toebak, dat is straffen ~

toebak, dat is straffen ~

(uitdr.)

- dat is erg, ongelooflijk (gezegd na verrassend, meestal schokkend nieuws);
- een moeilijke opdracht

grondvorm: tabak
in zeer veel dialecten toebak

zie ook straffe kost, straffe koffie

388

toevoeging uitspraak

even iets proberen door te voeren ivm met uitspraak

Limowreck vond dat ik o.a. lemma “gelijk wie” een algemene spelling had gegeven en niet “gelaaik” of zo geschreven had. Ik geef hem gelijk hierin en ik probeer dit nu altijd te doen.
Bedoeling is dat bij lemma’s waar het relevant is de 5 provincies komen met de verschillende uitspraakvarianten naast. zo kan ik me voorstellen dat bovenstaand lemma ook in Antw. gebruikt wordt (indien ja, moogt ge Antw en de uitspraak toevoegen)

is dit een goed idee? ik vind van wel. ge zoudt er ook kruisverwijzingen naar gelijkaardige uitdr. kunnen bijzetten

Vraag is dan of de uitspraak “straffen tabak” überhaupt voorkomt in deze uitdrukking (en nog meer geldt dat voor “straffe tabak”). Volgens mij is de vorm altijd “toebak”, tenminste in alle voorbeelden die tot nu toe toegevoegd zijn (ik durf ook ook wel te wedden dat het in Antwerpen “straffen toowbak” heet)

toebak, dat is straffe ~
Ja, het lemma mag voor de zoekende lezer helder en herkenbaar zijn. Maar “dat is straffe tabak” slaat voor mij als Brabander nergens op. Dus zou ik er de voorkeur aan geven om dat Brabantse karakter ook mee te geven in het lemma. Er staat trouwens als herkomst Vl.Brabant bij vermeld. Omdat gij de eerste gebruiker zijt, moogt ge ook een lemma aanmaken in de Vlaamse standaardtaal (die eigenlijk nog moet geschapen worden) met een verwijzing naar toebak of het moeilijkere toobak (vgl. Eng. coke), als ge vindt dat dat gerechtvaardigd is om de lezer niet te misleiden, hoofdbrekens te berokkenen, hem op een verkeerd spoor te zetten. Ge zoudt dat ook kunnen overlaten aan een volgende, die last ondervond om te begrijpen. Toobak veronderstelt al kennis van het Brussels of Antwerps (die 2 talen zetten de “oe” automatisch om in /oo/)

Het verwondert me trouwens dat ge niet één van die schrijfwijzen gebruikt in het voorbeeld. Voertaal (opgelegd en kunstmatig geregeld) leeft niet en de Vlaming krabbelt al gauw terug in zijn bescheidenheid. Een imperiale Engelsman of een chauvijne Fransman of een hegemone Amerikaan krabbelt niet. Toebak is zoveel rijker, echter, natuur- of aard-gebonden. Koesteren dus. Versta me niet verkeerd. Voertaal is even noodzakelijk als moedertaal.
Voor moedertaal moet ge geen moeite doen, voor voertaal heel veel. Het moeilijkste is de twee gescheiden te houden: dit is moedertaal, dit is voertaal.

Als ik (van) u was, mocht (moest) ik u zijn, dan veranderde ik het lemma als de weerlicht, en maakte een tabak-versie met verwijzing naar uw inbreng en in eerste instantie uw herkomst. Daarop kunnen de andere moedertalen bijgeschreven worden. Maar twee fiches per lemma is het maximum. Wie eerst was, eerst maalt. En de eer is aan u. Van uw lemma moeten de anderen ook afblijven. Reacties, ok. Fouten verbeteren, ook ok. Overschrijven om aan te vullen, geen probleem. Maar er moet respect blijven voor de actie van de auteur-creator, de ontwerper. Dat is mijn standpunt.

Lees ook mijn draad op het forum onder Vlaams > Trefwoorden en Lemmata.

Wat ik zou doen:

lemma: toebak, dat is straffen ~

en dan in de artikel ergens vermelden dat “toebak” den algemenen dialectvorm is voor “tabak” (wat zich nu opdringt buiten dees uitdrukking, stel ik me voor)

Gij moet op dit ogenblik niks doen. Laat Matt86 zijn lemma maar aanpassen met ‘straffen toebak’ en een verwijslemma maken met zijn huidig lemma ‘tabak, dat is straffe ~’waarin hij verwijst naar de aangepaste ‘toebak, dat is straffen ~’ of ‘toobak, dat is straffen ~’ of ‘t..bak, da’s straffen ~’.
Laat die keuze aan hem over, wilt ge? Ik neem aan dat uw vingers jeuken. Misschien heeft janwitloof dat wel gevoeld.

Hedde dieje “zou” ni opgemerkt misschien, hal? :S

Eventjes mijn nietige mening ;-) Ik geef ook vaak voorkeur aan een “algemene” spelling die iedereen naar eigen lokaal goeddunken kan invullen en regionaliseren; maar voor ‘straffe toebak’ lijkt de toebak-spelling me dan weer heel OK. Ik hoor de uitspraak inderdaad meestal als ‘straffe toebak’, en niet als ‘straffe tabak’ wat me dan weer erg bizar en geforceerd zou klinken.
Misschien is dit omdat we de uitdr. (met de toebak-vorm) meestal in spreektaal en tussentaal horen ;-)

Bemerk dat ‘toebak’ blijkbaar niet zomaar een sporadische lokale uitspraakvariant is, maar zelfs een vorm is die zo in het WNT is opgenomen. Dus dat suggereert dat die toch wel goed verspreid is en teruggevonden wordt in de boeken, net zoals ‘kieken’ bijvoorbeeld, ipv gewoon een lokaal streekaccentje ;-)

Gent: http://www.vlaamserap.be/2014/01/17/review-dyna-dee-straffe-toebak-rifraf/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Straffa_Toebaka