Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
beklemtoont een stelling
wordt uitgesproken als een extreem lange ‘a’ (/a/, /?/), meestal maar niet noodzakelijk gesplitst in twee lettergrepen
regio Denderstreek – Waasland
gelijkaardig aan het West-Vlaams tussenwerpsel de
- Wa gade sebiet doen?
- Nekeer naar de Jan gaan gaan kassen aaa.
de tegenspeler geen goal laten maken
zie ook netten, de ~ schoonhouden
Ook onze keeper Tycho wordt getest, maar kan met een knappe save de netten proper houden. (kfczammel.be 29 feb. 2016)
Immervoort voetbalt enkele mooie kansen bij elkaar maar onze doelman Tom, en zijn verdedigers Yarne en Michiel willen vandaag de netten proper houden. (geelpunt.be 2010)
Voor het eerst dit seizoen kon de ploeg de netten proper houden tot aan de rust, 0-0. (KSC Wielsbeke 24 okt. 2010)
berghok, berging, bergingskot
zie ook lijst bij koterij
Op het gelijkvloers is een bergruimte van waaruit je naar de koer/tuin kunt, waar nog een bergkot is. (zimmo.be)
In het bergkot staat mijn Telenet router, in de kamer een TP-Link Archer C7 en in de living een ASUS RT-AC88U. (netweters.be)
De buitendeuren van de jongens-wc, de toog en het bergkot zijn langs beide kanten ontdaan van plakkers, geschuurd en gekuist. (farmavub.be)
Misschien vreemd om stil te staan bij een ‘bergkot’ voor het werkgerei van grafdelvers en de onderhoudsploeg van het kerkhof. (randkrant.be)
geen bal doorlaten, zorgen dat de tegenspeler geen doelpunt kan maken
zie ook: netten, de ~ proper houden
Standard heeft een probleem achterin: het kon dit jaar de netten nog niet schoonhouden.(voetbalkrant.be)
De keeper van de Rode Duivels hield tegen Getafe zijn netten schoon en had een paar geweldige reflexen in huis. (sport.be)
vaker
zie ook: duks en dikkelser
NB: dukkers kan ook, zoals sommig mensen vakers zeggen
Es ich weer get cente hub goan ich dukker noa de café.
Als ik weer wat geld heb ga ik vaker naar het café.
neologisme, stevig drinkende babyboomer (persoon geboren in de naoorlogse geboortegolf)
zie ook: boozen, preboozen en afterboozen
Er wordt in België flink meer gedronken dan in Nederland. Met name door babyboomers – je zou ze ook babyboozers kunnen noemen – drinken bovenmatig veel. (NRC-Handelsblad, citaat van een Vlaming)
een wonderlijke oplossing, een geniale oplossing
Wie een beetje afstand neemt van dit schouwspel zal zich misschien ook wel de vraag hebben gesteld of “confederalisme” inderdaad de mirakeloplossing kan zijn om dit hypercomplexe landje terug op de rails te krijgen. (VRTNWS)
ook wel echtscheidingsfactuur, een benaming voor de rekening die opgemaakt wordt bij de brexit, het uit de EU treden van Engeland
De Europese onderhandelaars willen eerst voldoende vooruitgang geboekt hebben op vlak van de voorwaarden voor de brexit, met name de scheidingsfactuur voor de Britten, de burgerrechten en de grenskwestie tussen Ierland en Noord-Ierland. (demorgen.be)
Groot-Brittannië moet zich voorbereiden op de mogelijkheid dat de onderhandelingen met de Europese Unie mislukken. In dat geval zal het Verenigd Koninkrijk ook weigeren om zijn “scheidingsfactuur” te betalen, klonk het. (GVA)
te zot om los te lopen (zot, te ~ om los te lopen); te zot voor woorden(zot, te ~ voor woorden)
Zo kreeg de beenhouwer op het Leopoldplein er twintig en de bakker twaalf. Te zot om dood te doen. Want aan wie moeten ze die geven ? (gva.be)
Het is te zot om dood te doen ! ( alé, d’as een spreekwoord uit de vlaanders).. (seniorennet.be)
Het is te zot om dood te doen hé, wij wensen uitdrukkelijk dat ze de fakkel zal dragen. (nieuwsblad.be)
SN-NL: te gek voor woorden
zie ook: te zot om los te lopen (zot, te ~ om los te lopen); te zot om dood te doen (zot, te ~ om dood te doen)
Die noemt deze uitgave “te zot voor woorden” en pleit voor een debat over de kerntaken van de Vlaamse overheid. (vrt.be)
Tim Degruyter: “Dit is te zot voor woorden” – Het Nieuwsblad
een kleine hoeveelheid van iets, een kluitje
Nog een klutje slagroom erbij en dan nog efkes roeren…. (Jeroen Meus)
Doog ein klötje botter in de pan mit get gesjneje unnekes. (Maasland)
Doe een klontje boter in de pan met wat gesneden uitjes.
uitspraak van minister Wouter Beke om zijn besparingen te rechtvaardigen
Maar de CD&V-minister wil toch graag het beeld bijstellen als zou hij met een botte bijl in de sector zou snoeien. Het is snoeien om te bloeien zo reageert Beke. (knack.be)
Zo staat er volgend jaar voor bijna 133 miljoen euro aan besparingen en minder groei in de begroting. “Dat is snoeien om te bloeien”, zegt de minister. (HLN)
kantwerk
< Middelnederlands Woordenboek: spellewerc
3 mantilia cum spellewerk, Ann. Em. Vlaanderen, 1429.
En de ouders van Edouard Vermeulen, bekend van modehuis Natan, hadden een mooie collectie kant of “spellewerk” liggen, zoals het in Ieper wordt genoemd. (vrt.be)
Kantkloswerk, spellewerk, zeer delicaat uitgevoerd met veel verschillende motieven in het werk. (2dehands.be)
“Weinig mensen weten dat het Ieperse kant of ‘spellewerk’ in de 19de eeuw even hoog staat aangeschreven als het Brugse. (hln.be)
“Juffrouw zie mijn spellewerk, je zeit, het is niet ’t kleinste. Hiermee heb je meer dan je werk en gaan we voor het fijnste”. (songtekst.be)
uitdrukking om (succesvolle) Belgische politici te typeren
Belgische politici zijn onder te verdelen in ezels en vossen. Een ezel als Paul Magnette trippelt onverstoorbaar naar zijn doel terwijl een vos als Koen Geens via allerlei sluip- en zijwegen paf! ineens voor de koning staat. (Radiocommentaar, deze ochtend)
ruimte waar de doemp van het smoren de luchtwegen en zelfs het zicht belemmert, vroeger (voorafgaand aan het rookverbod) dikwijls synoniem met een bruin café, heden ten dage dikwijls gelijk aan een rokerskot
zie ook verzamellemma koterij
Ik ben echter wel blij dat er op kantoren en in vergaderruimtes niet meer gerookt wordt want zulke ruimtes, zeker van die kleine vergaderruimtes veranderen in na een paar sigaretten in een “doempkot” waar zelfs ik als roker niet bepaald gelukkig van word. (tweakers.net)
opslagruimte voor (brand)hout
zie ook verzamellemma koterij
Aangezien onze 3 biggen dit jaar een volwaardige stal nodig hebben, wordt een deel van het houtkot ingericht als varkensstal. (4uitersten.be)
vorm- en uitspraakvariant van eer
uitspraak met zware e
-
1) opslagkamer
2) wanordelijke ruimte
synoniem: brolkot
zie ook verzamellemma koterij
1) Elk huis heeft wel zijn eigen ‘rommelkot’: de berging, garage, zolder … Het is vaak dé oplossing om bepaalde spullen te stockeren. (hypotheek.be)
2) Het Borgerhoutse winkeltje Stunt ligt vol met knopen, epauletten en ritsen. Een beetje een rommelkot, maar voor Antwerpse modestudenten een schatkamer. (nieuwsblad.be)
SN/NL: -erd
In het Nederlands kunnen persoonsnamen gevormd worden op basis van 1) een bijvoeglijk naamwoord + het achtervoegsel ‘-erd’ (bv. ‘lelijkerd’, of op basis van 2) een werkwoordsstam en hetzelfde achtervoegsel ‘-erd’ (bv. ‘gluiperd’). Enkel categorie 1 is productief, d.w.z. dat er nog steeds nieuwe woorden in ontstaan.
In het Vlaams bestaan er geen woorden uit categorie 2, en is categorie 1 wel productief, maar dan met het achtervoegsel ‘-aard’ ipv ‘-erd’. Het achtervoegsel ‘-erd’ bestaat niet in het Vlaams.
“Over het algemeen is in de standaardtaal -erd productief (maar na een grondwoord op -ig treedt altijd -aard op), -aard is dat alleen in regionaal taalgebruik, met name in Belgisch Nederlands ( lelijkaard, nieuwsgierigaard, enz.)” (Algemene Nederlandse Spraakkunst)
Overigens is de etymologie van ‘-aard’ en ‘-erd’ het vermelden waard: het Nederlands achtervoegsel ‘-erd’ is een afzwakking van het Vlaams (en tevens oorspronkelijker) ‘-aard’. Dit ‘-aard’ komt van het Frans ‘-ard’. Het Frans heeft dat ‘-ard’ op zijn beurt dan weer van een Germaans dialect overgenomen.
zie ook eer
-
SN/NL: -aar
Het Nederlands achtervoegsel ‘-aar’ is deels afkomstig van het Latijns achtervoegsel ‘-arius’, waarvan het ‘ius’-gedeelte werd achterwege gelaten. Reeds 1500 jaar geleden was het overgebleven ‘ar’ afgezwakt tot ‘er’, en is de ‘er’-vorm de enige geattesteerde vorm – tot in het Middelnederlands, waarin ‘ar’ (deze keer met een andere spelling) plots weer ten tonele verschijnt. In het Nederlands is deze ‘ar’-vorm dominant geworden, met uitzondering van woorden waarin de ‘er’-vorm volledig afgezwakt is tot een doffe e (zoals in ‘kapper’. Het Vlaams heeft een andere evolutie doormaakt en heeft bij een enorm aantal woorden de oorspronkelijkere ‘er’-vorm ofwel behouden, ofwel uit de Middelnederlandse ‘aer’-vorm nogmaals afgezwakt tot ‘er’. De uitspraak is bij de meeste sprekers ondertussen wel verschoven naar ‘eir’. Getuige van de verschillende stappen in de evolutie van dit achtervoegsel zijn de talloze Vlaamse familienamen op -eer en -eir (De Clippeleer, Dekempeneir, …).
Het West-Vlaams is dan weer in dezelfde richting als het Nederlands geëvolueerd: waar een centrale Vlaming een arme stakker bestempelt met ‘sukkeleir’, zal de West-Vlaming opteren voor ‘sukkelaar’ (weliswaar met een totaal andere uitspraak dan de doorsnee Nederlander).
zie bv. ook peerd/peird (hier is het West-Vlaams dan weer wel in dezelfde richting gegaan als het Vlaams); verzamellemma bij zware e
zie ook aard
-
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
