Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente toevoegingen

    De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #5061

    het weer
    (verzamellemma)

    Zelfs het weer is anders in België dan in Nederland. In dit lemma bewaren we een overzicht van de Vlaamse weerterminologie en daaraan gerelateerde uitdrukkingen.

    meteorologische fenomenen:
    allerheiligenweer
    aprilse grillen
    buiencarrousel
    buiige schermutselingen
    donderslag
    drache
    drasjen
    drasj national
    drets
    duvelkeskermis
    haardrogerwind
    hagelbollen
    heilicht
    ijllicht
    kwakkelweer
    lenterig
    maartse buien, aprilse grillen
    muggenpis
    nevel
    ochtendgrijs
    onweder
    onweerachtige bui
    overtrekken
    regendouche
    regenvlaag
    salavlaagje
    schoon weer
    smogregen
    smokkelregen
    smoor
    smosregen
    smuiken
    smukregen
    snipsneeuw
    stofhagel
    strontregen
    vlaag
    weerlichten
    winterprik
    zeveren
    zoelte

    varia:
    ozendrop
    weeranker

    uitdrukkingen:
    het weer uitgeven
    Onzen heer is nen …
    regenen dat het giet
    regenen, oude wijven ~

    -

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (17 Apr 2023 16:43)

    👍
    54

    #5062

    patat zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn, groggy zijn

    zie ook petoet zijn; patat, zo zat als een ~

    @william seg diene visboer van u es uuk nie van de slimmste ze hij e mee mij ne druppel stoan drinken in cafe leopold dreie op durp van uustakker,diene moe goe patat geweest zijn ze (bloggen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (31 Jul 2021 03:46)

    👍
    40

    #5063

    petoet zijn
    (uitdr.)

    zat zijn, dronken zijn

    zie ook patat zijn

    Vrijdag om 5 uur na het werk direct met je collega’s in café duiken, tegen 9 uur al goed petoet zijn, aanpappen met die van boekhouden, tegen 2 uur ‘s nachts uw eerste avondmaal eten (fritten), nog ’iets gaan drinken’ bij die van boekhouden’, hem van de zattigheid niet recht krijgen, vriendelijk buitengewerkt worden, tegen 6 uur ’s morgens thuiskomen in een appartement dat dringend een poetsbeurt nodig hebben, op de zetel slapen tot 3 uur in de namiddag. Koppijn hebben. (9lives.be)

    Als ge zelf ooit al goed petoet zijt geweest dan weet ge dat in een vreemde omgeving wakker worden met iemand naast u die ge niet kent een heel rare …(forum)

    … en dan knalt er iemand tegen het hoge gedeelte omdat hij/zij petoet was. (forum)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 13:59)

    👍
    37

    #5064

    trappen, op zijn adem ~

    zie adem, op zijn ~ trappen

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (17 Jun 2021 20:32)

    👍
    44

    #5065

    adem, op zijn ~ trappen
    (uitdr.)

    door een inspanning buiten adem geraken, bv. in de sport

    ook: op zijn asem trappen

    Van der Poel: ‘In het begin op mijn adem getrapt’ – Sport.be

    Politiemensen en postbodes die dagelijks de fiets opmoeten, zullen binnenkort misschien iets minder op hun adem trappen. (nieuwsblad.be)

    Bellis trapte op haar adem en zag onze landgenote uiteindelijk makkelijk met de derde set en de zege aan de haal gaan. (hln.be)

    Verzuurde kuiten en 7km op mijnen asem getrapt… (kimalgoet)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (22 Jun 2021 06:11)

    👍
    53

    #5066

    Landen, de Lege ~
    (begrip)

    zie Lege, de ~ Landen

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (27 Jun 2021 17:54)

    👍
    46

    #5067

    Lege, de ~ Landen
    (begrip)

    SN/NL: de Lage Landen

    de ‘ee’ is scherplang, dus
    Vlaamse uitspraak: voornamelijk “de liëge landen”, aan de kust “de leige landen”

    zie ook leeg

    De Lêge Landn es de noame vo ’t istorisch gebied van de Nederlandn. (vls.wikipedia.org)

    “ier is de zanger meh’ z’n stem en ze veraal
    ne muzikalen Don Quichote der liêge laende” (Wannes Van de Velde – Ier is ’em trug)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (27 Jul 2021 03:49)

    👍
    55

    #5068

    omleeg
    (bw.)

    SN/NL: omlaag

    de ‘ee’ is scherplang, dus
    Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”

    zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog

    “die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
    ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)

    Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge. (Oostends toiletgedicht)

    Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (03 Aug 2021 18:50)

    👍
    49

    #5069

    leeg
    (bnw.)

    SN/NL: laag

    de ‘ee’ is scherplang, dus
    Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”

    zie ook omleeg; Lege, de ~ Landen

    Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)

    ’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (02 Aug 2021 20:09)

    👍
    50

    #5070

    adem, buiten ~ trappen
    (uitdrukking )

    te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
    SN/NL: over zijn tax gaan

    ook: buiten asem trappen

    vgl. adem, op zijn ~ trappen

    Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door koarebleumke en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Aug 2021 18:16)

    👍
    58

    #5071

    Gemeentelijke Administratieve Sanctie

    zie gas-boete

    -

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (29 Jul 2021 17:51)

    👍
    61

    #5072

    het Wit Huis
    (begrip, grammatica)

    SN/NL: het Witte Huis

    → de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord voor een onzijdig zelfstandig naamwoord is historisch gezien een Hollandse taalfout (1), in den beginne door andere taalgebruikers even belachelijk geacht als pakweg “die kleine kindje”, die later tot standaardtaal wierd verheven, ten koste van het historisch correct taalgebruik van de Vlaming, dat door de Hollandse standaardtaal de stempel ‘fout’ kreeg toebedeeld

    (1) vanuit Vlaams/voorouderlijk oogpunt — vanuit Hollands oogpunt is het uiteraard gewoonweg een evolutie

    Wie gaan d’Amerikaanders de naaste verkiezingen in ’t Wit Huis steken?

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door nthn (26 Jul 2021 14:38)

    👍
    41

    #5073

    vuur, de lont uit het ~ halen

    zie lont, de ~ uit het vuur halen

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (31 Jul 2021 12:44)

    👍
    38

    #5074

    lont, de ~ uit het vuur halen
    (uitdr.)

    SN-NL: de lont uit het kruitvat halen

    variant: lont, het vuur uit de ~ halen

    Gisteren probeerde president Viktor Janoekovitsj de lont uit het vuur te halen door aan te kondigen dat hij zijn regering zal herschikken. (vrt.be)

    Ik was dan de eerste om met een kwinkslag de lont uit het vuur te halen. (demorgen.be)

    Ook de bemiddelaars van Mercosur kunnen de lont uit het vuur halen, meende hij. (hln.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (25 Jun 2021 16:37)

    👍
    45

    #5075

    vuur, de lont aan het ~ steken

    zie lont, de ~ aan het vuur steken

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (18 Jul 2021 12:14)

    👍
    39

    #5076

    lont, de ~ aan het vuur steken
    (uitdr.)

    SN-NL: de lont in het kruitvat steken

    variant van ‘het vuur aan de lont steken’ (lont, het vuur aan de ~ steken)

    antonym: lont, de ~ uit het vuur halen; vuur, het ~ uit de lont halen

    Didier Lamkel Zé jutte het thuispubliek op en stak zo de lont aan het vuur. (hln.be)

    Het was in de tweede helft vooral Arnaud Troubleyn die defensief de lont aan het vuur stak. (nieuwsblad.be)

    Alles begon begin augustus met een staking voor hoger loon in de platinummijn van Marikana, maar die intussen beëindigde actie stak de lont aan het vuur (vrt.be)

    “Ik bedoelde het in de zin van we gaan de lont aan het vuur steken, de ambiance erin brengen”, zei hij aan La Capitale. (gva.be)

    We voelden dat de lont aan het vuur zat en dat er alles aan gedaan werd om de boel tot ontploffen te brengen.” (bozar.be)

    Dat de MR de lont aan het vuur stak in Charleroi, waar de schandalen de PS de das om deden, is ook nog niet vergeten. (standaard.be)

    De taalmaatregelen in de nieuwe Vlaamse wooncode hebben de lont aan het vuur gestoken. (tijd.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2021 04:07)

    👍
    41

    #5077

    vuur, het ~ uit de lont halen

    zie lont, het vuur uit de ~ halen

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (01 Aug 2021 17:36)

    👍
    40

    #5078

    lont, het vuur uit de ~ halen
    (uitdr.)

    SN-NL: de lont uit het kruitvat halen

    variant: lont, de ~ uit het vuur halen

    antoniem: lont, het vuur aan de ~ steken

    Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)

    Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)

    De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)

    In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)

    Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (24 Jul 2021 05:29)

    👍
    47

    #5079

    vuur, het ~ aan de lont steken

    zie lont, het vuur aan de ~ steken

    -

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (18 Jul 2021 03:18)

    👍
    40

    #5080

    lont, het vuur aan de ~ steken
    (uitdr.)

    SN/NL: de lont in het kruitvat steken

    variant: ‘de lont aan het vuur steken’ (lont, de ~ aan het vuur steken)

    antoniem: lont, het vuur uit de ~ halen

    zie ook vier

    Muzikaal wordt het vuur aan de lont gestoken door Et Encore, een gezonde portie folkrock om er meteen stevig in te vliegen. (hln.be)

    “Als echte Hollander moet ik bekennen dat ik deze uitdrukking niet ken.

    Wel: “de lont in het kruitvat steken” Ik neem aan met dezelfde betekenis." (forum.wordreference.com, discussie over “het vuur aan de lont steken”)

    Je kunt de lont in het kruitvat steken en in België ook het vuur aan de lont. (vrttaal.net)

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (27 Jul 2021 01:54)
    Dit woord was woord van de dag op 18 Jun 2025

    👍
    44

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.