Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
jas, mantel, kledingstuk voor buiten
Betekenis van frak in Nederland: lanpandige herenjas, rokjas.
< van Frans frac of Duits Frack < Engels frock < Oud-Frans froc (monnikspij) < Frankisch hrokk
< Een frak was oorspronkelijk een net herenkledingstuk (op het bovenlichaam) dat elke dag gedragen kon worden. Bij de veranderende mode (lange jassen werden steeds gewoner) veranderde de betekenis van het woord frak in de 18e eeuw in het Zuid-Nederlandse taalgebied mee. In Nederland nam ‘jas’ deze rol over en evolueerde de betekenis van frak juist de andere kant op, tot een chic herenkledingstuk dat alleen bij bijzondere gelegenheden wordt gedragen. (etymologiebank)
Het begon te regenen, maar ik was mijne frak vergeten.
Kom! Doe je frakske aan! Het is flink kouder geworden!
“Frak” was ook het zwarte kledingstuk, gedragen door de “suisse” (naar analogie met de Zwitserse wachten in het Vaticaan) in de kerk. Dat waren zwarte lange jassen zonder knopen, maar versierd met zwarte noppen op schouder en arm.
Uitdrukkingen:
- Uwe frak afdraaien is in Antwerpen: (een beetje tegen uw goesting) hard werken (als enige, soms met weinig appreciatie en resultaat). ‘k Zalle k’ik mijne frak wel afdraaien terwijl dat die ander in ’t café zitten.
- Zo de wind waait, waait m’n frakse wordt gezegd van mensen die uit opportuniteit hun mening veranderen.
Eerst was hij bij de sossen (de socialisten), nu zit hij bij de blauw omdat ze voorspellen dat die bij de verkiezingen gaan winnen: zo de wind waait, waait z’n frakske.
- amai mijne frak: in het Engels: Oh my God
Amai mijne frak ’t is warm.
ergens veel ophef over maken, niet zelden positief
Hij deed zo lelijk over die snee in zijn vinger dat ik eigenlijk verwachtte dat die er half af zou liggen, maar nee hoor: een plakkerke erop, meer was niet nodig.
Mina deed zo lelijk over mijn nieuwe ketting dat ik die maar aan haar gegeven heb om van het gezaag af te zijn. Of wacht eens – zou dat de bedoeling zijn geweest? Wat tunk tich?
jas, mantel
vgl frakske, een ~ kouder zijn
etymologiebank: frak zn. (BN)
‘kledingstuk voor buiten, overjas’; (NN) ‘langpandige herenrok’. Nnl. frac, frak ‘mansrok’: net gekleet,… in een Frak met zilveren lissen (WNT).
Uitsluitend BN en Zuid-Nederlands dialectisch is de betekenis frak ‘overjas’ (1865-70; Schuermans), eerder al als fracque (1773; Lievevrouw-Coopman).
Al dan niet via Duits Frack ‘herenrok’ (1774; Kluge21) ontleend aan Nieuwfrans frac ‘id.’ (1767; Rey), dat met herinterpretatie tot a van de destijds open uitgesproken o ontleend is aan Engels frock ‘id.’ (1719; OED) (in deze betekenis nu meestal frock-coat geheten).
Een frak was oorspronkelijk een net herenkledingstuk (op het bovenlichaam) dat elke dag gedragen kon worden. Bij de veranderende mode (lange jassen werden steeds gewoner) veranderde de betekenis van het woord frak in de 18e eeuw in het Zuid-Nederlandse taalgebied mee. In Nederland nam ‘jas’ deze rol over en evolueerde de betekenis van frak juist de andere kant op, tot een chic herenkledingstuk dat alleen bij bijzondere gelegenheden wordt gedragen. (etymologiebank)
Het begon te regenen, maar ik was mijne frak vergeten.
Kom! Doe je frakske aan! Het is flink kouder geworden!
“Frak” was ook het zwarte kledingstuk, gedragen door de “suisse” (naar analogie met de Zwitserse wachten in het Vaticaan) in de kerk. Dat waren zwarte lange jassen zonder knopen, maar versierd met zwarte noppen op schouder en arm.
Uitdrukkingen:
- Uwe frak afdraaien is in Antwerpen: (een beetje tegen uw goesting) hard werken (als enige, soms met weinig appreciatie en resultaat). ‘k Zalle k’ik mijne frak wel afdraaien terwijl dat die ander in ’t café zitten.
- Zo de wind waait, waait m’n frakse wordt gezegd van mensen die uit opportuniteit hun mening veranderen.
Eerst was hij bij de sossen (de socialisten), nu zit hij bij de blauw omdat ze voorspellen dat die bij de verkiezingen gaan winnen: zo de wind waait, waait z’n frakske.
- amai mijne frak: in het Engels: Oh my God
Amai mijne frak ’t is warm.
op voorhand al bedankt
NL-SN-VD2015 online: b.v.d.: bij voorbaat dank
vzwmentor.be: Hopend op een spoedig bericht, dank ik u bij voorbaat. Ik hoop dat ik een spoedig bericht van u ontvang, dank bij voorbaat.
met opgeheven hoofd vertrekken, op een hoogtepunt vertrekken
(opvallend vaak ivm voetballers die bij een club vertrekken)
niet in VD2015 online
google2015: .BE (>600) ; .NL (4)
hln.be: Dennis Praet (21) kan nog niet door de grote poort vertrekken, meent ex-voetballer en analist Wesley Sonck (37).
voetbalnieuws.be: De aanvaller van Standard flirtte met een buitenlands avontuur, maar de Rwandees wil door de grote poort vertrekken bij de Rouches.
jas, mantel
vgl frakske, een ~ kouder zijn
etymologiebank: frak zn. (BN)
‘kledingstuk voor buiten, overjas’; (NN) ‘langpandige herenrok’. Nnl. frac, frak ‘mansrok’: net gekleet,… in een Frak met zilveren lissen (WNT).
Uitsluitend BN en Zuid-Nederlands dialectisch is de betekenis frak ‘overjas’ (1865-70; Schuermans), eerder al als fracque (1773; Lievevrouw-Coopman).
Al dan niet via Duits Frack ‘herenrok’ (1774; Kluge21) ontleend aan Nieuwfrans frac ‘id.’ (1767; Rey), dat met herinterpretatie tot a van de destijds open uitgesproken o ontleend is aan Engels frock ‘id.’ (1719; OED) (in deze betekenis nu meestal frock-coat geheten).
Een frak was oorspr. een net herenkledingstuk (op het bovenlichaam) dat elke dag gedragen kon worden. Bij de veranderende mode (lange jassen werden steeds gewoner) veranderde de betekenis van het woord frak in de 18e eeuw in het Zuid-Nederlandse taalgebied mee.
NL: een chic herenkledingstuk dat alleen bij bijzondere gelegenheden wordt gedragen (Lit.: Moerdijk 1979, 97-104).
Het begon te regenen, maar ik was mijne frak vergeten.
Kom! Doe je frakske aan! Het is flink kouder geworden!
“Frak” was ook het zwarte kledingstuk, gedragen door de “suisse” (naar analogie met de Zwitserse wachten in het Vaticaan) in de kerk. Dat waren zwarte lange jassen zonder knopen, maar versierd met zwarte noppen op schouder en arm.
Uitdrukkingen:
- Uwe frak afdraaien is in Antwerpen: (een beetje tegen uw goesting) hard werken (als enige, soms met weinig appreciatie en resultaat). ‘k Zalle k’ik mijne frak wel afdraaien terwijl dat die ander in ’t café zitten.
- Zo de wind waait, waait m’n frakse wordt gezegd van mensen die uit opportuniteit hun mening veranderen.
Eerst was hij bij de sossen (de socialisten), nu zit hij bij de blauw omdat ze voorspellen dat die bij de verkiezingen gaan winnen: zo de wind waait, waait z’n frakske.
- amai mijne frak: in het Engels: Oh my God
Amai mijne frak ’t is warm.
koster, kerbewaarder
uitspraak: swiss, swies
herkomst: Frans Suisse, naar analogie met de “Garde Suisse” van het Vaticaan. Dit waren oorspronkelijk Zwitserse huursoldaten die de Paus beschermden.
Suisse is de volkstaal voor kerkbaljuw of kerkwachter,
kerkbewaarder, kerkpolitie, man die instond voor de orde in de kerk (Limburgs Etymologisch Woordenboek)
Van Dale online 2015:
1. voormalige ordebewaarder in katholieke kerken, gewoonlijk in uniform, met staf of hellebaard en een bandelier (komt nog wel voor als erefunctie, ter opluistering van plechtigheden)
synoniem: kerkwachter
De swiss droeg normaal een zwart kostuum en had een staf in de hand waarmee hij bv. op de grond tokte wanneer men moest rechtstaan of terug mocht gaan zitten.
Maasland: “Kiek oe_t doa kump de swies!”
Tot midden jaren 70 kon men in de kerk van Herenthout een swiss tegenkomen. Als die met zijne stok op de vloer sloeg, dan werd iedereen muisstil.
De “suiss” in de kerk deden mee met erediensten (droegen bv. vaandels) en moesten vroeger ook orde houden wanneer mensen teveel babbelden tijdens de mis (ze hadden daarvoor een stok om de mensen op de schouder te tikken). Deze mannen waren lid van de kerkgemeenschap en bestuurden de kerk mee, samen met de pastoor en behoorden tot de “notabelen” van de het dorp (bv. welstellende winkeliers).
als iemand wil weten waar ge naartoe gaat of waar ge geweest zijt en ge wilt het niet zeggen, kunt ge dit nietszeggend antwoord geven
zie javita, naar ~ apen schudden, naar Parijs naar d’hoeren, naar Beerse om pannen
vgl suisse
- Waar rijde henne manne?
- Naar de swiss van Vlimmeren!
koster, kerbewaarder
uitspraak: swiss, swies
herkomst: Frans Suisse, naar analogie met de “Garde Suisse” van het Vaticaan. Dit waren oorspronkelijk Zwitserse huursoldaten die de Paus beschermden.
Suisse is de volkstaal voor kerkbaljuw of kerkwachter,
kerkbewaarder, kerkpolitie, man die instond voor de orde in de kerk (Limburgs Etymologisch Woordenboek)
Van Dale online 2015:
1. voormalige ordebewaarder in katholieke kerken, gewoonlijk in uniform, met staf of hellebaard en een bandelier (komt nog wel voor als erefunctie, ter opluistering van plechtigheden)
synoniem: kerkwachter
De swiss droeg normaal een zwart kostuum en had een staf in de hand waarmee hij bv. op de grond tokte wanneer men moest rechtstaan of terug mocht gaan zitten.
Maasland: “Kiek oe_t doa kump de swies!”
Tot midden jaren 70 kon men in de kerk van Herenthout een swiss tegenkomen. Als die met zijne stok op de vloer sloeg, dan werd iedereen muisstil.
Typisch Vlaams – Davidsfonds uitgeverij – ISBN 9789059086517
In ‘Typisch Vlaams’ bespreken Ludo Permentier (Belg) en Rik Schutz (Nederlander) ongeveer vierduizend woorden en uitdrukkingen die in Nederland niet of nauwelijks voorkomen en in België/Vlaanderen heel gewoon zijn.
Extra: weetjes over de herkomst van woorden en over subtiele betekenisverschillen.
Voor de beoordeling van de woorden/uitdrukking kregen de samenstellers hulp van de Taaltelefoon (adviesdienst van de Vlaamse Gemeenschap) en van de onderzoeksgroep ‘kwantitatieve lexicologie en variatielinguïstiek’ van de KU Leuven.
http://www.davidsfonds.be/publisher/edition/detail.phtml?id=3540
zie ook Vlaamse bronnen
Een ‘bobijn’ is een (garen)klos. Het woord komt van het Franse ‘bobine’.
Dit artikeltje wordt gebruikt om een aantal bronnen op te lijsten voor Vlaamse taal. Er wordt geen waardeoordeel over de kwaliteit van de bronnen gegeven. Wel is het aan te raden om altijd kritisch te blijven en verschillende bronnen te vergelijken.
(Het lijstje mag natuurlijk aangevuld worden)
gedrukte bronnen: DS2015; TV2015
http://users.telenet.be/taalvandaal/belgischnederlands.htm
http://wablief.eu/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=34&Itemid=5&limitstart=20
http://www.belgen.nl/cgi-bin/forum/cutecast.pl?session=ubPDub3IvX2d9qao7xSUU3VVgA&forum=4
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Belgisch-Nederlands#F
http://vorige.nrc.nl/buitenland/article2529353.ece/Belgisch_politiek_woordenboek_Wetstratees
http://www.vlaamsetaal.be/artikel/24/algemene-vlaamse-woorden
http://www.vandale.be/opzoeken#.U24m-fl_uPw
opm: Voor Vlaamse woorden gebruikt VD o.a. de labels in België; België; Belgisch-Nederlands; gewestelijk (soms); …
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politieke_terminologie_in_Belgi%C3%AB
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_verschillen_tussen_het_Nederlands_in_Nederland,_Suriname_en_Vlaanderen
Het Klein Woordenboek der Vlaamse Taal : http://home.planet.nl/~smets039/vlataal12g.html
artikel over ‘A Frequency Dictionary of Dutch’ http://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/1983544/2014/08/08/De-en-in-van-op-de-5-000-woorden-die-u-dagelijks-gebruikt.dhtml
Discussie over Belgisch-Nederlands, Vlaams, …
http://nl.taal.narkive.com/hALTRbBy/algemeen-belgische-woorden
lijst met typisch Vlaamse wielertermen van Michel Wuyts:
http://www.standaard.be/cnt/dmf20120628_186
Interessant: Om te controleren of een woord/uitdrukking misschien van BE naar NL overgewaaid is, kan men NL publicaties doorzoeken met www.delpher.nl. (Tip van LeGrognard. Zie voorbeeld in reacties bij geen klein bier zijn
Google: om op google te BE en NL voorkomens te vergelijken (en te tellen): woord/uitdrukking tussen aanhalingstekens plaatsen en daarachter site:.BE of site:.NL vermelden.
Vlaamse studententaal (uitgebereid, interessant en gedocumenteerd): http://club.studiant.be/plutonica/studententaal.html
Over verschillen VL en N-NL door de taaltelefoon:
http://www.taaltelefoon.be/standaardtaal-verschillen-tussen-belgi%C3%AB-en-nederland
Dit artikeltje wordt gebruikt om een aantal bronnen op te lijsten voor Vlaamse taal. Er wordt geen waardeoordeel over de kwaliteit van de bronnen gegeven. Wel is het aan te raden om altijd kritisch te blijven en verschillende bronnen te vergelijken.
(Het lijstje mag natuurlijk aangevuld worden)
een gedrukte bron: DS2015
http://users.telenet.be/taalvandaal/belgischnederlands.htm
http://wablief.eu/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=34&Itemid=5&limitstart=20
http://www.belgen.nl/cgi-bin/forum/cutecast.pl?session=ubPDub3IvX2d9qao7xSUU3VVgA&forum=4
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Belgisch-Nederlands#F
http://vorige.nrc.nl/buitenland/article2529353.ece/Belgisch_politiek_woordenboek_Wetstratees
http://www.vlaamsetaal.be/artikel/24/algemene-vlaamse-woorden
http://www.vandale.be/opzoeken#.U24m-fl_uPw
opm: Voor Vlaamse woorden gebruikt VD o.a. de labels in België; België; Belgisch-Nederlands; gewestelijk (soms); …
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politieke_terminologie_in_Belgi%C3%AB
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_verschillen_tussen_het_Nederlands_in_Nederland,_Suriname_en_Vlaanderen
Het Klein Woordenboek der Vlaamse Taal : http://home.planet.nl/~smets039/vlataal12g.html
artikel over ‘A Frequency Dictionary of Dutch’ http://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/1983544/2014/08/08/De-en-in-van-op-de-5-000-woorden-die-u-dagelijks-gebruikt.dhtml
Discussie over Belgisch-Nederlands, Vlaams, …
http://nl.taal.narkive.com/hALTRbBy/algemeen-belgische-woorden
lijst met typisch Vlaamse wielertermen van Michel Wuyts:
http://www.standaard.be/cnt/dmf20120628_186
Interessant: Om te controleren of een woord/uitdrukking misschien van BE naar NL overgewaaid is, kan men NL publicaties doorzoeken met www.delpher.nl. (Tip van LeGrognard. Zie voorbeeld in reacties bij geen klein bier zijn
Google: om op google te BE en NL voorkomens te vergelijken (en te tellen): woord/uitdrukking tussen aanhalingstekens plaatsen en daarachter site:.BE of site:.NL vermelden.
Vlaamse studententaal (uitgebereid, interessant en gedocumenteerd): http://club.studiant.be/plutonica/studententaal.html
Over verschillen VL en N-NL door de taaltelefoon:
http://www.taaltelefoon.be/standaardtaal-verschillen-tussen-belgi%C3%AB-en-nederland
uiterst kleine kans
taaltelefoon: standaardtaal in België
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
Anderlecht heeft nog een waterkanske om kampioen te spelen.
Er bestaat namelijk een waterkans dat dit perceel ooit in bouwzone komt te liggen.
optocht waarbij reuzenpoppen worden rondgedragen
VD2015 online: in België, Frankrijk en Spanje
lecavzw.be: Wie de Borgerhoutse Septemberfeesten kent, denkt dadelijk aan de jaarlijkse Reuzenommegang. Al bijna 300 jaar lang wordt de Reuzenommegang georganiseerd en het blijft een echte voltreffer
hln.be: De reuzenommegang Katuit staat dit jaar helemaal in het teken van muziek.
een klok die op Pasen paaseieren komt brengen aan de kinderen
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
In Nederland is een paasklok onbekend, en brengen paashazen eieren naar de kinderen. We kennen in Vlaanderen ook wel de paashaas, maar de klokken brengen de grootste hoeveelheid eieren rond in Vlaanderen. Omdat de klokken hun eieren rond gooien, blijven heel wat eieren in Vlaanderen hangen in bomen en zo, waar dat minder het geval is dan dat er alleen paashazen aan te pas zouden komen.
zie ook paasvos, klokken van Rome
Eigenlijk zijn de paasklokken gewone klokken die in de kerken hangen. Op palmzondag, de zondag voor Pasen, krijgen de klokken vleugeltjes (zoals die van engeltjes) en vertrekken de klokken naar Rome, om de paaseieren te gaan oppikken. Pas op Pasen keren ze terug en gooien ze hun voorraad eieren (die in de klok worden opgeslagen tijdens de reis) over het Vlaamse land. Tussen Palmzondag en Pasen luiden de kerken geen klokken, dat is omdat ze allemaal op reis zijn naar Rome. Paasklokken zijn heel moeilijk te zien, omdat ze vooral ’s nachts vliegen, en heel snel zijn.
De paasklokken hebben twee mandes vol paaseieren gebracht.
een klok die op Pasen paaseieren komt brengen aan de kinderen
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
In Nederland is een paasklok onbekend, en brengen paashazen eieren naar de kinderen. We kennen in Vlaanderen ook wel de paashaas, maar de klokken brengen de grootste hoeveelheid eieren rond in Vlaanderen. Omdat de klokken hun eieren rond gooien, blijven heel wat eieren in Vlaanderen hangen in bomen en zo, waar dat minder het geval is dan dat er alleen paashazen aan te pas zouden komen.
zie ook paasvos
Eigenlijk zijn de paasklokken gewone klokken die in de kerken hangen. Op palmzondag, de zondag voor Pasen, krijgen de klokken vleugeltjes (zoals die van engeltjes) en vertrekken de klokken naar Rome, om de paaseieren te gaan oppikken. Pas op Pasen keren ze terug en gooien ze hun voorraad eieren (die in de klok worden opgeslagen tijdens de reis) over het Vlaamse land. Tussen Palmzondag en Pasen luiden de kerken geen klokken, dat is omdat ze allemaal op reis zijn naar Rome. Paasklokken zijn heel moeilijk te zien, omdat ze vooral ’s nachts vliegen, en heel snel zijn.
De paasklokken hebben twee mandes vol paaseieren gebracht.
kiezen tussen twee even ongunstige alternatieven
Niet in VD2015 online
In België een algemene uitdrukking, in Nederland minder bekend, wel begrepen, beschouwd als beeldend taalgebruik
Fr: ‘choisir entre la peste et le choléra’
Banken moesten kiezen tussen pest en cholera (De Standaard – 27-10-2011)
weide waarop een muziekfestival georganiseerd wordt
ongemarkeerd in VD2015 online, maar google2015
festivalterrein: .BE (>45.000) ; .NL (>173.000)
festivalweide: .BE (>73.000) ; .NL (>11.000)
hln.be: Op de festivalweide in Werchter draait de eerste dag van Rock Werchter op volle toeren.
nieuwsblad.be: Opgepast voor tekenbeten op festivalweide Rock Werchter
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
