Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
communautair: de wijze waarop een bevoegdheid aan een bestuurlijk niveau toegewezen wordt
zie bv. niet-homogene bevoegdheidsverdeling
De klimaatwet die ingediend werd door de groenen, socialisten, MR, cdH, DéFi en PTB respecteert de bevoegdheidsverdeling in ons land niet. (demorgen.be)
De bestuurservaring leert echter dat de huidige bevoegdheidsverdeling in veel gevallen aanleiding geeft tot toepassingsproblemen (standaard.be)
Te midden van een pandemie, van grote economische uitdagingen en allerlei andere rampspoed is bevoegdheidsverdeling misschien wel het laatste waarvan u wakker ligt, ik weet het. (knack.be)
communautair begrip ivm staatshervorming: bepaalt welk niveau in de staatsstructuur er bevoegd is voor een bepaald domein
Syn.: machtiging
vgl fantoombevoegdheid; homogene bevoegdheid; niet-homogene bevoegdheden
Vlaamse bevoegdheden: zie hier
Bourgeois wil 7e staatshervorming: “Meer bevoegdheden voor Vlaanderen” (deredactie.be)
Vlaanderen heeft als regionale overheid heel wat bevoegdheden waarover zij autonoom mag beslissen. (vlaanderen.be)
De Vlaamse regering heeft vandaag het ontwerp van huurdecreet goedgekeurd. Het gaat om een nieuwe Vlaamse bevoegdheid in het kader van de zesde staatshervorming. Meest in het oog springende maatregel is de verhoging van de huurwaarborg van twee tot drie maanden. (hln.be)
aftelrijmpje
zie ook pief poef paf
Kan je niet pief poef paf en gij zijt af doen, want ’t is allebei schoon. (bouwinfo.be)
Onder de piano lag een dode rat
juffer mammezelleke heeft er op getrapt
oei, zei dat ratteke,
een stukske van mijn gatteke,
pief poef paf en gij zijt af.
(wreed-en-plezant.be)
juffrouw, tienermeisje
< Fr. mademoiselle < demoiselle < Lat. dominicella
Uitspraak: /mamzèl/
ook mammezel
Met haar communie was ons Margriet een schoon mamzel.
De mamzelkes van de Chiro kwamen langs met koekjes.
fig.: een chaotisch samenraapsel of constructie. Dit kan van toepassing zijn op reglementen, wetten, voorschriften, … en andere zaken
zie letterlijke betekenis van koterij
Sp.a noemt het zomerakkoord van de federale regering een koterij met 0,15 procent rechtvaardigheid. (hln.be)
Vlaamse sociale bescherming: “decreet Vandeurzen is koterij” (groen.be)
“Dit Europa is niet sociaal te krijgen. Je kunt wel wat koterij bijbouwen, maar dat verandert niets aan de kern van de zaak. De huidige EU is asociaal.” (demorgen.be)
Het wetboek van Strafvordering mag dan al als een “juridische koterij” beschreven worden, dat is al zo sinds 1808. (deredactie.be)
“Ons fiscaal systeem is een koterij geworden met een heleboel duiventillen.” (HN 261013)
“Grote multinationals slagen erin om nauwelijks belastingen te betalen, dankzij de vele achterpoortjes in onze wetten. Die ‘fiscale koterij’ zorgt voor een onoverzichtelijke en oneerlijke fiscale wetgeving, zegt Trends-journalist Alain Mouton. Wie het hardste roept, krijgt het meest gunstige fiscaal regime.” (Z-expert 070213)
demorgen.be (ivm hervormingen in de gezondheidszorg): Wie het Belgische huis wil verfraaien, moet voorzichtig handelen. Anders stort de hele koterij in.
Ook Vlaanderen heeft zich goed in het vet gezet met een koterij aan structuurtjes (demorgen.be)
De complexe Belgische staatsstructuur, met alle koterij die daarbij hoort, heeft – zo denkt ze – een zware impact gehad op de aanpak van de crisis. (vrt.be)
bedevaart, letterlijk “bedeweg”
ook wel ommegang
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))
ook in de provincie Antwerpen
ook b-weg
Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.
Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)
De Nieuwe beeweg werd aangelegd in 1968. Pastoor Sabot was hiervoor de drijvende kracht. (ontdekhetwaasland.be)
Ze namen Victoor zijn gezegden kwalijk maar vergaven ‘t hem omdat ze onder Victoors knoet lagen: om ‘t wieden van hun hof, ‘t maken van kwee van de kweeperen die niemand en wilde, om wijn af te trekken tegen een schenteventersprijsje, om een beeweg te doen verre van de parochie, en om duizend andere kleine diensten.(dekroniekenvandewesthoek.be)
Langs de straten van de oude dorpskern loopt een beeweg, ontstaan tussen 1870 en 1880, met zeven in steen opgetrokken kapellen. (klein-sinaai.be)
bedevaart, letterlijk “bedeweg”
ook wel ommegang
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))
ook in de provincie Antwerpen
ook b-weg
Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.
Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)
De Nieuwe beeweg werd aangelegd in 1968. Pastoor Sabot was hiervoor de drijvende kracht. (ontdekhetwaasland.be)
Ze namen Victoor zijn gezegden kwalijk maar vergaven ‘t hem omdat ze onder Victoors knoet lagen: om ‘t wieden van hun hof, ‘t maken van kwee van de kweeperen die niemand en wilde, om wijn af te trekken tegen een schenteventersprijsje, om een beeweg te doen verre van de parochie, en om duizend andere kleine diensten.(dekroniekenvandewesthoek.be)
Langs de straten van de oude dorpskern loopt een beeweg, ontstaan tussen 1870 en 1880, met zeven in steen opgetrokken kapellen. (klein-sinaai.be)
“1. De VRT wil de norm voor de standaardtaal in Vlaanderen mee bepalen.” Dat is de eerste zin van het Taalcharter van de VRT. Op het VW komen we regelmatig in aanvaring met de taalpolitiek van de VRT en zijn medewerkers. In dit verzamellemma kunnen voorbeelden of verwijzingen van voorbeelden opgenomen worden die te maken hebben met de vrt-taal (vrttaal.net is niet toevallig de taalwebsite van de vrt).
zie ook vrt-nederlands; blauwe brief
Voorbeelden:
Engelse leenwoorden met korte a: zie voorbeelden en reacties aldaar
Op café mag je niet aan de toog bestellen of “tooghangen” (vrt.be nav de coronacrisis) Waarom wordt tooghangen tussen aanhalingstekens geplaatst?
onder begeleiding van de politie in blok over de autostrade rijden om files te voorkomen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook blokvaren
Ik hoorde op de VTM vandaag dat blokrijden al in 1993 bestond. Vooral in het hoogseizoen werd er richting kust blokgereden. De laatste jaren is het precies wat in onbruik geraakt.
een regulering waarbij schepen gegroepeerd varen, naar analogie met blokrijden
google2020: de enkele hits in .NL alle mbt BE
Heel wat pleziervaarders uiten tegenwoordig hun ongenoegen over de huidige regeling voor het blokvaren op het kanaal Nieuwpoort-Plassendale. (bootaanboot.nl – 2014)
Bootjes moeten blokvaren aan sluizen in West- en Oost-Vlaanderen door aanhoudende droogte (vrt.be – 2020)
Op de Bovenschelde in Merelbeke moeten de schepen “blokvaren”. (gva.be – 2005)
plaatje, tekeningetje
Dead of Alive is zeker wel sexy ja. Of moet ik er een prentje bij maken? (9lives.be)
‘Niet zomaar een prentje bij een verhaal’ (nieuwsblad.be)
Ik heb een prentje gemaakt, zodat ook Antwerpse leken de situatie begrijpen… (9lives.be)
Speel mee en win dit officiële Euro2020-stickerboek met alle prentjes (vrt.be)
het aan de toog zitten
vgl. tooghanger
vgl. caféhangen
Chiro Joho verbreekt Belgisch record tooghangen (gva.be)
Met 25 klanten tooghangen in kleinste café van Vlaanderen (nieuwsblad.be)
24 uur tooghangen voor goede doel. (hln.be)
“Ik hang nooit toog. Hij hangt toog als hij tegenwoordig is en gij hangt altijd toog,” zei de Jean droog en dronk zijn pint leeg.
Cafés allicht open op 8 juni, tooghangen mag niet (demorgen.be n.a.v. coronacrisis 2020)
bedevaart, letterlijk “bedeweg”
ook wel ommegang
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))
ook in de provincie Antwerpen
ook b-weg
Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.
Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)
De Nieuwe beeweg werd aangelegd in 1968. Pastoor Sabot was hiervoor de drijvende kracht. (ontdekhetwaasland.be)
Ze namen Victoor zijn gezegden kwalijk maar vergaven ‘t hem omdat ze onder Victoors knoet lagen: om ‘t wieden van hun hof, ‘t maken van kwee van de kweeperen die niemand en wilde, om wijn af te trekken tegen een schenteventersprijsje, om een beeweg te doen verre van de parochie, en om duizend andere kleine diensten.(dekroniekenvandewesthoek.be)
Langs de straten van de oude dorpskern loopt een beeweg, ontstaan tussen 1870 en 1880, met zeven in steen opgetrokken kapellen. (klein-sinaai.be)
bedevaart, letterlijk “bedeweg”
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))
ook in de provincie Antwerpen
ook b-weg
Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.
Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)
De Nieuwe beeweg werd aangelegd in 1968. Pastoor Sabot was hiervoor de drijvende kracht. (ontdekhetwaasland.be)
Ze namen Victoor zijn gezegden kwalijk maar vergaven ‘t hem omdat ze onder Victoors knoet lagen: om ‘t wieden van hun hof, ‘t maken van kwee van de kweeperen die niemand en wilde, om wijn af te trekken tegen een schenteventersprijsje, om een beeweg te doen verre van de parochie, en om duizend andere kleine diensten.(dekroniekenvandewesthoek.be)
bedevaart, letterlijk “bedeweg”
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de zuidelijke gewesten de gewone term voor wat anders bedevaart heet. Een beeweg, eene bedevaart doen (zie ook Loquela (1885))
ook in de provincie Antwerpen
ook b-weg
Ik ben al verschillende keren op beeweg geweest naar Scherpenheuvel.
In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde woorden en uitdrukkingen. Verschillende van deze volgorden worden afgekeurd en afgeleerd louter en alleen omwille van het feit dat men ze in Nederland anders oplijst.
| Vlaanderen | Nederland | speciallekes & opmerkingen |
|---|---|---|
| appelsien | sinaasappel | in het West-Vlaams worden (ook) vormen gebruikt met de Nederlandse volgorde, bv. ginappel, seenappel |
| blad, steen, schaar (VL) schaar, steen, papier (Antw.-Brussel) |
steen, papier, schaar | |
| duimen en vingers aflekken | vingers en duimen aflikken | |
| fauna en flora | flora en fauna | |
| groenten en fruit | fruit en groenten | |
| loontje komt om zijn boontje | boontje komt om zijn loontje | |
| muskaatnoot | nootmuskaat | zie ook kruidnoot |
| nko-arts neus-keel-oorarts |
kno-arts keel-neus-oorarts |
|
| pief poef paf | pief paf poef | |
| scha en schande, met ~ | met schande en schade | scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), … |
| water en bloed zweten | bloed en tranen zweten | |
| water, zweet en bloed | bloed, zweet en tranen | |
| weeral | alweer | |
| wetens en willens | willens en wetens | |
| zeker en vast | vast en zeker |
-
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
