Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
grootlicht, koplamp van de auto
algemeen: schijnwerper
< Frans: phare
zie ook verzamellemma wegcode
Kunt u de faren opzetten alsjeblief?
“En dan heb je nog de inderdaad de grootlichten (in de volksmond: faren). Als je die ontsteekt, brandt er op je dashboard een blauw symbool.” (gratisrijbewijsonline-forum.be 17 dec. 2010)
Met helikopters en faren zochten ze het hele terrein af.
> andere betekenis van faar
roos, hoofdroos, schilfer(tje)s
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pel; verzamellemma geneeskunde
Fons moet dringend eens shampoo tegen pellekes kopen, het lijkt wel of het gesneeuwd heeft op de schouders van zijn jas.
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
tandplaaster
tantist
urgentiearts
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
hospitalisatieverzekering
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
roos, hoofdroos, schilfer(tje)s
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pel; verzamellemma geneeskunde
Fons moet dringend eens shampoo tegen pellekes kopen, het lijkt wel of het gesneeuwd heeft op de schouders van zijn jas.
huidschilfer, hoofdroos
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pellekes; verzamellemma geneeskunde
Ik weet dat ge er niks kunt aan doen, maar het is geen zicht: die pellekens op de revers van uw kostuum.
trui (of sweater) met kap
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
welk één
m.: wat voor nen
vr.: wat voor een
o.: wat voor e
uitspraak: wat voorn, waffereen, wat voornen, waffernen
Wa voorn een gebakje wil jij eten?
Wa voorn handtas ga je nu meenemen?
Voor de babyborrel, wat voor een kleedje wilt ge dan aandoen?
Wat voor nen auto hebt ge nu gekocht?
sjaal
Van Dale 1995: (gewestelijk)
Van Dale 2017: niet algemeen sjaal, das
< Frans écharpe
uitspraak Antwerpen.: sjaarp
zie ook sjarpe
Met die aprilse grillen kan het weer zo omslagen. Doe toch maar ne warme sjerp aan voordat ge een fleuris opschaart (opscharen).
een aardige, een eigenaardig iemand
Dat is ne schare die daar in het putteke van de zomer met een sjerp op de bank zit.
Toevallig, eventueel, misschien
Wordt vaak gebruikt in combinatie met ‘soms’, met dezelfde betekenis.
zie ook somtijds
Moest je soms dikwijls nog langs Pepe passeren, zeg hem dan dat ik morgen zijn villo zal vermaken.
> andere betekenis van dikwijls
misschien
de gangbare betekenis is af en toe, bij tijd en wijle, soms, … zie soemtets
In vraagzinnen kan de betekenis (via soms) ook als misschien opgevat worden. Zie voorbeeld: Hebt ge soms een eitje voor mij? Hier wordt soms gebruikt als misschien.
uitspraak Antw: somtets
zie ook dikwijls
’t Is Anita van hierneffest die komt vragen of we somtijds een eike op overschot hebben?
plukker van daslook, een plantje met witte bloemen dat familie is van de look- en ajuinachtigen, het bloeit in het voorjaar en is zeer geliefd als smaakmaker in salades, soepen en sauzen
Dit weekend zijn in de Vlaamse Ardennen een aantal daslookplukkers betrapt door een boswachter. Het plukken van daslook is verboden en heeft een grote impact op het bos. Door het plukken van de knollen verdwijnt de hele plant. (Nieuwsblad)
Daslook is familie van de look- en ajuinachtige planten, maar wel een vrij zeldzame soort in ons land. De plant is volledig eetbaar en zou ook als antioxidant medicinale eigenschappen hebben. Bovendien kan je het maar een paar weken in het jaar vinden, dus is het bijzonder populair bij ‘daslookplukkers’. (VRTNWS)
plukker van daslook, een plantje met witte bloemen dat familie is van de look- en ajuinachtigen, het bloeit in het voorjaar is zeer geliefd is als smaakmaker in salades, soepen en sauzen
Dit weekend zijn in de Vlaamse Ardennen een aantal daslookplukkers betrapt door een boswachter. Het plukken van daslook is verboden en heeft een grote impact op het bos. Door het plukken van de knollen verdwijnt de hele plant. (Nieuwsblad)
Daslook is familie van de look- en ajuinachtige planten, maar wel een vrij zeldzame soort in ons land. De plant is volledig eetbaar en zou ook als antioxidant medicinale eigenschappen hebben. Bovendien kan je het maar een paar weken in het jaar vinden, dus is het bijzonder populair bij ‘daslookplukkers’. (VRTNWS)
winkel waar je voeding (levensmiddelen) kunt kopen
NL/SN: levensmiddelenwinkel
„In België zijn alleen nog de voedingswinkels open en ik wilde vandaag wat klussen doen.” Hij vindt niet dat hij overheidsmaatregelen ontwijkt. „Je moet je gezond verstand gebruiken. Als mensen nu bouwmaterialen aan het hamsteren waren, zou ik niet hierheen komen.” (NRC-Handelsblad)
winkel waar je voeding (levensmiddelen) kunt kopen
Nationaal:
Kernkabinet = premier + vicepremiers (normaal 2) + eventueel nog een minister van de partij van de premier.
Vlaanderen:
kernkabinet = minister-president + viceminister-presidenten + eventueel nog een minister van de partij van de minister-president.
In een kernkabinet worden de belangrijkste zaken besproken voordat ze in de voltallige ministerraad formeel worden besproken. In de Belgische Grondwet wordt enkel de ministerraad vermeld; het kernkabinet is dus een informele bijeenkomst waar enkel politieke akkoorden kunnen worden genomen maar geen formele beslissingen. (wikipedia)
Topministers zijn de ministers uit het kernkabinet of een minister met een belangrijke portefeuille bvb: binnenlandse zaken, buitenlandse zaken, economie, defensie.
zie ook bij: groep van tien
Het kernkabinet is bijeengeroepen in de Wetstraat, alle topministers waren daarbij aanwezig.
afkorting van kernkabinet
< kernkabinet werd door Franstalige politici afgekort tot ‘le kern’. Daarna werd ‘le kern’ weer overgenomen door de Vlamingen als ‘de kern’.
zie ook superkern
“Vandaag zien de ministers elkaar op de kern en de ministerraad, maar die gaan niet over de begroting.” (demorgen.be)
neologisme: uitbreiding van de klassieke kern of kernkabinet in het leven geroepen voor toezicht op de volmachtenregering Wilmès II
Een ‘superkern’, met daarin alle topministers, negen partijvoorzitters en de N-VA-fractieleider, zal de komende weken de volmachten vormgeven om de coronacrisis aan te pakken. (demorgen.be)
Vandaag komt de ‘superkern’ voor een eerste keer bijeen: alle partijen, inclusief N-VA, die de volmachten van de regering Wilmès II steunen, plus de kern dus. (newsmonkey.be)
schoner
zie schoon in de betekenis van mooi
wordt niet gebruikt voor SN schoon in de betekenis van proper
Limburg: sjoonder, sjoender, sjonder
ook in de combinatie vele schoonder, veel schoonder
ook in een pejoratieve betekenis: nu nog schoonder da, wat ge mij gelapt hebt!
uitspr. Antw: schunder
uitspr. Kempen: scheunder (korte eu)
Ge staat vele schoonder met dat blauw kleedje vind ik.
Maasland: Dat blauw klidje sjteit dich sjoonder
vergrotende trap van vuil: vuiler
vgl. ook vuilderik
Ze kunnen hun huishouden wel aan maar hun huurhuisje is vuilder dan bij de WM. (happymama.be)
Binnenlucht is 2 tot 50 keer vuilder dan buitenlucht. (bativox.be)
kleiner
uitspr. variant: klènder
Uw oudste broer is wel kleinder dan gij.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
