Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed
in een schuine richting plaatsen, doen buigen
zie ook helling
SN: afwijken van horizontale of verticale lijn
VD online: gewestelijk doen hellen, synoniem: buigen
WNT: hellen: mnl. door verlies van – d – uit helden (buigen).
In schuine richting plaatsen; aan iets eene schuine richting geven. Thans in Noord-Nederland onbekend.
- Zijn hoofd, eene bierton, een boompje hellen, de bo (1892).
- Dat een man … daer uut, met die (de kroes) … te helden, drijncken mochte, v. vaernewijck, Ber. (1568)
Die leer tegen de muur helt niet genoeg. Als ge ze wat meer laat hellen, dan staat ze steviger en is dat veiliger voor degene die erop kruipt.
Dat schilderij nog een beetje meer naar links hellen, dan hangt het recht.
“Ooh, mijne lieve schat, kom eens hier…” zei ze en ze helde haar hoofd naar rechts bij het zien van haar kleinkind.
neigen naar, trekken op
Van Dale online: gewestelijk, van kleuren
Woordenboek der Nederlandsche Taal: hellen
Overeenkomst vertoonen met, zweemen, trekken naar iets of iemand; eigenlijk: den kant opgaan van het genoemde.
- Naar zijn vader hellen, naar hem aarden (Kempen).
Het geel van uw bloes helt meer naar het groene dan naar het gele.
Het zalmachtige roze helt meer naar het lichtoranje.
Mooi om te zien hoe het dochtertje van Vince en Anja helemaal naar de moeder helt; met dezelfde lach en streekjes.
-
Van Dale 2018: BE
Volgens google 2018 wordt in drie haasten vooral in oudere geschriften gebruikt
-
schuin aflopend vlak of glooiing, bv. aan wegen, dijken, hoogteverschillen, …
zie ook hellen
SN-NL: talud
VD2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 standaardtaal
Vanaf de dijk kunt ge via een houten helling naar beneden tot op het strand.
wpg.be: Audie duikt de helling naast de weg af, zijn gezicht plat op de grond, zodat het het licht niet reflecteert.
OK staat voor ongewild kinderloos
- Kathleen Cools: “Wat zijn OK-vrouwen?”
- Lisbeth Imbo: “Ja, we zijn echt op zoek gegaan naar een woord, want er bestond niet echt een term voor. Maar wij vonden dat dit wel oké klonk en dat zijn dus ongewild kinderloze vrouwen …” (Reyers Laat 07.05.2015)
Van alle Vlaamse vrouwen tussen 35 en 45 jaar is één op de tien een OK-vrouw: Ongewild Kinderloos. Zij voelen zich in vergelijking met moeders vaker minderwaardig, en liegen soms over hun situatie. Morgen leest u er alles over in De Morgen. “OK-vrouwen kunnen op weinig begrip rekenen.” (demorgen 08-05-2015)
1) de juiste persoon zijn, aangewezen zijn
2) op de goede plek zijn
3) goed gelegen (gesitueerd) zijn
SN/NL: goed geïnstalleerd zijn (De zonnepanelen zijn ideaal geplaatst)
zie ook geplaatst, goed ~ zijn
Hij kan deze klus toch zelf klaren gezien hij als minister ideaal geplaatst is met zijn bevoegdheden van sport en ruimtelijke ordening?" (politics.be)
“Ik zat nochtans tot 700-800 meter ideaal geplaatst in het wiel van Theo Bos.” (Nieuwsblad)
Het water is uit een geografisch oogpunt, ideaal geplaatst als tussenstop voor trekvogels. (verdoyer.fr)
groente
zie ook legummen
uitspraak: lègumme
oorsprong:
Het Franse woord lesgum (15de eeuw), legum of légume komt uit het Latijn tot bij ons: legumen. Maar in het Latijn zou dit eerst de betekenis van ‘peul’ gehad hebben en bedoelde men er erwten, bonen en linzen mee. Ook in het Spaans zijn “legumbres” peulvruchten.
Voor de groene groenten gebruikte men het woord (h)olus en meer bepaald was dit het woord voor de kool.
Tot in de 13de eeuw blijft het woord legume dicht bij de oude Latijnse betekenis maar dan verandert de betekenis in het gewone taalgebruik en betekent het moestuinplanten allerhande maar ook de betekenis voor de peulachtigen blijft bestaan.
In de 13de eeuw begint men ook het woord legume in twee geslachten te gebruiken: une légume en un légume. Het mannelijke geslacht haalde het bijna overal behalve in enkele uitzonderingen. Er wordt ook een verband gezocht met het woord legere (plukken) wat nog steeds naar de peulvruchten verwijst. Dit laatste woord zou teruggaan tot de Indo-Europese taal. (waverlandsedingen.be)
Tot voor één generatie kenden en gebruikten de mensen het woord ‘legumme’ als ze het over groenten hadden. (waverlandsedingen.be)
1) het recht trekken
2) herstelling van fouten, verbetering van iets, rechtzetting
vgl scheeftrekking
niet in Van Dale
Google: BE: 5430, NL: 3220
1) Napoleon wilde van Antwerpen zijn belangrijkste handels- en oorlogshaven maken. Hij besliste om de Scheldeoevers recht te trekken. De eerste plannen dateren van 1797, toen stadsarchitect Jan Blom een ‘plan général’ tekende van de Antwerpse kades. Rond 1805 begonnen de Fransen aan het Steen met de rechttrekking. De nieuwe kademuren werden opgevuld met puin van afgebroken kerken en kloosters.
1) Rechttrekking N42 komt er ten vroegste in 2017. De N42 wordt in de eerste plaats aangepast voor de verkeersveiligheid, maar ook omwille van het verbeteren van de verkeersdoorstroming en de ontsluiting van de regio Vlaamse Ardennen. (HLN.be)
2) De rechttrekking van de bestelling is in orde. De aantallen van 2 artikelen waren omgewisseld. Ze mag geleverd worden nu.
ook ‘dikke’ legume:
belangrijke persoon, hoge piet
“Met een grote légume op bezoek: László Andor, Europees commissaris voor sociale zaken en gelijkheid van kansen.” (evvcongres.be)
“Weinig waarschijnlijk, in dat geval was hij nu waarschijnlijk één of andere grote legume in de SP-A of de VLD.” (forum.politics.be)
“… maar met Patrick Janssens haalt Racing Genk iemand binnen die door zijn politieke vader Steve Stevaert een ‘dikke legume’ genoemd zou worden.” (facebook)
kernreactor die scheurtjes vertoont in de wand van het reactorvat
zie ook scheurtjescentrale
“Electrabel sluit niet uit dat het één van de scheurtjesreactoren opgeeft om de andere reactor te redden.” (energeia.be)
uit verhouding, vertekening
vgl rechttrekking
scheeftrekken staat ongemarkeerd in VD, maar zn. scheeftrekking:
google2015: .BE (>5.500); .NL (>1.000)
demorgen.be: “Zo kunnen verloederde wijken weer aantrekkelijk worden en raken historische scheeftrekkingen gericht gecorrigeerd.”
zak in een vest, jas, frak, mantel, … zowat elke bovenkleding
VD2015: vestzak is enkel SN voor zak in vest; als jaszak is het gewestelijk
Ik had mijn horloge in de vestzak van mijn trainer gestoken en toen ik terug in de kleedkamer kwam was ze ribbedebie.
politiecommissaris
Frank Bomans in Thuis: Dat stukske polies denkt dat em commissair is zeker?
nieuwsblad.be: Toneelgezelschap Margrietje ging vrijdagavond in premiere met het stuk ‘Ne Nieuwe Commisseir’. Het verhaal, dat geschreven en geregisseerd is door Rony Van den Bossche, speelt zich af bij de Gentse recherche waar de commissaris op pensioen gaat en zijn opvolger zijn intrede doet.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.