Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
jenever
variant (Antw.) genevel /zj.e-nee-v.el/
Onzen bompa had een fles kwak bij ons in de kelder staan. Iederen dag kwam hij langs om een vingerhoedje te pakken. ’s Zaterdags kreeg bomma een borrel om haar haar ermee in te smeren. Ik weet niet of die lotion goed was voor de haargroei, maar ze had niet veel meer.
uitspraakvariant van aalmoezenier
< Oudfrans almosnier
Van Dale 2016: “katholiek geestelijke die uitsluitend belast is met de zielzorg van een bep. klasse, vereniging, jeugdbeweging of andere groep van personen,”
zie ook moeze
Op kamp was er ’s zondags altijd een misviering in open lucht, opgedragen door onze almoezenier.
naamdag
In Nederland en Vlaanderen wordt iemands naamdag niet vaak gevierd, met uitzondering van enkele plaatsen in Limburg (naamdag.nl)
Noamdage waere huu neet vöäl miea gevierd.
alikruik (Littorina littorea), een in zee levende kieuwslak
het woord zou uit Zeeland stammen maar wordt ook in Vlaanderen gebruikt; dikwijls ook “bigorneau” genoemd
In de provincie Zeeland, waar de alikruik in Nederland het meest gevonden en gevangen ( beter is: geraapt wordt, want ze worden met de hand stuk voor stuk opgeraapt bij laag water) wordt, noemt men deze slak ook wel kreukel, karakol, alikruuk, alekreukel of krukel.(Wikipeda)
enquête of bevraging bij de leden van een vereniging, club, …
Eind 2019 voerden we een grote club- en ledenbevraging uit. (tennisvlaanderen.be)
CD&V-voorzitter Coens: “Geen onregelmatigheden vastgesteld bij ledenbevraging”. (hln.be)
Ledenbevraging en startactiviteit met hapje en drankje. (davidsfonds.be)
truttige persoon
vrouwelijk: een seut, een seute, seutebees, seutemie
mannelijk: ne seut
Dat ik zou vrijen met die seut gelooft toch niemand. Zo’n onnozel schepsel.
“Ben ik een seut als ik geen alcohol of drugs gebruik?” (jongerengids.be)
“Ik vind hem een seut, een stijve hark, een nerd” (nieuwsblad.be)
“Seut is inderdaad een braaf, stil, saaie sukkelgeval.” (forum.scholieren.com)
prutsen
zie ook sjoefelaar
Hare man is zo vol van zijn eigen dat hij alles kan, met zijne mond; hij sjoefelt meer dan dat hij iets fatsoenlijk maakt.
(eigenl.) onbeholpen schaatsen; krabbelen, grabbelen, zwoegen
VD BE; informeel, iteratief van krassen
vnw
•krabbelen, spartelen
vgl. rechtkrasselen; opkrasselen
Christophe Smeets ziet Torpedo krasselen en toch winnen (TITEL) (HN 29.10.08)
“Even later krasselde de 61-jarige gewoon terug recht, kroop van de sporen het perron op.” (HLN 01.01.09)
iets snel afmaken en daardoor prutsen, afraffelen ….
Mijn moeder is geboren in Graauw (Zeeuws Vlaanderen) en daar wordt het nog gebruikt
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt):
Rijfelen > rijven: In Noord-Nederland thans onbekend.
Afrijfelen: door rijfelen doen naar beneden komen (”Eenen gracht (aarden dam) afrijfelen”, Rutten (1890))
varianten: verrijfelen, doorrijfelen, kapotrijfelen, vaneenrijfelen, wegrijfelen, uitrijfelen: uitrafelen
Een karweitje afrijfelen.
brandweerman
DS2015 geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)
< Frans pompier
De pompiers kwamen pas aan als het dak al in de fik stond.
De pompiers hebben nog een kat uit dat brandende huis gered.
Vervolgens rondde hij ook de lange procedure af die nodig was om te kunnen solliciteren als professioneel pompier. (hln.be)
Met Guy Cloetens (65) gaat de laatste pompier die de Inno-brand (1967) bluste, met pensioen.(standaard.be)
Kasterlee heeft voor het eerst voltijdse pompier – De Standaard
Pompier blust eigen huis (Sint-Truiden) – De Standaard
Er als jonge knaap ook van gedroomd later pompier te worden en met laaiende sirenes door de stad te rijden? (standaard.be)
brandweerwagen, pompierauto
zie ook pompier
Oude pompierwagen verhuist naar brandweermuseum (standaard.be)
…draaide de pompierwagen de speelplaats op waar de vele nieuwsgierige kinderen wachtten (hbvl.be)
in orde maken, afmaken, rechttrekken
Met enkele telefoontjes wil Donald Trump de oorlog in Oekraïne in de plooi leggen. (HLN)
Heb je ’s morgens niet altijd genoeg tijd om je haar netjes in de plooi te leggen? Probeer dan eens een chique chignon. (Libelle)
“Met de kritiek van de milieuorganisaties, die zeggen dat de landbouwers het land gegijzeld hebben, en dat het akkoord nefast is voor natuur en milieu, is Jambon het niet eens. “We gaan nu heel snel met de natuurorganisaties en de landbouw rond de tafel zitten om de hele kwestie rond grondgebuik echt in de plooi te leggen.” (Landbouwleven)
De grote lijnen van die hervormingen werden al uitgezet in het paasakkoord van vorige maand. Daarna volgden juridische adviezen van de Raad van State, praktische vragen van overheidsadministraties en nog wat politieke gevechten over belangrijke details. Die zijn nu grotendeels in de plooi gelegd. (De Tijd)
cavia, Guinees biggetje
< een soort rat die van over zee komt. Analoge redenering als Duits ‘Meerschwein’
ook in zuiden van Oost-Vlaanderen
synoniemen: steense rat, zeevarkske
Als kind had ik een hoop zeeratjes en kon ik er helemaal niet tegen om te horen dat de Inca’s die beestjes hielden om op te eten.
cavia, Guinees biggetje
ook in zuiden van Oost-Vlaanderen
< een soort rat die van over zee komt. Analoge redenering als Duits ‘Meerschwein’
ook in zuiden van Oost-Vlaanderen
ook steense rat, zeevarkske
Als kind had ik een hoop zeeratjes en kon ik er helemaal niet tegen om te horen dat de Inca’s die beestjes hielden om op te eten.
cavia
ook: ‘steens ratje’
uitspr. in Kempen: ‘stienserat’ of ‘stienesrat’
< mogelijkerwijze van ‘Oostinds ratje’ = ‘Oostends ratje’
ook gebruikt in het noorden van Oost-Vlaanderen; Meetjesland en Waasland
zie ook: zeerat
Jefke heeft een heel schoon stienserat gekregen.
cavia
ook: ‘steens ratje’
uitspr. in Kempen: ‘stienserat’ of ‘stienesrat’
< mogelijkerwijze van ‘Oostinds ratje’ = ‘Oostends ratje’
ook gebruikt in het noorden van Oost-Vlaanderen; Meetjesland en Waasland
zie ook: zeerat
Jefke heeft een heel schoon stienserat gekregen.
initiatief waarbij burgers ingeschakeld worden om statistisch onderzoek te doen over het verkeer in hun straat en ze gevraagd worden auto’s, voetgangers en fietsers te tellen
google2018: .BE (>3.040) ; .NL (>94)
Hoe druk is het in je straat? Dat meten 2200 mensen in Antwerpen en omliggende gemeentes met het project Straatvinken. (vrt.be)
Straatvinken is een jaarlijks telmoment dat nagaat hoe gezond het verkeer is in onze straten. Dat gebeurt via een speciale app of een papieren telformulier. In 2018 vindt het telmoment van Straatvinken plaats op donderdag 24 mei van 17 tot 18 uur. Iedereen in de regio Antwerpen of Leuven kan meetellen. Tijdens het telmoment noteren burgers gedurende één uur hoeveel voetgangers, fietsers en voertuigen er door hun straat passeren. Wetenschappers onderwerpen de resultaten vervolgens aan een analyse. (straatvinken.be)
Als het bij Argenta kan, dan moet het toch in heel Antwerpen en Leuven kunnen? Wij geloven er alvast in! Daarom steunt Argenta het project Straatvinken. (argenta.be)
Uitzonderlijk veel West-Vlamingen tellen verkeer tijdens jaarlijkse actie ‘Straatvinken’: “Confronterend hoeveel wagens passeren” (vrt.be)
als werknemer in dienst hebben/nemen
vnw: in dienst nemen (zonder de gevoelswaarde van gedwongen arbeid)
Van Dale 2018 online: BE
SN: tewerkstellen = aan het werk zetten
zie ook tewerkstelling; tewerkgestelde
SN: Belgisch bedrijf mag 1.200 IT’ers tewerkstellen bij Europese Commissie (vrt.be)
SN: Steeds meer Polen tewerkgesteld in fruitpluk. (vilt.be)
SN: Mag een leerjongere op zondag tewerkgesteld worden? | Leertijd
Het is de werkgever – en hij alleen – die op zijn eigen verantwoordelijkheid vaststelt welke in de concrete omstandigheden de economische redenen zijn die het hem tijdelijk onmogelijk maken om zijn arbeiders te werk te stellen. (sdworx.be)
Het voorstel houdt ook geenszins een verbod in voor onze overheidsdiensten om zelf personen met een handicap te blijven tewerkstellen.(n-va.be)
Wie mag u als student tewerkstellen? (admb.be)
werkgelegenheid
vnw: in België ook: werkgelegenheid
Van Dale 2018 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook tewerkgestelde; tewerkstellen; tewerkstellingsattest; tewerkstellingscijfer; tewerkstellingsdienst
De tewerkstelling in Vlaanderen is spectaculair verminderd de jongste maanden.
iemand die werkt als werknemer of als zelfstandige, iemand die niet werkloos is
opm: SN-betekenis is iemand die verplicht aan het werk is, dwangarbeider
vgl. tewerkstelling; tewerkstellen
Volgens de recentste cijfers verdiende een voltijds tewerkgestelde werknemer in 2022 gemiddeld 4.076 euro bruto per maand. (vrt.be)
Zo blijkt dat tewerkgestelde jongeren zich over het algemeen minder eenzaam voelen, in vergelijking met hun werkloze tegenhangers. (demorgen.be)
Na zeven jaar procederen heeft een illegaal tewerkgestelde werknemer een deel van zijn loon uitbetaald gekregen. (standaard.be)
Alles samen opgeteld zorgt Brussels Airport voor 5,4 miljard euro toegevoegde waarde en voor 64.225 tewerkgestelden. (hln.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
