em

em

(vnw.)

hem, hij

NL: ie

hij: in bepaalde gevallen, na een werkwoord, na dat, na als = wanneer, indien (niet na als = vergelijking).

zie ook hem of em, m, hem

zie ook: daar is em

474

omdat em; wanneer em; in’t geval em…
Ge kunt er ook telkens ‘dat’ voorzetten: wanneer dat em enz.

Dat klopt. Nen Antwerpenaar kant elk voegwoord laten volgen door het eigenlijke voegwoord ‘dat’.
Dus ook in de vergelijking: als hij = assem + ww.
Hij is maar zo oud als (dat) em denkt. [te zijn / dat em is] Ik zèn grùtter as em. (Ik ben groter dan hij)
dus 1. na een voegwoord
2. bij inversie (als het onderwerp achter de persoonsvorm staat.
.. is em, hèèt em, wërt em, loept em, .. enz.
3. misschien zijn er nog andere gevallen ..

Met de Jean kunde ni klappen. Em is zo zot als een achterdeur.

Haloewie somt daar de voornaamste gevallen op, Georges Grootjans noemt een zeldzamer maar daarom niet fout geval :)

“na em da gedaan had”, kan da zo of moet er verplicht een “dat” tussen als ge em wilt gebruiken?

Met na niet, met voor wel.
Ook in SN kan “Na hij dat gedaan had” niet. Wel “Voor hij dat gedaan had”.
Na is uitsluitend voorzetsel. Voor is vz. én vgw.
In ‘t stad zeggen ze ’noa dat em’ en ‘vuir dat em’. ‘Vuir em’ klinkt ook niet, is niet-Antwerps.

Em is zo zot… Da’s een ander paar mouwen. Ik zou dit enkel zeggen met nadruk, klemtoon, bv. in een tegenstelling of in een Eén-woord-zin. Zo wordt ook zùn en zolle (3 mv.) gebruikt, ëmmekes voor mann. en zuir voor het vr. enk. (zij). Niet in onbeklemtoonde vorm. Wie zèèt dà? Em.
Jeanneke, daar kund’op rekenen, maar em is zo zot als …

Het is blijkbaar allemaal subtiel. Ik ben niet van ’t stad, wel van de noorderrand en wij zeggen wel “voor em ging werken, ging em eerst nog een pint drinken en na em gedaan had ging em weer een pint drinken. Gevolg: Em kwam zo zat als een kanon thuis.” (en de voor spreken wij eerder veur dan vuir uit).

Ik kan me inbeelden dat er heel wat verschillen bestaan tussen de taal die in en buiten de stad gesproken wordt, om maar te zwijgen over de uitspraak. Zelfs binnen de stad is er een onderscheid te maken tussen de wijken voor fijn afgestemde oren. Maar ook voor zinsbouw en de woordenschat is er verschil tussen spreken en verstaan. Zo kan ‘nadat em gedaan had’ verkort worden tot ‘at em gedoan ot’ zonder na of ‘as em’ wat zoveel betekent als zo gauw als.
‘Na em gedaan had’ zit niet in mijn kronkels. Nu goed, het kan geen kwaad dat we deze verschillen vaststellen.
‘Voor em gedaan had’ heb ik al wel gehoord, maar ik zeg het zelf niet. Het is niet-mijn-stadsAntwerps, is correcter geformuleerd dan niet-Antwerps. Ik gebruik stelselmatig bij alle vgw ‘dat’ of een verkorting ervan. ‘at’ of ‘(d)a’. En de Antw. Kempen spreekt anders in Hèrtals, Hèst of Roavels, ni beter of niet slechter, gewoon anders.

Em verwijst dus niet enkel naar personen, maar kan ook naar mannelijke zaken verwijzen. Als Rik De Saedeleer ‘Dat is em!’ riep verwees hij naar ‘de goal’.
De mens is gestorven. De huidige voetbalcommentators kunnen er een puntje aan zuigen (ik heb het hier over taal). Ze denken dat ze meer lyrisch spreken als ze een N-NL accent aanhouden.

Zelfs Camps citeert het: ‘Daar is ’m, daar is ’m’
Ik geef het niet graag toe, maar Camps heeft een punt: De manier waarop hij het schijft ‘m ipv em. Ik zal het argument van de analogie (typisch taalverbeteraars) ook eens aanhalen:
het→ ’t
hem→’m

Het is een aardig trekske van het SN dat soms ‘t (uitspraak: t, zoals in "’t is gedaan") wordt geschreven in plaats van “het” (uitspraak: ët, volgens de uitspraakgidsen, (“zeg et is”) maar een logischere spelling zou wel “et” zijn, vooral om het verschil te verduidelijken met het beklemtoonde “hét” (NL) en “hët” (VL))

En zoudt ge dan ook ‘es avonds spellen? Nee toch?
Van die e voor ’t is blijft niet veel, om niet te zeggen niets over in de uitspraak. Nu moet ik er bij zeggen dat dat bij die em (’m) wel (dikwijls) het geval is.
’t Is ’m! ’t Is em! Ja, ’t is eeeeeum!
Maar die langgerekte wordt dan eerder een lange eu.
En dan zal het misschien nog van plaats tot plaats afhangen…
Enfin, het toont aan dat er niet teveel op uitspraakspelling gefocust moet worden (niet in het SN en niet in het VL).

Ge zegt toch ni “esaves” maar “saves”? Mijn punt is net dat ’ ne weggelaten klank aanduidt en geen doffe e.

Ik zou zeggen, schrijf gewoon “het”, maar als ge om de een of andere reden de uitspraak wilt verduidelijken (bvb in poëzie), schrijft dan ‘t voor [t] en (’)et voor [ət].

Met dieje regel komt dan ‘s avonds en (’)em automatisch, maar het is inderdaad een afwijking tegenover de onregelmatige SN-schrijfwijze ‘m. In de spelling op VlaamseTaal.be (in hoofdzaak ontworpen voor nauwkeurige weergave van gesproken taal, incl. muziek) vult de apostrof in (’)em ook nog de functie om aan te duiden dat de vorige klank stemloos is (zegd ’em = [tzegtëm])

De NL gebruiken ‘ie’ voor hij:
Daar gaat ie. Wat is ie groot.
Het wordt aanvaard in de spreek- en schrijftaal. Pleidooi om em ook in Vlaanderen te aanvaarden. Bij het citaat van Pieterjan De Smedt in De Morgen (zie artikeltje) wordt ’em cursief gezet. Dat is niet nodig.

‘Em’ (en variant ‘tem’, ik heb daar ergens in de commentaren op het VW nog eens een hersenspinsel over geplaatst, in het kort lijkt de ‘’em’ van vlaamsetaal.be mij onnodig en ook praktisch niet juist als ge naar het eigenlijk taalgebruik van mensen kijkt) is nu wel een stuk minder algemeen in VL dan ‘ie’ in NL, maar ik ga zeker akkoord.

Waar ik mij dood aan erger is Vlamingen die ‘ie’ zeggen. Dat is in geen enkel Vlaams dialect een bestaande vorm (niet in die positie en niet op die manier, alleszins) en vind ik persoonlijk nog een stap erger dan ‘jij’ en ‘jouw’.