Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
koster, kerbewaarder
uitspraak: swiss, swies
herkomst: Frans Suisse, naar analogie met de “Garde Suisse” van het Vaticaan. Dit waren oorspronkelijk Zwitserse huursoldaten die de Paus beschermden.
Suisse is de volkstaal voor kerkbaljuw of kerkwachter,
kerkbewaarder, kerkpolitie, man die instond voor de orde in de kerk (Limburgs Etymologisch Woordenboek)
Van Dale online 2015:
1. voormalige ordebewaarder in katholieke kerken, gewoonlijk in uniform, met staf of hellebaard en een bandelier (komt nog wel voor als erefunctie, ter opluistering van plechtigheden)
synoniem: kerkwachter
De swiss droeg normaal een zwart kostuum en had een staf in de hand waarmee hij bv. op de grond tokte wanneer men moest rechtstaan of terug mocht gaan zitten.
Maasland: “Kiek oe_t doa kump de swies!”
Tot midden jaren 70 kon men in de kerk van Herenthout een swiss tegenkomen. Als die met zijne stok op de vloer sloeg, dan werd iedereen muisstil.
Typisch Vlaams – Davidsfonds uitgeverij – ISBN 9789059086517
In ‘Typisch Vlaams’ bespreken Ludo Permentier (Belg) en Rik Schutz (Nederlander) ongeveer vierduizend woorden en uitdrukkingen die in Nederland niet of nauwelijks voorkomen en in België/Vlaanderen heel gewoon zijn.
Extra: weetjes over de herkomst van woorden en over subtiele betekenisverschillen.
Voor de beoordeling van de woorden/uitdrukking kregen de samenstellers hulp van de Taaltelefoon (adviesdienst van de Vlaamse Gemeenschap) en van de onderzoeksgroep ‘kwantitatieve lexicologie en variatielinguïstiek’ van de KU Leuven.
http://www.davidsfonds.be/publisher/edition/detail.phtml?id=3540
zie ook Vlaamse bronnen
Een ‘bobijn’ is een (garen)klos. Het woord komt van het Franse ‘bobine’.
Dit artikeltje wordt gebruikt om een aantal bronnen op te lijsten voor Vlaamse taal. Er wordt geen waardeoordeel over de kwaliteit van de bronnen gegeven. Wel is het aan te raden om altijd kritisch te blijven en verschillende bronnen te vergelijken.
(Het lijstje mag natuurlijk aangevuld worden)
gedrukte bronnen: DS2015; TV2015
http://users.telenet.be/taalvandaal/belgischnederlands.htm
http://wablief.eu/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=34&Itemid=5&limitstart=20
http://www.belgen.nl/cgi-bin/forum/cutecast.pl?session=ubPDub3IvX2d9qao7xSUU3VVgA&forum=4
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Belgisch-Nederlands#F
http://vorige.nrc.nl/buitenland/article2529353.ece/Belgisch_politiek_woordenboek_Wetstratees
http://www.vlaamsetaal.be/artikel/24/algemene-vlaamse-woorden
http://www.vandale.be/opzoeken#.U24m-fl_uPw
opm: Voor Vlaamse woorden gebruikt VD o.a. de labels in België; België; Belgisch-Nederlands; gewestelijk (soms); …
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politieke_terminologie_in_Belgi%C3%AB
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_verschillen_tussen_het_Nederlands_in_Nederland,_Suriname_en_Vlaanderen
Het Klein Woordenboek der Vlaamse Taal : http://home.planet.nl/~smets039/vlataal12g.html
artikel over ‘A Frequency Dictionary of Dutch’ http://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/1983544/2014/08/08/De-en-in-van-op-de-5-000-woorden-die-u-dagelijks-gebruikt.dhtml
Discussie over Belgisch-Nederlands, Vlaams, …
http://nl.taal.narkive.com/hALTRbBy/algemeen-belgische-woorden
lijst met typisch Vlaamse wielertermen van Michel Wuyts:
http://www.standaard.be/cnt/dmf20120628_186
Interessant: Om te controleren of een woord/uitdrukking misschien van BE naar NL overgewaaid is, kan men NL publicaties doorzoeken met www.delpher.nl. (Tip van LeGrognard. Zie voorbeeld in reacties bij geen klein bier zijn
Google: om op google te BE en NL voorkomens te vergelijken (en te tellen): woord/uitdrukking tussen aanhalingstekens plaatsen en daarachter site:.BE of site:.NL vermelden.
Vlaamse studententaal (uitgebereid, interessant en gedocumenteerd): http://club.studiant.be/plutonica/studententaal.html
Over verschillen VL en N-NL door de taaltelefoon:
http://www.taaltelefoon.be/standaardtaal-verschillen-tussen-belgi%C3%AB-en-nederland
Dit artikeltje wordt gebruikt om een aantal bronnen op te lijsten voor Vlaamse taal. Er wordt geen waardeoordeel over de kwaliteit van de bronnen gegeven. Wel is het aan te raden om altijd kritisch te blijven en verschillende bronnen te vergelijken.
(Het lijstje mag natuurlijk aangevuld worden)
een gedrukte bron: DS2015
http://users.telenet.be/taalvandaal/belgischnederlands.htm
http://wablief.eu/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=34&Itemid=5&limitstart=20
http://www.belgen.nl/cgi-bin/forum/cutecast.pl?session=ubPDub3IvX2d9qao7xSUU3VVgA&forum=4
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Belgisch-Nederlands#F
http://vorige.nrc.nl/buitenland/article2529353.ece/Belgisch_politiek_woordenboek_Wetstratees
http://www.vlaamsetaal.be/artikel/24/algemene-vlaamse-woorden
http://www.vandale.be/opzoeken#.U24m-fl_uPw
opm: Voor Vlaamse woorden gebruikt VD o.a. de labels in België; België; Belgisch-Nederlands; gewestelijk (soms); …
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politieke_terminologie_in_Belgi%C3%AB
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_verschillen_tussen_het_Nederlands_in_Nederland,_Suriname_en_Vlaanderen
Het Klein Woordenboek der Vlaamse Taal : http://home.planet.nl/~smets039/vlataal12g.html
artikel over ‘A Frequency Dictionary of Dutch’ http://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/1983544/2014/08/08/De-en-in-van-op-de-5-000-woorden-die-u-dagelijks-gebruikt.dhtml
Discussie over Belgisch-Nederlands, Vlaams, …
http://nl.taal.narkive.com/hALTRbBy/algemeen-belgische-woorden
lijst met typisch Vlaamse wielertermen van Michel Wuyts:
http://www.standaard.be/cnt/dmf20120628_186
Interessant: Om te controleren of een woord/uitdrukking misschien van BE naar NL overgewaaid is, kan men NL publicaties doorzoeken met www.delpher.nl. (Tip van LeGrognard. Zie voorbeeld in reacties bij geen klein bier zijn
Google: om op google te BE en NL voorkomens te vergelijken (en te tellen): woord/uitdrukking tussen aanhalingstekens plaatsen en daarachter site:.BE of site:.NL vermelden.
Vlaamse studententaal (uitgebereid, interessant en gedocumenteerd): http://club.studiant.be/plutonica/studententaal.html
Over verschillen VL en N-NL door de taaltelefoon:
http://www.taaltelefoon.be/standaardtaal-verschillen-tussen-belgi%C3%AB-en-nederland
uiterst kleine kans
taaltelefoon: standaardtaal in België
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
Anderlecht heeft nog een waterkanske om kampioen te spelen.
Er bestaat namelijk een waterkans dat dit perceel ooit in bouwzone komt te liggen.
optocht waarbij reuzenpoppen worden rondgedragen
VD2015 online: in België, Frankrijk en Spanje
lecavzw.be: Wie de Borgerhoutse Septemberfeesten kent, denkt dadelijk aan de jaarlijkse Reuzenommegang. Al bijna 300 jaar lang wordt de Reuzenommegang georganiseerd en het blijft een echte voltreffer
hln.be: De reuzenommegang Katuit staat dit jaar helemaal in het teken van muziek.
een klok die op Pasen paaseieren komt brengen aan de kinderen
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
In Nederland is een paasklok onbekend, en brengen paashazen eieren naar de kinderen. We kennen in Vlaanderen ook wel de paashaas, maar de klokken brengen de grootste hoeveelheid eieren rond in Vlaanderen. Omdat de klokken hun eieren rond gooien, blijven heel wat eieren in Vlaanderen hangen in bomen en zo, waar dat minder het geval is dan dat er alleen paashazen aan te pas zouden komen.
zie ook paasvos, klokken van Rome
Eigenlijk zijn de paasklokken gewone klokken die in de kerken hangen. Op palmzondag, de zondag voor Pasen, krijgen de klokken vleugeltjes (zoals die van engeltjes) en vertrekken de klokken naar Rome, om de paaseieren te gaan oppikken. Pas op Pasen keren ze terug en gooien ze hun voorraad eieren (die in de klok worden opgeslagen tijdens de reis) over het Vlaamse land. Tussen Palmzondag en Pasen luiden de kerken geen klokken, dat is omdat ze allemaal op reis zijn naar Rome. Paasklokken zijn heel moeilijk te zien, omdat ze vooral ’s nachts vliegen, en heel snel zijn.
De paasklokken hebben twee mandes vol paaseieren gebracht.
een klok die op Pasen paaseieren komt brengen aan de kinderen
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
In Nederland is een paasklok onbekend, en brengen paashazen eieren naar de kinderen. We kennen in Vlaanderen ook wel de paashaas, maar de klokken brengen de grootste hoeveelheid eieren rond in Vlaanderen. Omdat de klokken hun eieren rond gooien, blijven heel wat eieren in Vlaanderen hangen in bomen en zo, waar dat minder het geval is dan dat er alleen paashazen aan te pas zouden komen.
zie ook paasvos
Eigenlijk zijn de paasklokken gewone klokken die in de kerken hangen. Op palmzondag, de zondag voor Pasen, krijgen de klokken vleugeltjes (zoals die van engeltjes) en vertrekken de klokken naar Rome, om de paaseieren te gaan oppikken. Pas op Pasen keren ze terug en gooien ze hun voorraad eieren (die in de klok worden opgeslagen tijdens de reis) over het Vlaamse land. Tussen Palmzondag en Pasen luiden de kerken geen klokken, dat is omdat ze allemaal op reis zijn naar Rome. Paasklokken zijn heel moeilijk te zien, omdat ze vooral ’s nachts vliegen, en heel snel zijn.
De paasklokken hebben twee mandes vol paaseieren gebracht.
kiezen tussen twee even ongunstige alternatieven
Niet in VD2015 online
In België een algemene uitdrukking, in Nederland minder bekend, wel begrepen, beschouwd als beeldend taalgebruik
Fr: ‘choisir entre la peste et le choléra’
Banken moesten kiezen tussen pest en cholera (De Standaard – 27-10-2011)
weide waarop een muziekfestival georganiseerd wordt
ongemarkeerd in VD2015 online, maar google2015
festivalterrein: .BE (>45.000) ; .NL (>173.000)
festivalweide: .BE (>73.000) ; .NL (>11.000)
hln.be: Op de festivalweide in Werchter draait de eerste dag van Rock Werchter op volle toeren.
nieuwsblad.be: Opgepast voor tekenbeten op festivalweide Rock Werchter
kapot, stuk
/zjoak/
zie ook naar de jaak zijn
‘t is na jaak, zedde na content?’
uitdrukking om te zeggen dat iets kapot is of niet meer gaat
vgl. jaak
alee die gsm is naar de jaak
uitdrukking om te zeggen dat iets kapot is of niet meer gaat
alee die gsm is naar de jaak
restaurant
Gij moogt kiezen: op resto gaan of een cinemake doen?
studentenrestaurant
niet in VD2015
vgl. met alg. resto
wikipedia: De Brug is een studentenrestaurant van de Universiteit Gent in de studentenbuurt van Gent. Het is het drukst bezochte en meest populaire studentenrestaurant van de UGent, en de enige “resto” van de universiteit waar studenten en medewerkers zowel ’s middags als ’s avonds kunnen komen eten.
vilt.be: De Universiteit Gent doopt één van haar acht studentenrestaurants om tot ‘omgekeerde resto’. Van alle aangeboden maaltijden zal er slechts één niet-vegetarisch zijn.
schamper.be: Dertien jaar geleden bezocht Schamper alle Vlaamse studentenresto’s om ze te vergelijken met de Gentse versie.
erg, heel, enorm, bijzonder, vreselijk
uitgesproken als ‘indeliks’
Qua betekenis en gebruik is dit een versterkend bijwoord (maar zie ook “indeliks” als bijv. naamwoord), maar als bijwoord bij een bijvoeglijk naamwoord kan het zelf ook als een bijvoeglijk naamwoord worden verbogen (zie eerste voorbeeld).
’t Is een indelijkse droeven hond. (Zie droef.)
lola was een indelijks hete duivin, en ze was bovendien ook zwart (http://www.pipa.be/nl/community/forum/carcassonne-0?page=2)
Het vroorde dat het kraaktige en Mariette ineens almeddekeer te kloefe in die beke vanwege dat den hond indelijks aan de lisse trekte. (http://www.sandervdm.be/2008/01/mariette-courgette/)
Wij gebruiken het woord pleute enkel voor meisjes. Het wordt ook niet enkel in de Westhoek gebruikt maar ook in de regio Brugge en regio Roeselare. Het is een positieve en liefkozende omschrijving voor een “brokje energie”, een “spring-in ’t veld”, een kind waarbij je ogen op je rug moet hebben, een lieve vrouwelijke rakker.
’t Is een zeer lief kind, maar een indelikse pleute
erg, verschrikkelijk, wreed
zie indelijks
Het is indeliks voor die mensen, hun huis staat in lichterlaaie.
dom, onhandig iemand
ook in Hageland, Vlaams Brabant
in Antwerpen: scheldwoord voor onnozelaar, scharminkel
Leuven: matteko
Halle: mettekou
Vlaamse Ardennen: martiko
Mechelen: onnozele, onnozelaar, onhandig iemand
WNT:
“Modern lemma: marteko
ook wel martiko, znw. m.
In Z.-N. een naam voor den aap, en zooals De Bo (1873) opmerkt, bepaaldelijk voor het jong van den aap. Mocht men dus denken aan een diminutief, dan moet men wel vragen of Marteko een verkl. zou kunnen zijn van Martijn (bij Kiliaan (1588) ook Marte), vanouds een naam van den aap (…) maar een vorm martico is in het Fransch niet aangewezen.”
Marticot bestaat niet in het Frans, maar wel in het Waals waar het makaak (Macaca) betekent (Waalse wikipedia).
Als ge drie keer zout op de patatten doet, zijt ge toch wel nen echten metteko!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
