Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
als onbestaand beschouwen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaartaal; DS2010 afgewezen
vnw:
- abstractie maken van, geen rekening houden met, buiten beschouwing laten
- abstractie gemaakt van, onafhankelijk van, afgezien van
Hij maakte abstractie van al mijn argumenten.
alléén negen slagen halen bij het wiezen
uitdrukking: abondance gaan
abondance op tafel, open abondance: abondance gaan terwijl men zijn kaarten op tafel open legt
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Gij ging abondance met die kaarten?! Dat is meer een miserie op tafel!
Een vrijstelling van registratierechten, resp. successierechten
vnw: vermindering of vrijstelling van belastingen, aftrekpost
Bij de aankoop van een onroerend goed wordt de eerste schijf van 15.000 euro vrijgesteld van registratierechten (= abattement). (Notaris.be)
vals
herkomst: zou een vervorming zijn van het oude woord aes-sack. Dit was een zak met aas (voedsel) die men meenam op reis.
Daarnaast kreeg aaszak ook de betekenis van goocheltas. Het “bedrog” van de goochelaar ging in het Zuid-Nederlands over in bedrog tijdens het spel.
Van Dale: haarzak
de (m.); g.mv.
1. (gewestelijk) aaszak
zie ook: haarzakkerij
haarzakken
haarzakker
vnw: aaszak, aaszak doen = valsspelen
Jij speelt haarzak!
zonderling, aardig of raar iemand
Gisteren stond een aardigaard in de lochting.
Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)
We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.
Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking
arm: in de arm nemen (zie reacties bij arm, onder de ~ nemen)
banjeren: ‘De hele dag als een zombie door het huis gebanjerd…’ Van Dale online ‘banjeren’: NL. (Mark Coenen in De Morgen)
fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)
“gek zijn doet geen pijn”: “Gek zijn doet geen pijn: deze freeskiër gaat achterwaarts van de skischans” (sporza.be); de uitdrukking is zot zijn doet geen zeer
kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.
loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
“Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.
mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.
misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
“Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.
mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)
pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”
rechtsomkeert: Rechtsomkeer maken en rechtsomkeert maken (‘teruggaan, omkeren’) zijn beide standaardtaal in het hele taalgebied. Rechtsomkeert maken wordt vooral in Nederland gebruikt; rechtsomkeer maken in België. (.taaladvies.net); “…maar helaas – telkens opnieuw moest ik na de Kennedytunnel in tranen rechtsomkeert maken.” (Joël De ceulaer – De Morgen)
reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
“De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
1 gezellige drukte
2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden
Sidonia (NL) versus Sidonie (VL): “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten” Suske&Wiske (De nerveuze Nerviërs, p. 2) (Suske en Wiske)
zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)
Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)
We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.
Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking
arm: in de arm nemen (zie reacties bij arm, onder de ~ nemen)
banjeren: ‘De hele dag als een zombie door het huis gebanjerd…’ Van Dale online ‘banjeren’: NL. (Mark Coenen in De Morgen)
fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)
“gek zijn doet geen pijn”: “Gek zijn doet geen pijn: deze freeskiër gaat achterwaarts van de skischans” (sporza.be); de uitdrukking is zot zijn doet geen zeer
kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.
loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
“Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.
mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.
misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
“Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.
mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)
pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”
rechtsomkeert: Rechtsomkeer maken en rechtsomkeert maken (‘teruggaan, omkeren’) zijn beide standaardtaal in het hele taalgebied. Rechtsomkeert maken wordt vooral in Nederland gebruikt; rechtsomkeer maken in België. (.taaladvies.net); “…maar helaas – telkens opnieuw moest ik na de Kennedytunnel in tranen rechtsomkeert maken.” (Joël De ceulaer – De Morgen)
reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
“De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
1 gezellige drukte
2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden
Sidonia (NL) versus Sidonie (VL): “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten” Suske&Wiske (De nerveuze Nerviërs, p. 2) (Suske en Wiske)
zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)
beschouwen als, houden voor
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vgl. aanzien voor
Hij werd aanzien als het kopstuk van de bende.
Wat de ene aanzag als een evolutie der rassen, werd bij de andere een revolutie der klassen.
iets/iemand houden voor
bron: vnw: “iemand/iets aanzien als/voor, iemand/iets beschouwen als, iemand/iets houden voor (in België vaak zonder de implicatie dat dit onterecht gebeurt)”
taaladvies.net: Aanzien worden als, aanzien worden voor en aangezien worden als zijn standaardtaal in België.
vgl. aanzien als
Man wordt aanzien voor topcrimineel en zit drie jaar onterecht vast in Italië (hln.be)
Dante, chauffeur van een busje voor mindervaliden, wordt onder valse voorwendsels naar Palermo gestuurd, waar hij wordt aanzien voor een maffiabaas die in cocaïne handelt en die door de Cosa Nostra op een zwarte lijst geplaatst werd. (kuleuven.be)
iets/iemand houden voor
bron: vnw: “iemand/iets aanzien als/voor, iemand/iets beschouwen als, iemand/iets houden voor (in België vaak zonder de implicatie dat dit onterecht gebeurt)”
taaladvies.net: Aanzien worden als, aanzien worden voor en aangezien worden als zijn standaardtaal in België.
Man wordt aanzien voor topcrimineel en zit drie jaar onterecht vast in Italië (hln.be)
Dante, chauffeur van een busje voor mindervaliden, wordt onder valse voorwendsels naar Palermo gestuurd, waar hij wordt aanzien voor een maffiabaas die in cocaïne handelt en die door de Cosa Nostra op een zwarte lijst geplaatst werd. (kuleuven.be)
afwimpelen
vgl eruitbonjouren, buitenbonjoeren
Hij heeft ons afspraak afgebonjourd.
> andere betekenis van afbonjouren
afhaspelen
in snel tempo afwerken, voleinden
ovt. wordt m.i. niet gebruikt, wel voltooid vt
We zullen die vijf rondjes lopen eens rap afbonjouren zodat we naar binnen kunnen.
Hij heeft dat gras afrijden rapkes afgebonjourd want hij moest nog ergens zijn vanmiddag.
> andere betekenis van afbonjouren
ruzie hebben, strijden, in onvrede zijn
info: familiekroniek van Stijn Streuvels:
Misschien koos Streuvels (ook) zijn naam naar de verklaring die Gezelle in Loquela geeft van het woord ‘streuvelen’. Gezelle hoorde in Gent ‘streuvelen’ in de betekenis van: ‘ruize hebben, strijen, in onvreê zijn’. Frank Lateur wist dat hij zich bij momenten in zichzelf keerde en elke poging tot communicatie bits van de hand kon wijzen. Dat hij koppig en ongenuanceerd kon zijn. Dat hij geregeld sombere buien kreeg en daarbij elke toenadering van zijn omgeving nukkig afwees. Dat hij zich dagenlang ‘in onvreê’ kon afzonderen.
Streuvelen heeft Streuvels nooit verleerd.
> andere betekenis van streuvelen
zie uitleg + voorbeelden streuvelhaar
Van Dale 2013 online:
streuvelen
(1873) iteratief van Middelnederlands struven (overeind gaan staan, borstelig zijn), verwant met strubbelen
1. (gewestelijk, van haar of veren) overeind (gaan) staan, ruig of verward zijn
vormvariant: struivelen
“Als de hanen vechten, hunne pluimen streuvelen op kop en nek.” (De Bo (1873))
Stijn Streuvels had streuvelhaar, zou zijn pseudoniem daarvan afkomstig zijn?
> andere betekenis van streuvelen
- droog haar dat wijd en warrig uiteen staat
Van Dale 2013 online: gewestelijk
zie ook streuvelen
- als ik mijn haar pas gewassen heb streuvelt het naar allen kanten
- Stijn Streuvels had echt wel streuvelhaar
tegengewicht, contragewicht
< Frans: contre: tegen
De reden waarom een wasmachien zo zwaar weegt is dat er een betonnen blok in verwerkt zit, die dient als kontergewicht om het zwierende toestel in evenwicht te houden.
paal met een mik – een bovenstuk in V-vorm – waarin een hefboom rust met aan de ene kant een puthaak en aan de andere een kontergewicht
in de Antwerpse Kempen, ook in Nederlands Noord-Brabant
zie ook zwik
Volgens Van Dale in het AN “putgalg”
“Als we het goed verstaan, gebruiken we binnenkort weer carbuurlampen, stallantaarns en wassen kaarsen. We zullen ook weer over een regenbak beschikken en over een gemetste putkuip met putmik.” (’t Pallieterke 24/03/16)
1) aanwezigheidslijst
2) een aanwezigheidsattest
1) Vergewis je voor de start van de rit ervan dat je aanwezigheid genoteerd is op het aanwezigheidsblad door je bij de volgwagenchauffeur te melden. (trappers.be)
1) Aanwezigheidsblad vergadering 15/05/2018 (judovlaanderen.be)
2) U moet nl. uw individueel aanwezigheidsblad (aangetekend) opsturen naar het RIZIV (mijntipsenadvies.be)
2) Je vraagt dit eerst na bij de betreffende zone of er plaats is die dag en je laat een aanwezigheidsblad aftekenen door de instructeur (firelink.be)
wordt meestal gebruikt in de uitdrukking ‘in kakkershoek liggen’ (uitgeteld zijn door uitputting, nederlaag, zattigheid …)
in Nederland: voor pampus liggen
“Boten die de kortste route ten noorden van de lay-line kiezen, zien hun kansen op wind kleiner worden en belanden al snel in kakkershoek.” (clubracer.be 31/05/2021)
“en lees de rest maar zelf want wij liggen hier al in kakkershoek ondertussen tsjongetsjongetsjonge en dat allemaal met 9 ministerkes.” (bloggen.be 9 jul. 2009)
“as we gelak as dees gon blijve vajjer doen, dan ligge de keezen gelijk met ienen akketaat in de kakkershoek. en w’emme nog wel ander vellekes vlees oep ongze zolder hange zenne.” (merksem.net 2005)
“postschampetter – security (als em ni in kakkershoek ligt).” (facebook October 13, 2010)
“Voor wat betreft Schumacher, geen excuses meer.
Als hij dit jaar weer door Rosberg naar kakkershoek gereden wordt, in een wagen die naar alle waarschijnlijkheid naar de voorkeur van Schumacher gemaakt is, is het over en uit met hem.” (gptoday.net 16 maart 2011)
“Dié kinkels zijn het die de Antwerpse cevepe in kakkershoek hebben geduwd.” ( ’t Pallierke)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
