Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #70361

    scharbielje
    (zn. v. -n)

    restjes die overbleven na het zeven van de uitgebrande kolen
    sintels

    ook schrammoelje, skrebildjen, skrebielden, schrabielen, schreboele, schroemoele, schraboelle

    < Frans escarbille < Waals escarbyi < Middelnederlands schrabbelen

    In een houten bakje met een net erin schudde moeder de asse uit de stoof en verzamelde zo een handvol scharbieljen die weer konden dienen om warmte te geven.

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 28 Jul 2016 19:41
    0 reactie(s)

    #70362

    skrebielden
    (de ~ (steeds mv))

    versteende as uit de kachel

    uitspraak met nauwelijks hoorbare doffe ‘e’ na de ‘r’

    zie varianten bij scharbielje

    Vooraleer de kachel opnieuw aan te steken, de skrebielden eruit halen.

    Versteende as uit de kachel: Skrebielden (http://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/Zelzaats)

    “Om te eindigen een woord dat mijn vader me leerde, meer dan vijftig jaar geleden en dat ergens helemaal van onder in mijn woordenschatkist is blijven liggen, tot het enkele dagen geleden vanzelf weer verscheen, zoals een vergeelde klasfoto of een vergeten vakantiekiekje in een bestofte doos op zolder. Het is skrebielden of skrebieldekes.
    Toen we nog allemaal met kolen stookten, vielen er al eens kleine gloeiende kooltjes door de (of het) rooster van de kachel. Die koelden af in de asla, dat kruiswoordraadselachtig woord. Mijn taak als jongste kind was dan vaak om de asse te zeven of te ziften met een zeef of zift (natuurlijk) om er de soms nog warme skrebielden uit te halen; die konden dan weer in de kachel om helemaal op te branden. De gezeefde asse gebruikten we in de winter om besneeuwde of beijzelde voetpaden begaanbaar te houden.
    Ik heb lang moeten zoeken naar de oorsprong van dat prachtige dialectwoord, maar hier is het, voorwaar een woordenboekbuur van onze escarlette, namelijk escarbille, blijkbaar een Waals en Frans dialectwoord voor kolen die door het (of de) rooster vallen, bij kachels maar ook bij stoomtreinen en die men nadien recupereerde. Misschien is dat woord verwant met een andere buur: escarboucle, Frans voor onze karbonkels: robijnen of rode granaatstenen; beide zijn afkomstig van het Latijn carbunculus, een verkleinwoord van carbo, kool, dus een klein kooltje!
    Een andere etymologie verwijst evenwel naar het Nederlandse schrabben of schrabbelen, dus krabben of ‘scharten’ en dat is ook een manier om de skrebielden uit de asse te halen. Dus een Eekloos dialectwoord uit het Waals dat uit het Vlaams komt…” (http://blog.seniorennet.be/kareldhuyvetters/archief.php?ID=382)

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 28 Jul 2016 19:39
    0 reactie(s)

    #70363

    spijtige zaak
    (zn. v. meestal enkelvoud)

    betreurenswaardig feit

    “Over de volledige lengte van de Leien zullen 358 platanen neergehaald worden. Veel buurtbewoners vinden het een spijtige zaak dat de bomen die soms bijna 150 jaar oud zijn, moeten verdwijnen.”

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 19:33
    9 reactie(s)

    #70364

    spijtige zaak
    (zn. v. meestal enkelvoud)

    betreurenswaardig feit

    “Over de volledige lengte van de Leien zullen 358 platanen neergehaald worden. Veel buurtbewoners vinden het een spijtige zaak dat de bomen die soms bijna 150 jaar oud zijn, moeten verdwijnen.”

    Het spijtige van de zaak is dat wij nog maar eens mogen opdraaien voor de kosten en die zijn niet min. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 19:29
    9 reactie(s)

    #70365

    spijtige zaak
    (zn. v. meestal enkelvoud)

    betreurenswaardig feit

    “Over de volledige lengte van de Leien zullen 358 platanen neergehaald worden. Veel buurtbewoners vinden het een spijtige zaak dat de bomen die soms bijna 150 jaar oud zijn, moeten verdwijnen.”

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 28 Jul 2016 18:29
    9 reactie(s)

    #70366

    crèmerie
    (de ~ (v.), -s)

    ijssalon

    > Fr. crèmerie (= melk, boter, eieren en kaaswinkel)

    VD online: BE, spreektaal: ijssalon, oor­spron­ke­lijk ook in Bel­gië als zuivelwinkel

    zie ook cremerie

    We gaan straks in de crèmerie een bananasplit eten.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 17:42
    0 reactie(s)

    #70367

    cremerie
    (de ~ (v.), ~'s)

    salon waar ijsjes en ijscoupes, koude dranken, soms ook koffie en taart of pannenkoeken geserveerd worden

    zie ook crèmerie

    Ben ik online het nieuwsblad aan het lezen, valt mijn oog op een artikel over een beschermde hoeve die een bed en breakfast wordt en misschien ook een kinderboerderij en cremerie. Blijkt dat het huis van m’n grootvader te zijn. Ik ga er zeker een ijsje eten als het zover is! (forum)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 17:42
    0 reactie(s)

    #70368

    cremerie
    (de ~ (v.), ~'s)

    salon waar ijsjes en ijscoupes, koude dranken, soms ook koffie en taart of pannenkoeken geserveerd worden

    Ben ik online het nieuwsblad aan het lezen, valt mijn oog op een artikel over een beschermde hoeve die een bed en breakfast wordt en misschien ook een kinderboerderij en cremerie. Blijkt dat het huis van m’n grootvader te zijn. Ik ga er zeker een ijsje eten als het zover is! (forum)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door helle op 28 Jul 2016 17:28
    0 reactie(s)

    #70369

    neringdoender
    (znw. de ~ m, ~s)

    (verouderd) middenstander, neringdoener
    In onbruik in NL, ‘nering’ en ‘nering doen’ worden er soms nog wel spottend gebruikt.

    Het was alsof hij het geroken had, maar er was nog geen halve minuut gepasseerd of ik kreeg op mijn GSM al een belletje van Karel Van Eetvelt, voorman van Unizo, de vroegere kleine christelijke neringdoenders. (Louis van Dievel)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 28 Jul 2016 16:00
    0 reactie(s)

    #70370

    neringdoener
    (zelfst. naamw. m. -s)

    kleine zelfstandige, winkelier, horeca-uitbater …
    zie ook neringdoender

    “De grootste weerman aller tijden kreeg geregeld doodsbedreigingen van neringdoeners aan zee omdat hij het weer niet naar hun zin had voorspeld.” (knack.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 28 Jul 2016 15:56
    0 reactie(s)

    #70371

    paard, er een boer mee van zijn ~ kunnen kloppen

    zie er een boer mee van zijn paard kunnen kloppen

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 15:12
    0 reactie(s)

    #70372

    boer, er een ~ mee van zijn paard kunnen kloppen

    zie er een boer mee van zijn paard kunnen kloppen

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 15:11
    0 reactie(s)

    #70373

    er een paard mee kunnen doodslaan
    (uitdrukking)

    wordt gezegd van iets dat zeer hard (geworden) is, vooral voeding

    vgl. er een boer mee van zijn paard kunnen kloppen

    We dachten dat er nog een half brood in de kast lag, maar ge kondt er een paard mee doodslaan, zo hard was het. Water parelde er gewoon van af, stomen lukte dus ook niet meer.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 15:09
    3 reactie(s)

    #70374

    er een boer mee van zijn paard kunnen kloppen
    (uitdr.)

    1) om aan te geven dat iets heel hard of stevig is
    2) ook fig. ‘dooddoener’

    ook met andere ww: slagen, slaan, meppen, …

    vgl. er een paard mee kunnen doodslaan

    1) Vergeet die vernisborstel na gebruik niet in de white spirit te zetten, anders kunt ge er morgen een boer mee van zijn paard kloppen. (vlaamswoordenboek.be: vernisborstel)

    2) Pathologisch blozen, het is een term om een boer mee van zijn paard te slaan. (bachbloesemadvies.be )

    1) ‘Hier’, zei hij tegen Borry, ‘zo hard dat g’er een boer mee van zijn paard kunt kloppen.’ (De Coltmoorden – Jef Geeraerts)

    1) Als men een paar van deze koekebroodhammen gegeten had, kon men er een boer mee van zijn paard slaan. (dekroniekenvandewesthoek.be)

    1) Ook deze klassieker mag niet ontbreken: stel je voor dat de boot ons afzet aan de aanlegsteiger van een viersterrenhotel waar de koffie en een Schwarzwaldkirchentorte, om een boer mee van zijn paard te slaan, op ons wacht. (vlaamseactievesenioren.be)

    2) Dat zijn zo van die vragen om een boer mee van zijn paard te kloppen. (politics.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 15:09
    2 reactie(s)

    #70375

    er een boer mee van zijn paard kunnen kloppen
    (uitdr.)

    1) om aan te geven dat iets heel hard of stevig is
    2) ook fig. ‘dooddoener’

    ook met andere ww: slagen, slaan, meppen, …

    1) Vergeet die vernisborstel na gebruik niet in de white spirit te zetten, anders kunt ge er morgen een boer mee van zijn paard kloppen. (vlaamswoordenboek.be: vernisborstel)

    2) Pathologisch blozen, het is een term om een boer mee van zijn paard te slaan. (bachbloesemadvies.be )

    1) ‘Hier’, zei hij tegen Borry, ‘zo hard dat g’er een boer mee van zijn paard kunt kloppen.’ (De Coltmoorden – Jef Geeraerts)

    1) Als men een paar van deze koekebroodhammen gegeten had, kon men er een boer mee van zijn paard slaan. (dekroniekenvandewesthoek.be)

    1) Ook deze klassieker mag niet ontbreken: stel je voor dat de boot ons afzet aan de aanlegsteiger van een viersterrenhotel waar de koffie en een Schwarzwaldkirchentorte, om een boer mee van zijn paard te slaan, op ons wacht. (vlaamseactievesenioren.be)

    2) Dat zijn zo van die vragen om een boer mee van zijn paard te kloppen. (politics.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 15:08
    2 reactie(s)

    #70376

    skrebielden
    (de ~ (steeds mv))

    versteende as uit de kachel

    uitspraak met nauwelijks hoorbare doffe ‘e’ na de ‘r’

    Vooraleer de kachel opnieuw aan te steken, de skrebielden eruit halen.

    Versteende as uit de kachel: Skrebielden (http://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/Zelzaats)

    “Om te eindigen een woord dat mijn vader me leerde, meer dan vijftig jaar geleden en dat ergens helemaal van onder in mijn woordenschatkist is blijven liggen, tot het enkele dagen geleden vanzelf weer verscheen, zoals een vergeelde klasfoto of een vergeten vakantiekiekje in een bestofte doos op zolder. Het is skrebielden of skrebieldekes.
    Toen we nog allemaal met kolen stookten, vielen er al eens kleine gloeiende kooltjes door de (of het) rooster van de kachel. Die koelden af in de asla, dat kruiswoordraadselachtig woord. Mijn taak als jongste kind was dan vaak om de asse te zeven of te ziften met een zeef of zift (natuurlijk) om er de soms nog warme skrebielden uit te halen; die konden dan weer in de kachel om helemaal op te branden. De gezeefde asse gebruikten we in de winter om besneeuwde of beijzelde voetpaden begaanbaar te houden.
    Ik heb lang moeten zoeken naar de oorsprong van dat prachtige dialectwoord, maar hier is het, voorwaar een woordenboekbuur van onze escarlette, namelijk escarbille, blijkbaar een Waals en Frans dialectwoord voor kolen die door het (of de) rooster vallen, bij kachels maar ook bij stoomtreinen en die men nadien recupereerde. Misschien is dat woord verwant met een andere buur: escarboucle, Frans voor onze karbonkels: robijnen of rode granaatstenen; beide zijn afkomstig van het Latijn carbunculus, een verkleinwoord van carbo, kool, dus een klein kooltje!
    Een andere etymologie verwijst evenwel naar het Nederlandse schrabben of schrabbelen, dus krabben of ‘scharten’ en dat is ook een manier om de skrebielden uit de asse te halen. Dus een Eekloos dialectwoord uit het Waals dat uit het Vlaams komt…” (http://blog.seniorennet.be/kareldhuyvetters/archief.php?ID=382)

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Jul 2016 14:56
    0 reactie(s)

    #70377

    skrebielden
    (de ~ (steeds mv); uitspraak met nauwelijks hoorbare doffe 'e' na de 'r')

    versteende as uit de kachel

    Vooraleer de kachel opnieuw aan te steken, de skrebielden eruit halen.

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door willemwim op 28 Jul 2016 13:42
    0 reactie(s)

    #70378

    paard, er een ~ mee kunnen doodslaan
    (uitdr.)

    zie er een paard mee kunnen doodslaan

    vgl: te … om dood te doen

    Doet die schoenblink maar in de vuilbak. Dien is te hard geworden. Ge kunt er een peird mee doodkloppen.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door fansy op 28 Jul 2016 12:34
    0 reactie(s)

    #70379

    paard, er een ~ mee kunnen doodslaan
    (uitdr.)

    zie er een paard mee kunnen doodslaan

    vgl: te … om dood te doen

    Doet die schoenblink maar in de vuilbak. Dien is te hard geworden. Ge kunt er een peird mee doodkloppen.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door fansy op 28 Jul 2016 12:33
    0 reactie(s)

    #70380

    paard, er een ~ mee kunnen doodslaan
    (uitdr.)

    zie er een paard mee kunnen doodslaan

    vgl: te … om dood te doen

    Doet die schoenblink maar in de vuilbak. Dien is te hard geworden. Ge kunt er een peird mee doodkloppen.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door fansy op 28 Jul 2016 12:31
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.