Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
plaatsvinden, gebeuren, geschieden
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 3; opm: Alleen bij grote en bedreigende gebeurtenissen wordt in Algemeen Nederlands ‘plaatsgrijpen’ gebruikt. Een voorbeeld: ‘De aanslag greep plaats toen er geen publiek aanwezig was’.
znwb: Vaak in toep. die in de standaardt. niet voorkomen, m.n. van een huldiging, een gesprek, een wedstrijd enz.: plaatshebben, plaatsvinden; (een gesprek) voeren.
Hun verhalen vol zon, zee en strand hadden echter evenzogoed in Lloret de Mar of op Mallorca kunnen plaatsgrijpen. (singel)
De bevalling greep plaats in een filiaal van de supermarktketen Dirk van den Broek. (HLN)
De vernederlandsing van de Gentse universiteit greep plaats in 1930, toen België zijn 100-jarig bestaan vierde. (ugent)
Echte dialoog grijpt plaats doorheen ontmoeting. Alweer uit het onderwijs – ditmaal een school in Antwerpen – verneem ik het geval van een directrice die geen hand krijgt van mannelijke leerlingen. (knack.be)
Mocht er ergens een WK intellectuele acrobatie hebben plaatsgegrepen, dan zouden de Vlaams-nationalisten dat met vlag en wimpel hebben gewonnen. (demorgen.be)
buiten, van
vnw:
-terugkomen uit vakantie: terugkomen van vakantie
-een buisje uit glas: een buisje van glas
znwb: In versch. toep. waar in de standaardt. van gebruikt wordt: uit staaldraad, uit hout (gemaakt) enz., van staaldraad enz.; kalfsvlees uit de schouder e.d., van de schouder; goed uit de tongriem gesneden, van de tongriem; uit ganser harte, van ganser harte; terug zijn, komen uit vakantie e.d., van vakantie terug zijn enz.
Iedereen kent waarschijnlijk het gevoel: je bent nog maar net terug uit vakantie en het lijkt alweer alsof je nooit bent weggeweest. (vrt.be)
Totdat ze uit school terugkomen, zouden we best nog wel het een en ander kunnen doornemen. (toneelfonds.be)
Ooit was glas breekbaar, door de technologie is dat veranderd. We bouwen nu zelfs wolkenkrabbers uit glas. (demorgen.be)
uit elkaar houden
vnw: uit elkaar houden, onderscheiden
zie ook uiteen~
De meeste van die bleke soorten kan je zonder microscoop moeilijk uiteenhouden. Het rood oorzwammetje is echter een onmiskenbare soort. (natuurprunt.be)
Beide zaken moeten worden uiteengehouden. De controle op het regelmatig schoolbezoek en op de begeleiding van problematische afwezigheden gebeurt in de … (vlaamsparlement.be)
Mannelijkheid, vruchtbaarheid en potentie vormen een mix van aspecten die in de perceptie nauwelijks uiteengehouden worden. (demorgen.be)
uit elkaar krijgen
vnw: uit elkaar krijgen, ontwarren
Bijvoorbeeld bij het overbrengen van versnellingen van de ene fiets op de andere. Of het niet uiteenkrijgen van het stuur en de vork. (’tzal wel gelast zijn, denk ik, maar ik kan het soms ook mis hebben). (forum.mountainbike.be)
Na veel prutswerk heb ik de bovenkant van de 003 uiteen gekregen, en de hoofdonderdelen in de klei geduwd (forum.modelspoormagazine.be)
“We kochten een huis, begonnen een zaak, niemand zou ons uiteen krijgen. Maar toen kwam dus Brigitte.” (hln.be)
veter van een schoen
< rijgkoord
Leiestreek: riekoorde
zie ook: nestel, ringkoord, schoelint; verzamellemma kledij
Doe uw rijkoorden eens dicht, straks struikelt ge nog.
cavia
🇹🇷 Turkije: kobay
zie ook zeerat, steense rat
vgl. Duits: ‘Meerschwein’
Op de kermis stond vroeger een kraam waar ge kont inzetten op “zeevarkskes” (zeivêrkskes), t.t.z. op de nummer van het hokske waarin het beeske zou verdwijnen als het uit zijn kooike werd gelaten.
cavia
🇹🇷 Turkije: kobay
< een soort rat die van over zee komt. Analoge redenering als Duits ‘Meerschwein’
ook in zuiden van Oost-Vlaanderen
synoniemen: steense rat, zeevarkske
Als kind had ik een hoop zeeratjes en kon ik er helemaal niet tegen om te horen dat de Inca’s die beestjes hielden om op te eten.
schoenpoets, schoensmeer
Vroeger was het dé gewoonte: elke week moesten de schoenen gepoetst worden met skoeblink.
schoensmeer, schoenpoets, schoenblink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden.
Schoenen opblinken doe je met schoenschmink.
schoensmeer, schoenpoets, schoenschmink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden
vnw: schoensmeer
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Verwant
blinkborstel
Schoenblink hebt ge in ’t bruin, zwart, blanco en nog een paar ander kleuren.
“Met schoenblink, nestels, garen, knopen, spelden, krijt, rekkers, nagels, ge noemt het maar. We trokken constant het land rond. " (standaard.be)
Maar Keiran Shudall en de zijnen hebben hun songs iets te schools met schoenblink bewerkt. (demorgen.be)
Aan hun gezicht te zien hadden de meesten er al spijt van dat ze namens de SP.A naar de gunst van de kiezer wilden dingen, niet het minst omdat ze bij dit herfstweer zo goed als halfnaakt en ingesmeerd met zwarte schoenblink met Tobback op stap moesten. (vrt.be)
uit elkaar krijgen
vnw: uit elkaar krijgen, ontwarren
Bijvoorbeeld bij het overbrengen van versnellingen van de ene fiets op de andere. Of het niet uiteenkrijgen van het stuur en de vork. (’tzal wel gelast zijn, denk ik, maar ik kan het soms ook mis hebben). (forum.mountainbike.be)
Na veel prutswerk heb ik de bovenkant van de 003 uiteen gekregen, en de hoofdonderdelen in de klei geduwd (forum.modelspoormagazine.be)
“We kochten een huis, begonnen een zaak, niemand zou ons uiteen krijgen. Maar toen kwam dus Brigitte.” (hln.be)
uit elkaar, van elkaar
Van Dale 2013 online: …nog als eerste lid in een aantal, in schrijftaal, gewestelijke taal en Belgisch-Nederlands gewone, maar in de algemene taal weinig of niet meer gebruikte scheidbaar samengestelde overgankelijke en onovergankelijke werkwoorden…
zoals daar zijn: uiteenbarsten, uiteencarambollen, uiteendoen, uiteendrijven, uiteengaan, uiteen doen, uiteengooien, uiteengroeien, uiteenhalen, uiteenhouden, uiteenjagen, uiteenkrijgen, uiteennemen, uiteenplaatsen, uiteenranselen, uiteenrollen, uiteenschuiven, uiteensmijten, uiteenspringen, uiteenstrijken, uiteenstuiven, uiteentrappen, uiteenvijzen, uiteenvliegen, uiteenvloeien, uiteenvouwen, uiteenwerpen, uiteenwijken, uiteen zijn
Ik zal die mixer eens uiteengooien se. Of ik hem daarna nog terug ineenkrijg is een andere zaak.
Ge moet die mest goed uiteenspreiden, anders helpt dat niet.
uit elkaar houden
vnw: uit elkaar houden, onderscheiden
zie ook uiteen~
De meeste van die bleke soorten kan je zonder microscoop moeilijk uiteenhouden. Het rood oorzwammetje is echter een onmiskenbare soort. (natuurprunt.be)
Beide zaken moeten worden uiteengehouden. De controle op het regelmatig schoolbezoek en op de begeleiding van problematische afwezigheden gebeurt in de … (vlaamsparlement.be)
Mannelijkheid, vruchtbaarheid en potentie vormen een mix van aspecten die in de perceptie nauwelijks uiteengehouden worden. (demorgen.be)
uit elkaar, van elkaar
Van Dale 2013 online: …nog als eerste lid in een aantal, in schrijftaal, gewestelijke taal en Belgisch-Nederlands gewone, maar in de algemene taal weinig of niet meer gebruikte scheidbaar samengestelde overgankelijke en onovergankelijke werkwoorden…
zoals daar zijn: uiteenbarsten, uiteencarambollen, uiteendoen, uiteendrijven, uiteengaan, uiteen doen, uiteengooien, uiteengroeien, uiteenhalen, uiteenhouden, uiteenjagen, uiteenkrijgen, uiteennemen, uiteenplaatsen, uiteenranselen, uiteenrollen, uiteenschuiven, uiteensmijten, uiteenspringen, uiteenstrijken, uiteenstuiven, uiteentrappen, uiteenvijzen, uiteenvliegen, uiteenvloeien, uiteenvouwen, uiteenwerpen, uiteenwijken, uiteen zijn
Ik zal die mixer eens uiteengooien se. Of ik hem daarna nog terug ineenkrijg is een andere zaak.
Ge moet die mest goed uiteenspreiden, anders helpt dat niet.
stoofschotel van aardappelen, vlees en wintergroenten in bouillon
identiek aan Frans pot-au-feu
in Nederland ‘hutspot’ is ander gerecht: stamppot van aardappelen en wortelen
hutsepot is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
vnw
Bij hutsepot worden de groenten in zijn geheel gelaten.
De echte hutsepot bevat een mengeling van allerlei wintergroenten. Er zijn tal van aanpassingen en hoeveelheden. (tuinadvies.be)
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
Van Dale:
santé tw wens bij het drinken: op je gezondheid
Santé wordt meer gebruikt in België:
“Wat zeg je als je in gezelschap het glas heft? In Nederland proost of gezondheid, in België schol, santé of gezondheid. Proost kan wel in het zuiden, skol en santé klinken heel sporadisch in het noorden.”
https://taalverhalen.be/minionderzoekje/toosten-feliciteren-smakelijk/
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
Van Dale:
santé tw wens bij het drinken: op je gezondheid
Sante wordt meer gebruikt in België:
“Wat zeg je als je in gezelschap het glas heft? In Nederland proost of gezondheid, in België schol, santé of gezondheid. Proost kan wel in het zuiden, skol en santé klinken heel sporadisch in het noorden.”
https://taalverhalen.be/minionderzoekje/toosten-feliciteren-smakelijk/
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
vd gratis wb:
san·té tw wens bij het drinken: op je gezondheid
zie ook de reacties
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
schoensmeer, schoenschmink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden
vnw: schoensmeer
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Verwant
blinkborstel
Schoenblink hebt ge in ’t bruin, zwart, blanco en nog een paar ander kleuren.
“Met schoenblink, nestels, garen, knopen, spelden, krijt, rekkers, nagels, ge noemt het maar. We trokken constant het land rond. " (standaard.be)
Maar Keiran Shudall en de zijnen hebben hun songs iets te schools met schoenblink bewerkt. (demorgen.be)
Aan hun gezicht te zien hadden de meesten er al spijt van dat ze namens de SP.A naar de gunst van de kiezer wilden dingen, niet het minst omdat ze bij dit herfstweer zo goed als halfnaakt en ingesmeerd met zwarte schoenblink met Tobback op stap moesten. (vrt.be)
trui (of sweater) met kap
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
> verzamellemma kledij
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
