)
vb.:
1) Jc sal di doen eere gherne. Rijmb. p. 360, r. 29, West-Vlaanderen, 1285
2) Ende hir+af hedden die van der stat gherne briue van der capittel van sunte seruaes gheseghelt ghehaddet, Corp.I p. 2621, r. 12-13, Maastricht, Limburg, 1299