Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed
Zelfs het weer is anders in België dan in Nederland. In dit lemma bewaren we een overzicht van de Vlaamse weerterminologie en daaraan gerelateerde uitdrukkingen.
meteorologische fenomenen:
allerheiligenweer
aprilse grillen
buiencarrousel
buiige schermutselingen
donderslag
drache
drasjen
drasj national
drets
duvelkeskermis
haardrogerwind
hagelbollen
heilicht
ijllicht
kwakkelweer
lenterig
maartse buien, aprilse grillen
muggenpis
nevel
ochtendgrijs
onweder
onweerachtige bui
overtrekken
regendouche
regenvlaag
salavlaagje
schoon weer
smogregen
smokkelregen
smoor
smosregen
smuiken
smukregen
snipsneeuw
stofhagel
strontregen
vlaag
weerlichten
winterprik
zeveren
zoelte
uitdrukkingen:
het weer uitgeven
Onzen heer is nen …
regenen dat het giet
regenen, oude wijven ~
-
zat zijn, dronken zijn, groggy zijn
zie ook petoet zijn; patat, zo zat als een ~
@william seg diene visboer van u es uuk nie van de slimmste ze hij e mee mij ne druppel stoan drinken in cafe leopold dreie op durp van uustakker,diene moe goe patat geweest zijn ze (bloggen.be)
zat zijn, dronken zijn
zie ook patat zijn
Vrijdag om 5 uur na het werk direct met je collega’s in café duiken, tegen 9 uur al goed petoet zijn, aanpappen met die van boekhouden, tegen 2 uur ‘s nachts uw eerste avondmaal eten (fritten), nog ’iets gaan drinken’ bij die van boekhouden’, hem van de zattigheid niet recht krijgen, vriendelijk buitengewerkt worden, tegen 6 uur ’s morgens thuiskomen in een appartement dat dringend een poetsbeurt nodig hebben, op de zetel slapen tot 3 uur in de namiddag. Koppijn hebben. (9lives.be)
Als ge zelf ooit al goed petoet zijt geweest dan weet ge dat in een vreemde omgeving wakker worden met iemand naast u die ge niet kent een heel rare …(forum)
… en dan knalt er iemand tegen het hoge gedeelte omdat hij/zij petoet was. (forum)
door een inspanning buiten adem geraken, bv. in de sport
ook: op zijn asem trappen
Van der Poel: ‘In het begin op mijn adem getrapt’ – Sport.be
Politiemensen en postbodes die dagelijks de fiets opmoeten, zullen binnenkort misschien iets minder op hun adem trappen. (nieuwsblad.be)
Bellis trapte op haar adem en zag onze landgenote uiteindelijk makkelijk met de derde set en de zege aan de haal gaan. (hln.be)
Verzuurde kuiten en 7km op mijnen asem getrapt… (kimalgoet)
SN/NL: de Lage Landen
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “de liëge landen”, aan de kust “de leige landen”
zie ook leeg
De Lêge Landn es de noame vo ’t istorisch gebied van de Nederlandn. (vls.wikipedia.org)
“ier is de zanger meh’ z’n stem en ze veraal
ne muzikalen Don Quichote der liêge laende” (Wannes Van de Velde – Ier is ’em trug)
SN/NL: omlaag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “omliëg”, aan de kust “omleig(e)”
zie ook leeg; naar omlaag, naar omhoog
“die Engelse toilette, die kan ek iêl goe lije
ge doe-g-et scheel oemliêg en ge kund der zelfs oep vrije” (Katastroof – Oep een Franse wc)
Broek omleige, rok omoge, azo bluf j’ overal droge. (Oostends toiletgedicht)
Dich bepaals zelf wienië desse de bril omhoëg of omliëg duis, de kôns op aafstandj doorspeule en meziek strieme via de droadloze spiekers. (De Ertesjieter, 9 feb. 2013; citaat van een inwoner van Kessenich)
SN/NL: laag
de ‘ee’ is scherplang, dus
→ Vlaamse uitspraak: voornamelijk “liëg”, aan de kust “leig(e)”
zie ook omleeg; Lege, de ~ Landen
Een slikke is een droogvollende ploate ground in een getyenzone. Ze volln droge by lêeg woater en loopn ounder by hoog woater. (vls.wikipedia.org)
’t Lànd va Saftingen da is hier mee man en muis vergaone; ik hên âltijd huëren zeggen dade nou nog den toren ziet staon bij giël liëg waoter. Daor gingen de peirden mee gou hoefijzers en gou mondstikken en toeëmen reen ze nor de kèrk ! (Oostvlaamsche zanten, jg. 33, nr. 1, 1958; citaat van een dan 66-jarige man uit Kallo)
te hard werken en daardoor de controle verliezen, zich kapot werken
SN/NL: over zijn tax gaan
ook: buiten asem trappen
Ook na deze crisis zullen er weer mensen zijn die buiten adem trappen.
zie gas-boete
-
SN/NL: het Witte Huis
→ de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord voor een onzijdig zelfstandig naamwoord is historisch gezien een Hollandse taalfout (1), in den beginne door andere taalgebruikers even belachelijk geacht als pakweg “die kleine kindje”, die later tot standaardtaal wierd verheven, ten koste van het historisch correct taalgebruik van de Vlaming, dat door de Hollandse standaardtaal de stempel ‘fout’ kreeg toebedeeld
(1) vanuit Vlaams/voorouderlijk oogpunt — vanuit Hollands oogpunt is het uiteraard gewoonweg een evolutie
Wie gaan d’Amerikaanders de naaste verkiezingen in ’t Wit Huis steken?
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, het vuur uit de ~ halen
Gisteren probeerde president Viktor Janoekovitsj de lont uit het vuur te halen door aan te kondigen dat hij zijn regering zal herschikken. (vrt.be)
Ik was dan de eerste om met een kwinkslag de lont uit het vuur te halen. (demorgen.be)
Ook de bemiddelaars van Mercosur kunnen de lont uit het vuur halen, meende hij. (hln.be)
SN-NL: de lont in het kruitvat steken
variant van ‘het vuur aan de lont steken’ (lont, het vuur aan de ~ steken)
antonym: lont, de ~ uit het vuur halen; vuur, het ~ uit de lont halen
Didier Lamkel Zé jutte het thuispubliek op en stak zo de lont aan het vuur. (hln.be)
Het was in de tweede helft vooral Arnaud Troubleyn die defensief de lont aan het vuur stak. (nieuwsblad.be)
Alles begon begin augustus met een staking voor hoger loon in de platinummijn van Marikana, maar die intussen beëindigde actie stak de lont aan het vuur (vrt.be)
“Ik bedoelde het in de zin van we gaan de lont aan het vuur steken, de ambiance erin brengen”, zei hij aan La Capitale. (gva.be)
We voelden dat de lont aan het vuur zat en dat er alles aan gedaan werd om de boel tot ontploffen te brengen.” (bozar.be)
Dat de MR de lont aan het vuur stak in Charleroi, waar de schandalen de PS de das om deden, is ook nog niet vergeten. (standaard.be)
De taalmaatregelen in de nieuwe Vlaamse wooncode hebben de lont aan het vuur gestoken. (tijd.be)
SN-NL: de lont uit het kruitvat halen
variant: lont, de ~ uit het vuur halen
antoniem: lont, het vuur aan de ~ steken
Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)
Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)
De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)
In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)
Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)
SN/NL: de lont in het kruitvat steken
variant: ‘de lont aan het vuur steken’ (lont, de ~ aan het vuur steken)
antoniem: lont, het vuur uit de ~ halen
zie ook vier
Muzikaal wordt het vuur aan de lont gestoken door Et Encore, een gezonde portie folkrock om er meteen stevig in te vliegen. (hln.be)
“Als echte Hollander moet ik bekennen dat ik deze uitdrukking niet ken.
Wel: “de lont in het kruitvat steken” Ik neem aan met dezelfde betekenis." (forum.wordreference.com, discussie over “het vuur aan de lont steken”)
Je kunt de lont in het kruitvat steken en in België ook het vuur aan de lont. (vrttaal.net)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.