weet, dat ik het niet en ~

weet, dat ik het niet en ~

(vaste woordverbinding)

ik weet het niet

zie ook en

137

Dit is een dubbele ontkenning die het meest voorkomt in West-Vlaanderen : “’k en weet het niet” “t en doet” enzovoorts.
Eigenlijk is dit hetzelfde als in het Frans ne…pas.
Niet toevallig in West-Vlaanderen, want die zijn heel lang een deel van Frankrijk geweest.
Maar, en dat is het rare, ook de Antwerpse Kempen hoort ge dit. “Dat ik het zelf niet en weet…” Fansy heeft er reeds op gewezen dat in WOI heel wat Vlaanderaars overgebracht werden naar de Kempen (in de buurt van Herentals) en dat velen daar ook bleven wonen. En zo hun dialect uitvoerden.

Ik vind trouwens “Vlaanderaar” als aanduiding voor “inwoner van Oost- of West-Vlaanderen” erg handig, omdat er een onderscheid ontstaat met “Vlaming”, wat tegenwoordig slaat op alle inwoners van het Vlaams gewest. De Vlaanderaars, vooral in het Westen, noemen zichzelf ook Vlamingen, als onderscheiden van Brabanders en Limburgers. Jaja, meneerke Peters, geraak er maar uit wijs.

Ik kwam op het lemma omdat ik het Eddy, de Gentenaar van in Thuis, het hoorde zeggen.

Ik heb in de Antwerpse Kempen dikwijls gehoord, meestal halveling schertsend in zinnen zoals “Wilt ge geloven dat ik het zelf niet en weet?” Maar dat is lang geleden en ik denk dat die wending daar verdwenen is.

Marcus: dees was in het Middelnederlands de normale ontkenning, en is in West- en Oost-Vlaanderen nog wijd verspreid in hoofd- en bijzinnen.

Het Zuid(oost)-Brabants (inclusief de Kempen, Antwerpen en de kanten van Brussel) heeft dit nog bewaard in onderschikkende bijzinnen, maar wel sterk verouderd is mijn gevoel.
Sommige oude Antwerpenaren kennen het nog, anderen hebben er nog nóoit van gehoord… (Wannes Van De Velde en Katastroof hebben het een paar x in hun liekes, maar bij De Strangers heb ik het nog nooit tegengekomen… ook mijn bomma heb ik het eens 2x horen zeggen, à la “ik vind dat dat oep niks en trekt”)).
Bij Katastroof bv. eens ‘want as ge ’t ni en doe (dan zulde zing wad a-g-et wörd) o.i.d.’.

Dus ook in het Kempisch is da gewoon een overblijfsel van het Middelnederlands; West-Vlaamse migratie hebben we ni nodig om da te verklaren :-)

Ook in het ouder Maastrichts en Zuidhollands nog (google “De dubbele negatie in het Maastrichts.” en de bovenste link van DBNL heeft er een artikeltje over), en ook over de Duitse grens in het Platduits heb ik er iemand in een FB-groep vandaag over lezen schrijven.

Blijkbaar iets verspreider dan ik mij herinnerde, ook in Belgisch Limburg nog in recent dialectonderzoek:

https://www.meertens.knaw.nl/kaartenbank/proxy/image/15401
(geel = bijzinnen, oker = ook in hoofdzinnen)

Dat is wel straf, alleen een gebied rond Antwerpen-stad (ook over de Schelde in O-Vl) heeft het dus compleet afgeschaft. Hebben ze Zeeland, Noord-Brabant en Nederlands Limburg niet onderzocht of is het daar ondertussen overal uitgestorven?

Bijkomende vraag: zijn de regio’s waar het (relatief) recent is uitgestorven overgestapt op een ander soort verdubbeling, type “nooit nie”, “niemand nie”, …, of is dat niet algemeen?

Ik dénk dat het in heel VL+NL werd onderzocht. Die kaart komt uit de Syntactische Atlas vd NLse Dialecten, die over heel het taalgebied is uitgevoerd.

Ik kan natuurlijk niet uitsluiten dat een aantal vragen niet op de Nederlandse vragenlijst stond, maar dat lijkt mij straf. En het is ook wel te verwachten dat zoiets archaisch in NL verdwenen is, zoals dikwijls (zelfs in het ‘Westvlaamstalig’ deel van Zeeuws-Vlaanderen is de landsgrens dikwijls het eindpunt van oude taalvormen à la vul ipv vol enz., en ‘ekik’ houdt ook (bekan?) overal op aan de landsgrens.

Over ‘ekik’ was ik blijkbaar abuus. Tussen Antwerpen en Noord-Brabant vormt – met uitzondering van het gespleten dorp Putte – de landsgrens wel de isoglosse (just gelijk bij ‘drij’ voor 3), maar ‘ekik’ komt in Zeeland wel nog sporadisch voor, in de Reeks Nederlandse Dialectatlassen bv nog in Sluis, Westdorpe, Koewacht, Clinge en Zandberg

https://www.meertens.knaw.nl/kaartenbank/proxy/image/17848

(Da zijn wel gegevens uit 1935, dus sommige van die informanten komen nog uit 1800-zoveel)

Ook in Zeeuws-Vlaanderen komt drij voor drie nog af en toe voor (in het Oosten, want in het Westen is een ij altijd een ie gelijk in’t West-Vlaams), dus de ‘taalgrens’ is zowiezo minder scherp daar dan in Brabant.

https://www.meertens.knaw.nl/kaartenbank/proxy/image/17973

In West-Vlaanderen is het ook nog altijd ‘drij’, zenne. Ze peizen misschien zelf dat ze ‘drie’ zeggen, maar dat zou met een /i:/ moeten zijn (cf. de klank in alle woorden met een ‘ie’ (behalve de die die dat in het Nederlands fout gespeld zijn, gelijk ‘vriend’)), niet met een /i/. Bv.
‘bij’ (voorzetsel) → /bi/
‘bie’ (beest) → /bi:/
dus:
/dri/ → ‘drij’
/dri:/ → ‘drie’ → komt niet voor

‘Liters’ voor ABN ‘liter’ is ook wel interessant.

Nu, misschien is ‘drie’ technisch gezien ook fout gespeld in het Nederlands en zou het eigenlijk ‘dri’ moeten zijn (of gewoon ‘drij’, cf. ‘bijzonder’), maar ik ken de specifieke evolutie van ‘3’ in Holland niet.

Ja ik kost de verdeling van WVL i, i: en ië nooit genoeg onderscheiden om een goei inschatting van te maken of dat ’t dry of drie was.

Volgens de boeken is Hollands ‘drie’ de oorspronkelijke vrouwelijke vorm. Vgl. Gotisch mannelijk threis (thri:s), vrouwelijk thrija (thri-a), Middelnederlands dri, vr. drie.

Liters, meters, als meervoudsvorm bij telwoorden is traditioneel de dialectvorm in zowat alle Zuidnederlandse dialecten uitgezonderd het oosten (Limburg, oost Noord-Brabant enz)
Toch ten tijde van de RND (60-90 jaar geleden)

https://www.meertens.knaw.nl/kaartenbank/proxy/image/22785