kwistenbiebel

kwistenbiebel

(de ~ (m.), ~s)

1. losbol, lichtjes op zijn kop gevallen niet ernstig te nemen persoon
2. kwibus, kwiet, kwiebel, kwieten
soms ook bistenkwiebel

Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): kwistenbijbel
Uit Westvlaams kwiste `ruzie’ en bijbel (?): (West-Vlaanderen) Ruziezoeker.
Van de Vyvere bekeek hem eens, als wou hij zeggen: ”Hela, kwistenbiebel, braaf zijn, hein! Of anders …” En De Jaegere was braaf, en bij de naamafroeping stemde hij, de eerste van de heele kamer: Jaaa! De West-Vlaming 6 Dec. 1930

1447

kwistenbiebel

In het Brugs: zowel kwiesten en kwiestenbiebel

Kwistenbiebel

Mijn vader zegt dat het gebruikt werd om iemand aan te duiden die weinig veranwoordelijkheidsbesef had, een losbol dus.

kwistenbiebel

U veronderstelt dat dit woord een samenvoeging is van wvl. kwiste en bijbel, maar zet er een ? bij. De combinatie ‘ruzie-bijbel’ is op z’n zachtst gezegd ‘ongemakkelijk’.
Ik ken het woord uit Kuifje-strips (Tintin), uit de mond van kapitein Haddock en heb me altijd afgevraagd, wat het zou kunnen betekenen. Tot ik een tijd geleden bedacht, dat het een verbastering zou kunnen zijn van ‘christenbijbel’. Mensen die moeite hebben met de ‘r’, maken daar vaak een ‘w’ van. Kwistenbiebel zou dan ontstaan kunnen zijn als een (katholiek) scheldwoord voor hervormden/gereformeerden die met hun bijbel in de hand naar de kerk gingen; de verbastering bedoeld om nog extra de spot met hen te drijven. Dat kweste in het wvl. ‘ruzie’ betekent, kwam goed uit, want uiteraard zag men aanhangers van het verkeerde geloof graag als ruziezoekers, losbollen en mensen die men niet serieus kon nemen.
Ik weet niet hoe oud het woord is, waar en wanneer het voor het eerst werd gebruikt, maar een herkomst uit ‘christenbijbel’ lijkt me niet vergezocht. Blijkbaar werd er uit spotzucht creatief mee omgegaan. De vorm ‘bistenkwiebel’, een Spoonerism, duidt daar ook op.

Beste lagedor,
De tekst met het vraagteken is overgenomen uit het Woordenboek der Nederlandse Taal. Het waren de opstellers van het WNT die twijfelden.
Zoals dikwijls is een andere etymologie mogelijk, o.a. die van u.
Ik las ergens dat kwiste zou komen van het Franse cuistre: iemand die veel kennis uitstalt over een onderwerp dat hij eigenlijk maar half heeft begrepen.
Een kwistenbiebel zou dus spreken over de bijbel zonder de inhoud goed te kennen en vandaar: weet niet wat hij zegt, niet goed wijs enz.
Dit lijkt me ook plausibel.

nog eens kwistenbiebel

Dank voor uw reactie.
Als het woord teruggaat op een samenstelling van cuistre en bijbel, zou ik de omgekeerde volgorde verwachten. Bovendien lijkt het me dan een door een intellectueel bedachte constructie, bijv. een schrijver.
De volksmond geeft m.i. de voorkeur aan het verbasteren van al bestaande woorden en is minder geporteerd voor bedenksels.
Maar goed, we zullen het nooit zeker weten, tenzij kan worden vastgesteld, waar en wanneer de kwistenbiebel zijn intrede deed en in welke context.

Spreekte ten oosten van de Schelde de ‘ie’ in ‘biebel’ lank uit? Zo ja, dan is de etymologie ‘bijbel’ onzin, want dat heeft altijd een korte i gehad.