duvel

duvel

(znw. de ~ (m.), ~s)

SN/NL: duivel

een van de (weinige) woorden waarbij de oorspronkelijke u-klank nooit gediftongeerd is, vgl. hus → huis, buten → buiten
→ een ander woord dat zijn oorspronkelijke klank heeft kunnen behouden is duzend/duust (duizend)
→ merk op dat zowel voor ‘duvel’ als ‘duzend’ de gediftongeerde vormen ‘duivel’ en ‘duizend’ eigenlijk exclusief voorkomen in de Hollandse dialecten (i.e. van de Nederlandse provincies genaamd ‘Holland’), althans oorspronkelijk
→ in West-Vlaanderen is de u-klank in zijn geheel nooit gediftongeerd, en worden alle woorden die elders een ui-klank hebben nog steeds met een scherpe u uitgesproken

in sommige dialecten treedt zgn. ‘ontronding’ op, en wordt de scherpe u als een scherpe i uitgesproken, vandaar bv. familienamen als ‘Den Dievel’ (vgl. algemeen Vlaams vier voor NL ‘vuur’, dier voor ‘duur’)

wordt ook gebruikt in verschillende andere woorden en uitdrukkingen:
duvel, als nen ~ naar een ziel
duvel, als ge van de ~ spreekt
duvel, de ~ sjiet ummer op de grwatste houp
duvel, van den ~ gesproken
duvel-doet-al
duvelen
duvel, iemand de ~ aandoen
duvel jagen
duvelke/duveltje
duvelkeskermis
duvelmanneke
duvels, van zijn ~ dromen
duvels, van zijn ~ maken
duvel, van den ~ bezeten

27