Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #24761

    eetappel
    (z.nw. de ~ m, ~s)

    appel om direct te eten i.t.t. een moesappel

    Van Dale 2015 online: BE

    SN/NL: handappel, appel

    vergelijk eetpeer; eetappelsien

    Waar de Nederlander een kilo handappels koopt, houdt de Vlaming het vaak op een kilo eetappels. (Hans Budding – NRC-Handelsblad)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 31 May 2020 01:53
    0 reactie(s)

    #24762

    appelsien
    (de ~ (v./m.), ~en)

    sinaasappel

    < Genoemd naar het land van herkomst: China (in de oudere vorm Sina, zoals in sinologie). Voor de vorming zijn bijv. nootmuskaat, appelgranat, appelen van oraignen (in plaats van resp. muskaatnoot, granaatappel en oranjeappel) te vergelijken. Eveneens door woordmetathese is dan ook de vorm sinaasappel ontstaan. (M. Philippa e.a.)

    soorten: persappelsien, eetappelsien, bloedappelsien

    zie ook appelsienpel; appelsiensap; appelsienkist, ginappel, seenappel; verzamellemma groenten en fruit; Vlaamse volgorden

    Ambersweet oranges

    Als we deze appelsienen persen hebben we vers fruitsap.

    Appelsien, laat u zien!
    Pas maar op, of ik eet u op!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 31 May 2020 01:43
    12 reactie(s)

    #24763

    mondmasker
    (zn. o.; ~s)

    kapje, doekje om mond en neus te beschermen tegen stof, bacteries,…
    SN: stofmasker
    NL: mondkapje

    Van Dale 2014 online maakt voor het SN onderscheid tussen:
    mondmasker: syn. operatiemasker: hygiënisch masker dat chirurgen en hun assistenten bij operaties dragen
    en
    mondkapje: kapje met filter, voor de mond gedragen, tegen besmetting, vervuilde lucht e.d.

    In VL wordt dat onderscheid niet gemaakt, ook niet in de ‘professionele sector’. Moest ge het mij in een quiz vragen, ik zou de betekenissen dan eerder omdraaien. Trouwens denk ik dat ze in NL ook niet altijd dat onderscheid maken: ‘Shop online voor Medisch mondkapje uit een breed aanbod bekende merken en webwinkels in Nederland’

    gamma.be: Veiligheid bij klussen dragen wij hoog in het vaandel. Zo draag je bij sommige klussen, zoals het verwijderen van gevaarlijke stoffen, best een mondmasker.

    irceline.be: Helpt een mondmasker om de inhalering van fijnstof te verminderen?

    standaard.be: Een marathon met een mondmasker.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 30 May 2020 21:27
    7 reactie(s)

    #24764

    zwalm
    (de ~ (m.), ~s/~en)

    zwaluw

    ook in Oost-Vlaanderen

    < één van de bijvormen van zwaluw
    zie ook zwolm

    Mehlschwalbe Delichon urbicum

    In het uitkomen zullen we de zwalms weer horen gieren, als ze hier weer zijn van hun trektocht.

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 30 May 2020 20:57
    0 reactie(s)

    #24765

    leste
    (bn.)

    laatste

    in het AN alleen maar in vaste uitdrukkingen: lest best, ten langen leste, …

    in het West-Vlaams eerder ‘latste(n)’

    Hij is de leste van de klas.

    Ze hebben meegedaan met het spelprogramma, maar ze waren van alle deelnemers lestes.

    > ander gebruik van leste

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 19:05
    1 reactie(s)

    #24766

    ’s noenes
    (bijw.)

    ’s middags

    ook in de Antwerpse Kempen, Oost- en West-Vlaanderen

    snoenes komen eten

    Regio Hageland
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 19:02
    0 reactie(s)

    #24767

    sleutel-op-de-deur
    (uitdr.)

    kant-en-klaarwoning

    ANW: ((vooral) in België, bouwbedrijven (gebouwen))
    Van Dale 2018: sleu­tel-op-de-deur
    leen­ver­ta­ling van Frans clé sur porte
    1. BE sleu­tel­klaar

    zie ook sleuter

    Vele mensen kiezen de formule sleutel op de deur. Doorgaans is alles klaar en kunnen ze er zo intrekken.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 19:00
    6 reactie(s)

    #24768

    zwalm
    (de ~ (m.), ~s/~en)

    zwaluw

    ook in Oost-Vlaanderen

    < één van de bijvormen van zwaluw
    zie ook zwolm

    Mehlschwalbe Delichon urbicum

    In het uitkomen zullen we de zwalms weer horen gieren, als ze hier weer zijn van hun trektocht.

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 18:53
    0 reactie(s)

    #24769

    zwalm
    (m.; mv. -s)

    zwaluw

    ook in Oost-Vlaanderen

    < één van de bijvormen van zwaluw
    zie ook zwolm

    Mehlschwalbe Delichon urbicum

    In het uitkomen zullen we de zwalms weer horen gieren, als ze hier weer zijn van hun trektocht.

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 18:52
    0 reactie(s)

    #24770

    mondmasker
    (zn. o.; ~s)

    kapje, doekje om mond en neus te beschermen tegen stof, bacteries,…
    SN: stofmasker
    NL: mondkapje

    VD2014 online maakt voor het SN onderscheid tussen:
    mondmasker: syn. operatiemasker: hygiënisch masker dat chirurgen en hun assistenten bij operaties dragen
    en
    mondkapje: kapje met filter, voor de mond gedragen, tegen besmetting, vervuilde lucht e.d.

    In VL wordt dat onderscheid niet gemaakt, ook niet in de ‘professionele sector’. Moest ge het mij in een quiz vragen, ik zou de betekenissen dan eerder omdraaien. Trouwens denk ik dat ze in NL ook niet altijd dat onderscheid maken: ‘Shop online voor Medisch mondkapje uit een breed aanbod bekende merken en webwinkels in Nederland’

    gamma.be: Veiligheid bij klussen dragen wij hoog in het vaandel. Zo draag je bij sommige klussen, zoals het verwijderen van gevaarlijke stoffen, best een mondmasker.

    irceline.be: Helpt een mondmasker om de inhalering van fijnstof te verminderen?

    standaard.be: Een marathon met een mondmasker.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 May 2020 18:46
    7 reactie(s)

    #24771

    schildersklaar
    (bn;)

    klaar om te schilderen

    SN-NL: schilderklaar

    zie ook klaar

    Wanden en plafonds die schildersklaar afgeleverd worden. (schrijnwerkerijderidder.be)

    Dit kan met onze Reuzereiniger, een niet schuimende ontvetter, die je planchetten schildersklaar maken.(paintfactory.be)

    Schildersklaar is schildersklaar, en ik vind niet dat het schildersklaar is (kattensite.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 16:16
    0 reactie(s)

    #24772

    klaar
    (achtervoegsel, inf. met s en klaar)

    klaar: gereed om te …
    Als achtervoegsel kan dit met bepaalde werkwoorden gebruikt worden. Niet alle werkwoorden lenen zich ertoe: infinitief + s + klaar
    SN: klaar om te + hele werkwoord

    zie vb: vechtensklaar, etensklaar, vurensklaar, vertrekkensklaar; schildersklaar

    “Oksel van de Schelde. Stervensklaar ben ik er aangespoeld.”, stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen in ‘de inwijkeling’.

    theo.kuleuven.be: Daarna maken we ons stappensklaar voor de afdaling naar onze ‘bescheiden’ blokhut in Tashiding.

    nieuwblad.be: Maak je fiets rijdensklaar voor Gentse Gordel

    hbvl.be: Limburgers met schietensklaar wapen opgepakt

    seniorennet.be: Neem weer een molensteen, leg hem vallensklaar, grijp uw hamer en geef een grote slag op.

    muzeuminzicht.be: Beschrijving: Henri De Moor wordt ten voeten uit afgebeeld in een bijna heroïsche pose: ernstige blik, rechterknie vooruit, de pen schrijvensklaar in de hand.

    nieuwsblad.be: De botten zitten springensklaar aan vele bomen, maar houden zich nog even gedeisd.

    nieuwblad.be: Superjumbo A380 is vliegensklaar

    forum: Ze moet op 1 kindje passen, en hem nog wel in bed steken, maar wij hebben hem al slapensklaar gemaakt eer ze komt.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 16:12
    1 reactie(s)

    #24773

    regel
    ( de ~ (m.), -s)

    liniaal

    • Ik moet een lijn trekken, geef die regel is.
    • “Het moghen wel ketters van staet genoemt werden, die alles zoo scherp, by reghel, en compas, willen af-meten, dat-er niet het minste hoeckjen overschiet, " – uit ‘Bankket-werk van goede gedagten’, Johan de Brune, 1658
    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 30 May 2020 16:11
    0 reactie(s)

    #24774

    lat
    (znw. de ~ (v.), ~ten)

    meetlat, liniaal

    Righello

    Bij het woord lat denk ik niet meteen aan een lineaal. Ik denk nog eerder aan een bal tegen de lat en ik hou niet eens van voetbal. (Nederlandse over ‘lat’, gidsvoorhetzuiden.nl)

    > andere betekenissen van lat

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 30 May 2020 15:15
    3 reactie(s)

    #24775

    beeweg
    (de ~ (m.), ~en)

    bedevaart, letterlijk “bedeweg”
    ook wel ommegang

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))

    ook in de provincie Antwerpen

    ook b-weg

    Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.

    Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)

    De Nieuwe beeweg werd aangelegd in 1968. Pastoor Sabot was hiervoor de drijvende kracht. (ontdekhetwaasland.be)

    Ze namen Victoor zijn gezegden kwalijk maar vergaven ‘t hem omdat ze onder Victoors knoet lagen: om ‘t wieden van hun hof, ‘t maken van kwee van de kweeperen die niemand en wilde, om wijn af te trekken tegen een schenteventersprijsje, om een beeweg te doen verre van de parochie, en om duizend andere kleine diensten.(dekroniekenvandewesthoek.be)

    Langs de straten van de oude dorpskern loopt een beeweg, ontstaan tussen 1870 en 1880, met zeven in steen opgetrokken kapellen. (klein-sinaai.be)

    Toen ons-lieve-vrouwke heuren beeweg deed – Ernest Claes

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 11:27
    0 reactie(s)

    #24776

    bevoegdheidsverdeling
    (zn. v.; ~en)

    communautair: de wijze waarop een bevoegdheid aan een bestuurlijk niveau toegewezen wordt

    zie bv. niet-homogene bevoegdheidsverdeling

    De klimaatwet die ingediend werd door de groenen, socialisten, MR, cdH, DéFi en PTB respecteert de bevoegdheidsverdeling in ons land niet. (demorgen.be)

    De bestuurservaring leert echter dat de huidige bevoegdheidsverdeling in veel gevallen aanleiding geeft tot toepassingsproblemen (standaard.be)

    Te midden van een pandemie, van grote economische uitdagingen en allerlei andere rampspoed is bevoegdheidsverdeling misschien wel het laatste waarvan u wakker ligt, ik weet het. (knack.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 10:18
    0 reactie(s)

    #24777

    bevoegdheid
    (de ~ (v.), ~heden)

    communautair begrip ivm staatshervorming: bepaalt welk niveau in de staatsstructuur er bevoegd is voor een bepaald domein
    Syn.: machtiging

    vgl fantoombevoegdheid; homogene bevoegdheid; niet-homogene bevoegdheden
    zie ook: bevoegdheidsverdeling

    Vlaamse bevoegdheden: zie hier

    Bourgeois wil 7e staatshervorming: “Meer bevoegdheden voor Vlaanderen” (deredactie.be)

    Vlaanderen heeft als regionale overheid heel wat bevoegdheden waarover zij autonoom mag beslissen. (vlaanderen.be)

    De Vlaamse regering heeft vandaag het ontwerp van huurdecreet goedgekeurd. Het gaat om een nieuwe Vlaamse bevoegdheid in het kader van de zesde staatshervorming. Meest in het oog springende maatregel is de verhoging van de huurwaarborg van twee tot drie maanden. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 10:17
    0 reactie(s)

    #24778

    vevoegdheidsverdeling
    (zn. v.; ~en)

    communautair: de wijze waarop een bevoegdheid aan een bestuurlijk niveau toegewezen wordt

    zie bv. niet-homogene bevoegdheidsverdeling

    De klimaatwet die ingediend werd door de groenen, socialisten, MR, cdH, DéFi en PTB respecteert de bevoegdheidsverdeling in ons land niet. (demorgen.be)

    De bestuurservaring leert echter dat de huidige bevoegdheidsverdeling in veel gevallen aanleiding geeft tot toepassingsproblemen (standaard.be)

    Te midden van een pandemie, van grote economische uitdagingen en allerlei andere rampspoed is bevoegdheidsverdeling misschien wel het laatste waarvan u wakker ligt, ik weet het. (knack.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 10:16
    0 reactie(s)

    #24779

    bevoegdheid
    (de ~ (v.), ~heden)

    communautair begrip ivm staatshervorming: bepaalt welk niveau in de staatsstructuur er bevoegd is voor een bepaald domein
    Syn.: machtiging

    vgl fantoombevoegdheid; homogene bevoegdheid; niet-homogene bevoegdheden

    Vlaamse bevoegdheden: zie hier

    Bourgeois wil 7e staatshervorming: “Meer bevoegdheden voor Vlaanderen” (deredactie.be)

    Vlaanderen heeft als regionale overheid heel wat bevoegdheden waarover zij autonoom mag beslissen. (vlaanderen.be)

    De Vlaamse regering heeft vandaag het ontwerp van huurdecreet goedgekeurd. Het gaat om een nieuwe Vlaamse bevoegdheid in het kader van de zesde staatshervorming. Meest in het oog springende maatregel is de verhoging van de huurwaarborg van twee tot drie maanden. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 10:01
    0 reactie(s)

    #24780

    pief, poef, paf en gij zijt af
    (uitdr.)

    aftelrijmpje

    zie ook pief poef paf

    Kan je niet pief poef paf en gij zijt af doen, want ’t is allebei schoon. (bouwinfo.be)

    Onder de piano lag een dode rat
    juffer mammezelleke heeft er op getrapt
    oei, zei dat ratteke,
    een stukske van mijn gatteke,
    pief poef paf en gij zijt af.
    (wreed-en-plezant.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 May 2020 09:58
    2 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.