Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
dronkaard, zatlap
kwak is jenever
“Un echte kwaksmoel même pas encore klachkop! Décidément…tu nous enterreras tous vieux zwanseur. Bon anniversaire Ketje!” (facebook 16/01/09)
(Een echte kwaksmoel, zelfs nog geen kletskop! Vast en zeker …ge zult ons nog allemaal begraven oude zwanzer. Gelukkige verjaardag Ketje!)
Altijd op straat te vinden zijn. Als kind veel buiten spelen.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: rooien
Ontleend aan frans rôder: rondzwerven. Nog thans in West- Vlaanderen in verschillende beteekenissen gewoon.
Rondzwerven.
Roden. … peruagari terras, Kiliaan
— Van honden.
Men zegt van eenen hofhond dat hij rooit, wanneer hij ’s nachts van huis wegloopt en rondzwerft, om ’s anderdaags weder te keeren, De Bo (1873).
— ”Ook van koeien, ossen, die, uit hun beluik losgebroken, langs de straten zwerven of in de omliggende akkervruchten loopen en grazen” (De Bo).
Jantje is nie thuis, hij is were gaan rooien.
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, de ~ uit het vuur halen
antoniem: lont, het vuur aan de ~ steken
Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)
Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)
De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)
In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)
Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, het vuur uit de ~ halen
Gisteren probeerde president Viktor Janoekovitsj de lont uit het vuur te halen door aan te kondigen dat hij zijn regering zal herschikken. (vrt.be)
Ik was dan de eerste om met een kwinkslag de lont uit het vuur te halen. (demorgen.be)
Ook de bemiddelaars van Mercosur kunnen de lont uit het vuur halen, meende hij. (hln.be)
genealogie
Van Dale 2015 online: BE
zie ook verzamellemma mensen
De heemkring is tegenwoordig vooral gespecialiseerd in familiekunde: stambomen, doodsprentjes, parochieregisters …
Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.
Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).
datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
**********************************************************************************
8/3/2020___32680_____coiffeuse
8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
28/3/2020__32789____achtervolgingskoers____________5 _____________________OK
30/3/2020__32800____mammeloeze_____________________11 _____________________OK
2/4/2020___32819____dis, ’t is fris aan den ~______19 ____________________OK
4/4/2020___32832____essentiële verplaatsing________13 ____________________OK
8/4/2020___32839___zorgnet _________________________7 ___________________OK
10/4/2020__32854__Landen, de Lege ~________________15 ___________________OK
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
ook: buiten asem trappen
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge. (Oostends toiletgedicht)
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge.
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
omlaag, omhoog
Omdat omlaag en omhoog resp. betekenen naar beneden en naar boven, zou die extra naar overbodig zijn. (taalmail 97)
zie ook omleeg
’t Is al licht buiten, doet de blaffeturen eens naar omhoog.
SN/NL: de Lage Landen
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “de liëge landen”, aan de kust “de leige landen”
zie ook leeg
De Lêge Landn es de noame vo ’t istorisch gebied van de Nederlandn. (vls.wikipedia.org)
“ier is de zanger meh’ z’n stem en ze veraal
ne muzikalen Don Quichote der liêge laende” (Wannes Van de Velde – Ier is ’em trug)
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
SN/NL: laag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”
zie ook omleeg
Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)
’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
GAS staat voor Gemeentelijke Administratieve Sanctie, wat sancties zijn die de lokale overheid bij zogenaamde kleine misdrijven kan opleggen. Meestal is dat een boete, een GAS-boete.
alternatieve spelling: gasboete
zie ook: taks, overlasttaks
Vandaag.be: ‘Concreet zullen de GAS-boetes nu ook gelden voor gewone diefstallen zoals winkeldiefstallen, bedreigingen, beledigingen en slagen en verwondingen.’
“MAASEIK – Een jongeman heeft vrijdagochtend een gasboete gekregen toen de politie hem betrapte toen hij tegen de kerkmuur en de beplanting aan het plassen was.” (HBVL 0080416)
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
poep
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
witte schort
witte sector
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
witte frak
ziekenbond
ziekenkas
-
volgend, eerstkomend
zie ook: naarste, teneustejoar, neuste, noste
bij tijdsaanduidingen
Jef zit in ’t zesde studiejaar. Hij mag ’t naaste jare naar ’t middelbaar.
Te naaste week is ’t vakantie.
De naaste keer moete beter uw best doen op d’school he manneken!
Het is dus te vreezen, dat ook in de naaste October-verkiezingen, progressisten en doctrinairen in de vier groote steden des lands elkander zullen bestrijden. (August Gittée, De nieuwe Kieswet en de naaste verkiezingen in België, dbnl.org)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
