Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Dendermonde
zie ook gemeentenamen Oost-Vlaanderen
Ik heb familie in Sint-Niklaas, maar veel neven en nichten wonen nog altijd in Deiremonde.
De deelgemeente Veerle van Laakdal.
De inwoners van Vejel zijn Vejelenèren.
Vejel ligt in de provincie Antwerpen en grenst aan de provincies Limburg en Vlaams Brabant.
zie ook gemeentenamen Antwerpen
Elke eerste zondag van juli zijn het Vejelse metten.
Een relatief kort tijdje.
Altijd in verkleinwoordvorm.
< (1571-1584) verwant met luttel (Van Dale)
zie ook letter
Hoe is’t met de Jef? ’t Is al een letje geleden dat ik hem nog zag.
weinig, beetje gering, karig
Middelnederlands: ‘lettel’
vgl. Eng: little
SN: luttel
zie ook letje
De soep smaakt flets, er is te letter zout in.
kleur: bruin met rode schijn.
ANW: (vooral) in België
SN-NL: mahonie
uitspraak: akazjoe
Ze heeft halflang acajou haar.
nergens
< nieuwers: Mnl. nieuwer (cognaat met het Engelse “nowhere”)
We gaan vandaag nowers, we blijven gezellig thuis.
Spijkerstof, de stof die wordt gebruikt voor jeansbroeken.
Hoewel denim AN is, wordt het vooral in Vlaanderen gebezigd (in Nederland: spijkerstof).
zie ook Vlaamse geslachten
Denim wordt gebruikt voor jeans.
Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
- in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
- waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
- waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)
| woord | Vlaanderen | Nederland | speciallekes & opmerkingen |
|---|---|---|---|
| abces | m. | o. | v. in Antwerpen |
| accordeon | m. | o. | |
| account | m. | o. | |
| affiche | v. | o. | |
| afval | m. | o. | |
| album | m. | o. | |
| angst | v. | m. | |
| aperitief | m. | o. | |
| asfalt | m. | o. | |
| atelier | m. | o. | |
| (auto)bus | m. | m. | v. in Antwerpen |
| bassin | m. | o. | |
| beton | m. | o. | |
| blog | m. | o. | |
| blok | m. | o. | |
| boek | m. | o. | |
| bos (bomen) | o. | o. | m. in West-/Oost-Vlaanderen |
| broodrooster | m. | o. | |
| bulletin | m. | o. | |
| bureau | m. | o. | |
| bureel | m. | o. | |
| cadeau | m. | o. | |
| café | m./o. | o. | |
| casino | m. | o. | zie ook Vlaamse uitspraak |
| cement | m. | o. | |
| code | v. | m. | foutieve geslachtstoewijzing van de woordenboekmakers: ‘code’ is een verkorte vorm van ‘codex’, dat wel mannelijk is, maar dat maakt de code nog niet mannelijk |
| combo | v. | o. | |
| commentaar | m. | o. | |
| decolleté | m. | o. | |
| decor | m. | o. | |
| deeg | m. | o. | |
| defilé | m. | o. | zie ook den defilé |
| deken | o. | m./v. | v. in Antwerpen |
| deksel | o. | m. | |
| denim | m. | o. | |
| dessert | m. | o. | |
| diner | m. | o. | |
| doolhof | m. | o. | |
| dossier | m./o. | o. | |
| dok | m./v./o. | o. | v. in Antwerpen en de Kempen, m. in Mechelen en Oost-Vlaanderen, elders o. |
| eigendom | m. | o. | |
| fiche | v. | o. | |
| filter | m. | o. | |
| flatscreen | m. | o. | |
| frituur | v. | v. | schijnbaar onzijdig in Vlaanderen door grammatica: gereduceerd lidwoord |
| fysiek | m. | o. | |
| gas | v. | o. | |
| getuigenis | v. | o. | |
| gilet | m. | o. | v. in Antwerpen-stad |
| hoen | v. | o. | |
| hof | m. | o. | |
| home | m./o. | m. | voornamelijk m. |
| horloge | o. | o. | v. in Antwerpen zie ook uurwerk |
| hypo | m. | o. | |
| ID | m. | o. | |
| idee | o. | m./o. | zie ook gedacht |
| kaart | v. | m./v. | |
| kast | v. | m. | |
| kader | m. | o. | zie Van Dale |
| kapsalon | o. | m. | idem voor ‘salon’ |
| kat | v. | m. | kater en kattin zijn respectievelijk m. en v. |
| kleur | o. | m./v. | |
| koffer | m. | m. | o. in Antwerpen |
| kroost | m. | o. | |
| koord | v. | o. | |
| lek | o. | o. | m. in Antwerpen |
| level | m. | o. | |
| marsepein | m. | m./o. | |
| matras | v./m. | o. | voornamelijk v. “In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar.” (taaladvies.net) |
| menu | m. | o. | |
| moment | m. | o. | |
| mozaïek | m. | o. | |
| muziek | m. | v. | |
| nest | m. | o. | |
| nummer | m. | o. | |
| omslag | m. | o. | |
| oog oor |
o./v. | o. | v. voornamelijk nog in vaste uitdrukkingen (zie iets of iemand in d’oog houden + commentaren aldaar) |
| ogenblik | m. | o. | |
| order | m./o. | m./v./o. | voornamelijk o., m. komt maar raarder voor |
| orkaan | m. | m. | o. in Antwerpen, v. in de Antwerpse Kempen (zie reacties) |
| overschot | m. | o. | |
| percent | m. | o. | |
| plafond | m. | o. | zie ook plafon, blafon |
| plein | o. | o. | v. in Antwerpen |
| prikkeldraad | m. | o. | nonsensicale geslachtstoewijzing in NL, want gewoon ‘draad’ is er wel m. zie ook pinnekesdraad/stekkerdraad |
| proza | v. | o. | |
| punt (leesteken) | o. | m./v. | |
| raam | m./v./o. | o. | |
| reden | v. | m. | |
| riool | v. | o. | |
| rit | v. | m. | |
| salon | o. | m. | idem voor ‘kapsalon’ |
| schilderij | o. | o. | v. in Antwerpen, Vlaams-Brabant |
| t-shirt | m. | o. | v. in de Kempen |
| tafel | m./v. | m./v. | m. in West- en Oost-Vlaanderen; v. in Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg |
| tarmac | m. | o. | zie ook Vlaamse uitspraak |
| techniek | m. | v. | |
| tennis | m. | o. | |
| terras | o. | o. | v./m. in West- en Oost-Vlaanderen |
| thuis | m. | o. | |
| transport | m. | o. | |
| trottoir | m. | o. | |
| venster | v. | o. | |
| vest | v. | o. (kledij) m./v. (stadsgracht) |
|
| villa | v. | m./v. | |
| voetbal + andere balsporten | m. | o. | |
| zand | o. | o. | m. in Limburg |
zie ook:
- de, ’t, over de versus ’t
- grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
- straat, t straat
- dan, in dat geval
- toen
zie ook tan
- Zijt ge braaf geweest? Ja? Tons is ’t goed.
- Hij kwam binnen en tons ging hij zitten.
1) afkorting van niet, ook wordt nie gebruikt
2) wordt gebruikt als verdubbeling/versterking van een ontkenning
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
- Uit niet is in verschillende dialecten ook ontstaan nie, waarschijnlijk wanneer het woord met weinig klem werd uitgesproken, maar de vorm niet is in de algemeene taal toch de juiste vorm gebleven, in verschillende streken in de spreektaal gewoon, in andere onbekend.
- In de oudere taal werd ‘niet’ toegevoegd in een zin waarin eenig woord voorkwam dat een ontkenning behelsde. Dit gebruik is nu nagenoeg verouderd.
1) Dat is ni waar.
2) Het kan ook nooit ni goed zijn.
Ik heb hem nieverans ni gezien.
dronken, zat
Van Dale: teut
bijvoeglijk naamwoord
(1665) van teuten (talmen)
( gewestelijk)
1. suf, uitgeput, afgemat
2. (informeel) aangeschoten, dronken
Hij zat gans de nacht op café en kwam goed teut naar huis.
regen en zon terzelfdertijd
zie ook het weer
ook: duiveltjeskermis
Toen de zon scheen begon het ook te regenen. ’t Is duvelkeskermis zei mijn vader toendertijd.
Het is duiveltjeskermis en als echte Californiers komen wij aan met zonnebril op de neus voor die paar zonnstralen die door het wolkendek priemen. (blogspot)
regen en zon terzelfdertijd
zie ook het weer
ook: duiveltjeskermis
Toen de zon scheen begon het ook te regenen. ’t Is duvelkeskermis zei mijn vader toendertijd.
Soda
WNT: In Z.-Ndl.
Glazen en pinten afwassen in duvelwater, dan blinken ze schoon.
Met een beetje duvel in warm water, daar krijgt ge de smerigste vettigheid mee afgekuist (afkuisen).
> andere betekenis van duvel
SN/NL: duivel
een van de (weinige) woorden waarbij de oorspronkelijke u-klank nooit gediftongeerd is, vgl. hus → huis, buten → buiten
→ een ander woord dat zijn oorspronkelijke klank heeft kunnen behouden is duzend/duust (duizend)
→ merk op dat zowel voor ‘duvel’ als ‘duzend’ de gediftongeerde vormen ‘duivel’ en ‘duizend’ eigenlijk exclusief voorkomen in de Hollandse dialecten (i.e. van de Nederlandse provincies genaamd ‘Holland’), althans oorspronkelijk
→ in West-Vlaanderen is de u-klank in zijn geheel nooit gediftongeerd, en worden alle woorden die elders een ui-klank hebben nog steeds met een scherpe u uitgesproken
in sommige dialecten treedt zgn. ‘ontronding’ op, en wordt de scherpe u als een scherpe i uitgesproken, vandaar bv. familienamen als ‘Den Dievel’ (vgl. algemeen Vlaams vier voor NL ‘vuur’, dier voor ‘duur’)
wordt ook gebruikt in verschillende andere woorden en uitdrukkingen:
duvel, als nen ~ naar een ziel
duvel, de ~ sjiet ummer op de grwatste houp
duvel-doet-al
duvelen
duvel, iemand de ~ aandoen
duvel jagen
duvelke/duveltje
duvelkeskermis
duvelmanneke
duvels, van zijn ~ dromen
duvels, van zijn ~ maken
duvel, van den ~ bezeten
> andere betekenis van duvel
SN/NL: duivel
een van de (weinige) woorden waarbij de oorspronkelijke u-klank nooit gediftongeerd is, vgl. hus > huis, buten → buiten en Zuid-Holland), althans oorspronkelijk
→ een ander woord dat zijn oorspronkelijke klank heeft kunnen behouden is duzend/duust (duizend)
→ merk op dat zowel voor ‘duvel’ als ‘duzend’ de gediftongeerde vormen ‘duivel’ en ‘duizend’ eigenlijk exclusief voorkomen in de Hollandse dialecten (i.e. van de Nederlandse provincies Noord
→ in West-Vlaanderen is de u-klank in zijn geheel nooit gediftongeerd, en worden alle woorden die elders een ui-klank hebben nog steeds met een scherpe u uitgesproken
in sommige dialecten treedt zgn. ‘ontronding’ op, en wordt de scherpe u als een scherpe i uitgesproken, vandaar bv. familienamen als ‘Den Dievel’ (vgl. algemeen Vlaams vier voor NL ‘vuur’, dier voor ‘duur’)
wordt ook gebruikt in verschillende andere woorden en uitdrukkingen:
duvel, als nen ~ naar een ziel
duvel, de ~ sjiet ummer op de grwatste houp
duvel-doet-al
duvelen
duvel, iemand de ~ aandoen
duvel jagen
duvelke/duveltje
duvelkeskermis
duvelmanneke
duvels, van zijn ~ dromen
duvels, van zijn ~ maken
duvel, van den ~ bezeten
> andere betekenis van duvel
zeer gedreven
Mijn oma en moeder zegden vaak: “Nonnen en pastoors zijn uit op geld gelijk nen duvel naar een ziel.”
iemand die zenuwachtig springt en rondloopt
Hij is lik (lijk) van de duvel bezeten, ze gaan hem moeten laten belezen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
