Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
in het West-Vlaams en Oost-Vlaams (evenals in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin
da → enkelvoud
dan → meervoud
de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken
‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)
‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)
SN/NL: laag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”
zie ook omleeg; Lege, de ~ Landen
Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)
’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)
SN/NL: laag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”
zie ook omleeg, Lege, de ~ Landen
Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)
’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)
door een inspanning buiten adem geraken, bv. in de sport
ook: op zijn asem trappen
Van der Poel: ‘In het begin op mijn adem getrapt’ – Sport.be
Politiemensen en postbodes die dagelijks de fiets opmoeten, zullen binnenkort misschien iets minder op hun adem trappen. (nieuwsblad.be)
Bellis trapte op haar adem en zag onze landgenote uiteindelijk makkelijk met de derde set en de zege aan de haal gaan. (hln.be)
Verzuurde kuiten en 7km op mijnen asem getrapt… (kimalgoet)
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
ook: buiten asem trappen
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
door een inspanning buiten adem geraken, bv. in de sport
Van der Poel: ‘In het begin op mijn adem getrapt’ – Sport.be
Politiemensen en postbodes die dagelijks de fiets opmoeten, zullen binnenkort misschien iets minder op hun adem trappen. (nieuwsblad.be)
Bellis trapte op haar adem en zag onze landgenote uiteindelijk makkelijk met de derde set en de zege aan de haal gaan. (hln.be)
versiering
< zie pinten
Toen de processie voorbijschoof, was er toch zo een schone pintinge aan het veldkapelleke.
versieren, decoreren
ook wel: zich opmaken
Van Dale: pinten
1873 < Frans pointer (aanpunten)
niet algemeen
1.in orde brengen
2.versieren
•de school werd gepint met bloemen
vergelijk pinting
(zegswijze) De kapelle moet gepint zijn = “ik moet me opmaken”,“ik ga uit”
Het zaaltje was mooi gepint voor Valentijn.
versieren, decoreren
ook wel: zich opmaken
Van Dale: pinten
1873 < Frans pointer (aanpunten)
niet algemeen
1.in orde brengen
2.versieren
•de school werd gepint met bloemen
(zegswijze) De kapelle moet gepint zijn = “ik moet me opmaken”,“ik ga uit”
Het zaaltje was mooi gepint voor Valentijn.
versieren, decoreren
ook wel: zich opmaken
Van Dale: pinten
1873 < Frans pointer aanpunten
niet algemeen
1.in orde brengen
2.versieren
•
de school werd gepint met bloemen
(zegswijze) De kapelle moet gepint zijn = “ik moet me opmaken”,“ik ga uit”
Het zaaltje was mooi gepint voor Valentijn.
(oude) regel die bepaalt dat een perceel grond tussen bebouwde percelen opgevuld kan worden.
Van Dale 2015 online: in België
Eigenlijk was dat landbouwgebied maar volgens de opvulregel mocht hij er toch een huis zetten.
tijd.be: De opvulregel voorziet in de mogelijkheid om op een perceel tussen twee huizen die op minder dan 70 meter van elkaar staan te bouwen ook al gaat het volgens het gewestplan niet om een bouwgrond.
dronkaard, zatlap
kwak is jenever
“Un echte kwaksmoel même pas encore klachkop! Décidément…tu nous enterreras tous vieux zwanseur. Bon anniversaire Ketje!” (facebook 16/01/09)
(Een echte kwaksmoel, zelfs nog geen kletskop! Vast en zeker …ge zult ons nog allemaal begraven oude zwanzer. Gelukkige verjaardag Ketje!)
Altijd op straat te vinden zijn. Als kind veel buiten spelen.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: rooien
Ontleend aan frans rôder: rondzwerven. Nog thans in West- Vlaanderen in verschillende beteekenissen gewoon.
Rondzwerven.
Roden. … peruagari terras, Kiliaan
— Van honden.
Men zegt van eenen hofhond dat hij rooit, wanneer hij ’s nachts van huis wegloopt en rondzwerft, om ’s anderdaags weder te keeren, De Bo (1873).
— ”Ook van koeien, ossen, die, uit hun beluik losgebroken, langs de straten zwerven of in de omliggende akkervruchten loopen en grazen” (De Bo).
Jantje is nie thuis, hij is were gaan rooien.
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, de ~ uit het vuur halen
antoniem: lont, het vuur aan de ~ steken
Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)
Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)
De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)
In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)
Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, het vuur uit de ~ halen
Gisteren probeerde president Viktor Janoekovitsj de lont uit het vuur te halen door aan te kondigen dat hij zijn regering zal herschikken. (vrt.be)
Ik was dan de eerste om met een kwinkslag de lont uit het vuur te halen. (demorgen.be)
Ook de bemiddelaars van Mercosur kunnen de lont uit het vuur halen, meende hij. (hln.be)
genealogie
Van Dale 2015 online: BE
zie ook verzamellemma mensen
De heemkring is tegenwoordig vooral gespecialiseerd in familiekunde: stambomen, doodsprentjes, parochieregisters …
Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.
Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).
datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
**********************************************************************************
8/3/2020___32680_____coiffeuse
8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
28/3/2020__32789____achtervolgingskoers____________5 _____________________OK
30/3/2020__32800____mammeloeze_____________________11 _____________________OK
2/4/2020___32819____dis, ’t is fris aan den ~______19 ____________________OK
4/4/2020___32832____essentiële verplaatsing________13 ____________________OK
8/4/2020___32839___zorgnet _________________________7 ___________________OK
10/4/2020__32854__Landen, de Lege ~________________15 ___________________OK
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
ook: buiten asem trappen
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge. (Oostends toiletgedicht)
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
