Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #25861

    regels
    (de ~ (mv.))

    menstruatie, ongesteld
    synoniem van maandstonden, veranderingen

    < Frans règles

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Ik heb mijn regels.

    Met het innemen van de pil kunnen de regels nu ‘geregeld’ worden.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 14 Apr 2020 02:05
    0 reactie(s)

    #25862

    petoet zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn

    zie ook patat zijn

    Vrijdag om 5 uur na het werk direct met je collega’s in café duiken, tegen 9 uur al goed petoet zijn, aanpappen met die van boekhouden, tegen 2 uur ‘s nachts uw eerste avondmaal eten (fritten), nog ’iets gaan drinken’ bij die van boekhouden’, hem van de zattigheid niet recht krijgen, vriendelijk buitengewerkt worden, tegen 6 uur ’s morgens thuiskomen in een appartement dat dringend een poetsbeurt nodig hebben, op de zetel slapen tot 3 uur in de namiddag. Koppijn hebben. (9lives.be)

    Als ge zelf ooit al goed petoet zijt geweest dan weet ge dat in een vreemde omgeving wakker worden met iemand naast u die ge niet kent een heel rare …(forum)

    … en dan knalt er iemand tegen het hoge gedeelte omdat hij/zij petoet was. (forum)

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 14 Apr 2020 01:34
    0 reactie(s)

    #25863

    boite
    (de ~, (v.), ~s)

    onderneming, zaak

    “Ondanks het vijandige ondernemersklimaat zijn er nog ondernemers die blijven ondernemen. De eigenzinnige West-Vlaming Guido Dumarey neemt de transmissiefabriek van GM in Straatsburg over. Een boîte met bijna 1.000 werknemers. Een ferme brok. Il faut le faire!” (tijd.be)

    U moet bij uw recrutering veel breder gaan, mijn gedacht, als u uw boîte draaiende wilt houden. (Louis van Dievel – vrtn.be)

    “…in één week tijd gingen we van een goed draaiende boîte naar een televisiehuis in moeilijk vaarwater…” (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Apr 2020 20:26
    0 reactie(s)

    #25864

    vogelnamen
    (verzamellemma)

    Begin 2015 beslisten de NL vogelaars eenzijdig de namen van een aantal vogelsoorten te wijzigen. Daarenboven werd beslist om de diminutief bij vogelnamen te weren: roodborstje moest roodborst worden. De Vlaamse vogelaars verzetten zich in den beginne nog tegen deze vorm van taalimperialisme, maar ondertussen zien we dat vele Vlaamse bronnen zich taalonderdanig aangepast hebben aan de Nederlandse directieven.

    Diegenen die vinden dat ik overdrijf met mijn taalimperialisme en mijn taalonderdanigheid moeten dit eens beluisteren.

    Zonder scrupules veranderen de NL vogelaars Vlaamse gaai in ‘gaai’ en willen ze roodborstje veranderen in oranjeborst! Kan het nog symbolischer?

    Voorbeelden (alfabetisch):
    goudhaantje
    roodborstje
    Vlaamse gaai
    winterkoninkje

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 19:42
    5 reactie(s)

    #25865

    kozen
    (zn. m. -s)

    neef, kozijn

    zie ook kozze

    ‘Kozen en nichte vrijen dichte’ (een gekende uitdrukking in WVL)

    Nicht en kozijn vrijt fijn. (prov. Antwerpen)

    > andere betekenis van kozen

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 13 Apr 2020 19:12
    2 reactie(s)

    #25866

    kozen
    (ww., koosde, gekoosd)

    zachtjes kermen (v/d pijn)- (fig.) zeuren, mopperen, zagen, kreften, kneuten

    Hij koosde nogal toen ik dieë plakker van z’n wond trok.

    > andere betekenis van kozen

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door de Bon op 13 Apr 2020 19:12
    0 reactie(s)

    #25867

    kledij
    (verzamellemma)

    De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.

    kledij:
    aanstekers
    baai
    bain de soleil
    badkostuum
    blokken
    botten
    bottinen
    bovenlijfke
    bretellen
    broeksriem
    centuur
    cravat
    debardeur
    duffelcoat
    frak
    frennen
    frulleke
    gilet
    golf
    gordel
    kap
    kaptrui
    kaspoesjeir
    kepie
    klak
    kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
    kloef
    kloon
    knop
    kostuum
    kousen
    k-way
    lits
    manchetknop
    mantel
    marcelleke
    nestels
    neuke
    onderlijfke
    onderpull
    overal
    palto
    pantoffels
    pitteleir
    plastron
    pression
    pull
    regenscherm
    rijkoord
    sletsen
    sloefen
    sous-pull
    tailleur
    tallon
    tiret
    veston
    voorschoot
    zot

    werkwoorden:
    fronsen
    opplooien
    plooien
    sletsen
    tailleren

    varia:
    afgeborsteld
    avondkledij
    coupe regentes
    droogkast
    droogkuis
    gele hesjes
    hiel
    kapstok
    okselvijver
    smink
    solden
    tent
    wasmachien

    uitdrukkingen:
    broek, de ~ dragen
    ene frak en twee schoenen
    frak, amaai mijne ~
    Jean met de klak
    kiekens, de ~ zitten door den draad
    klak, amai mijn ~
    klak, er met de ~ naar gooien
    kleedje, in een nieuw ~ steken
    klonen, de ~ van iets aanhebben
    kroon, de ~ ontbloten
    met de klak rondgaan
    nestel, zijnen ~ afdraaien
    sloef, op zijn ~en afkomen
    uit een doosje komen
    voorschoot, een ~ groot

    > andere betekenis van kledij

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 14:11
    2 reactie(s)

    #25868

    kepie
    (zn. m.; ~s)

    pet met een stijve klep, zoals van een uniform (facteur, politie, …)

    SN-NL betekenis van kepie is enkel voor ‘militair hoofddeksel met klep’

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
    DS2015: standaardtaal

    zie ook verzamellemma kledij

    Képi et insignes pompier belge
    Kepie en insignes van een onderluitenant bij de Belgische brandweer

    hln.be: Eto’o viert doelpunt door kepie van agent op te zetten

    Die gast van de Sound of C, van de New Beat destijds, van de Confetti’s, die met zijn kepie op zijn kop, allee hoe noemt die weer?

    Op straat draagt een politieambtenaar steeds een hoofddeksel. Daarin kan hij of zij kiezen tussen een muts of scheepje, een pet of een kepie. (www.politieantwerpen.be/hoofddeksels)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 14:11
    0 reactie(s)

    #25869

    clochard
    (de ~ (m.), ~s)

    dakloze, zwerver

    wordt ook gebruikt als scheldwoord

    Buur Prins Filip is clochard (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 13:32
    0 reactie(s)

    #25870

    patat zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn, groggy zijn

    zie ook petoet zijn

    @william seg diene visboer van u es uuk nie van de slimmste ze hij e mee mij ne druppel stoan drinken in cafe leopold dreie op durp van uustakker,diene moe goe patat geweest zijn ze (bloggen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Apr 2020 11:26
    0 reactie(s)

    #25871

    petoet zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn

    zie ook patat zijn

    Vrijdag om 5 uur na het werk direct met je collega’s in café duiken, tegen 9 uur al goed petoet zijn, aanpappen met die van boekhouden, tegen 2 uur ‘s nachts uw eerste avondmaal eten (fritten), nog ’iets gaan drinken’ bij die van boekhouden’, hem van de zattigheid niet recht krijgen, vriendelijk buitengewerkt worden, tegen 6 uur ’s morgens thuiskomen in een appartement dat dringend een poetsbeurt nodig hebben, op de zetel slapen tot 3 uur in de namiddag. Koppijn hebben. (9lives.be)

    Als ge zelf ooit al goed petoet zijt geweest dan weet ge dat in een vreemde omgeving wakker worden met iemand naast u die ge niet kent een heel rare …(forum)

    … en dan knalt er iemand tegen het hoge gedeelte omdat hij/zij petoet was. (forum)

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Apr 2020 11:19
    0 reactie(s)

    #25872

    petoet zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn

    Vrijdag om 5 uur na het werk direct met je collega’s in café duiken, tegen 9 uur al goed petoet zijn, aanpappen met die van boekhouden, tegen 2 uur ‘s nachts uw eerste avondmaal eten (fritten), nog ’iets gaan drinken’ bij die van boekhouden’, hem van de zattigheid niet recht krijgen, vriendelijk buitengewerkt worden, tegen 6 uur ’s morgens thuiskomen in een appartement dat dringend een poetsbeurt nodig hebben, op de zetel slapen tot 3 uur in de namiddag. Koppijn hebben. (9lives.be)

    Als ge zelf ooit al goed petoet zijt geweest dan weet ge dat in een vreemde omgeving wakker worden met iemand naast u die ge niet kent een heel rare …(forum)

    … en dan knalt er iemand tegen het hoge gedeelte omdat hij/zij petoet was. (forum)

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Apr 2020 10:41
    0 reactie(s)

    #25873

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appelsienvel
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaien
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    pellekes
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    poep
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Geneeskunde voor het Volk
    geneesmiddel, wit ~
    generisch geneesmiddel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    militair geneesheer
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    suppo
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    valse tanden
    vals gebit
    vloed
    wasdom
    windel
    witte schort
    witte sector
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    corona (voorvoegsel samenstellingen)
    coronacoalitie
    coronacommissaris
    coronanummer
    coronaregering
    coronavluchteling
    coronavrijwilliger
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    griepcommissaris
    hospitalisatieverzekering
    kiwimodel
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    orde van artsen
    orde van geneesheren
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    witte frak
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 02:15
    5 reactie(s)

    #25874

    windel
    (de ~ (m.), ~s)

    zwachtel

    Van Dale: windel (de m; windelen, windels), in België zwachtel

    zie ook er geen windels om draaien; verzamellemma geneeskunde

    Omdat em op de koer was gevallen en z’n hand bezeerd had, moest Jantje een week me ne windel rond zenne pols rondlopen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 13 Apr 2020 02:15
    1 reactie(s)

    #25875

    dan
    (vw.)

    in het West-Vlaams en Oost-Vlaams (evenals in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin

    da → enkelvoud
    dan → meervoud

    de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken

    • ‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (→ ’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)
    • ‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (→ ’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)

    “Hoe kom ’t dan der hier geen gevoelens aan te pas komen?” (Blind Getrouwd)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 12 Apr 2020 22:53
    8 reactie(s)

    #25876

    bakkes, vuil ~
    (vaste woordgroep)

    iemand die dikwijls vuile klap vertelt

    NL/SN: vuilbek

    Ja zeg, zo’n vuil bakkes op een verjaardagsfeestje, dat valt niet mee. Alleman was gegeneerd.

    > andere betekenis van bakkes, vuil ~

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 12 Apr 2020 15:47
    0 reactie(s)

    #25877

    bakkes, vuil ~
    (vaste woordgroep)

    iemand die een ander op bijzonder grove manier uitscheldt of over anderen zijn mening verkondigt

    NL/SN: grootmuil, grote bek

    Ja, de Jakke dat is een vuil bakkes, geen wonder dat hij het regelmatig aan de stok heeft met zijn maten op ’t werk.

    Gij met uw vuil bakkes! Ge hebt dat allemaal verraden! Ik vertrouw u niet meer nu!

    > andere betekenis van bakkes, vuil ~

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 12 Apr 2020 15:47
    0 reactie(s)

    #25878

    klappei
    (de ~, (v.), ~en)

    (luidruchtige) roddelaarster, viswijf

    Van Dale 2016 online: verouderd: bab­be­laar­ster, kwaad­spreek­ster
    google2016: .BE (>4.300); .NL (>2.300)
    zie ook klappen

    klappoaje, da em’k iet tyge!
    (Klappeien, daar heb ik iets tegen!)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 12 Apr 2020 15:44
    0 reactie(s)

    #25879

    klappen
    (ww. klapte, geklapt)

    praten, spreken

    vergelijk met achterklap: klappei

    zie ook: klap, beklappen, goe klappen, klappen, schoon ~ hebben, kallen, overklappen

    Nen Hollander kan geen Vlaams klappen.

    > andere betekenis van klappen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 12 Apr 2020 15:42
    4 reactie(s)

    #25880

    klappen
    (ww. klapte, geklapt)

    onderhandelen, gesprekken voeren, bespreken

    aan het klappen zijn/gaan klappen: gesprekken of onderhandelingen voeren

    zie ook beklappen

    De trainer van Kortrijk was met Coecke van Oostende gaan klappen zonder dat zijn ploeg van iets wist.

    Dan moet ge met de directeur gaan klappen over loonsverhoging.

    De directeur en de boekhoudster zijn aan ’t klappen over wie onze nieuwe collega gaat worden.

    > andere betekenis van klappen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 12 Apr 2020 15:42
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.