Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
een hazenslaapje doen (lett. een pauze nemen)
ook dim.: een pozeke pakken
vgl. poos
Amai, ik krijg precies een klopke. Ik denk dat ik een pozeke ga pakken.
zedde muug van niks te doeng
pakt een poos in den achternoeng
(seniorennet.be)
Achter dat ze mens en dier geplaagd heeft, en achter hare vlucht door de lucht, moet die heks hier of daar een pozeke rusten, wat ze gewoonlijk … (dekroniekenvandewesthoek.be)
een hazenslaapje doen (lett. een pauze nemen)
ook dim.: een pozeke pakken
vgl. poos
Amai, ik krijg precies een klopke. Ik denk dat ik een pozeke ge pakken.
zedde muug van niks te doeng
pakt een poos in den achternoeng
(seniorennet.be)
Achter dat ze mens en dier geplaagd heeft, en achter hare vlucht door de lucht, moet die heks hier of daar een pozeke rusten, wat ze gewoonlijk … (dekroniekenvandewesthoek.be)
pauze (o.a. tijdens voorstellingen, sportwedstrijden, …)
opm: meer dan een uitspraakvariant want ook veelvuldig geschreven (zij het meestal in oudere teksten)
vnw: pauze bij het toneel
znwb: Pauze, rust (in een muziekstuk e.d.); thans veelal: pauze in een uitvoering van muziek, toneel enz.
Opm.: In de standaardt. w.g. en uitsl. nog in toep. op een niet lange tijdsruimte, inz. in de verkl.: een poosje wachten; in toep. op een betrekkelijk lange tijdsruimte steeds verbonden met heel: dat duurt een hele poos; ook nog in de verb. bij pozen, af en toe enz.
vgl. poos, een ~ pakken
Na de poos is Racing ten aanval. Na drie minuten schiet De Boeck van ver en de verraste Richard Gedopt stopt het leder achter de lijn. Racing leidt met 1-0 (rafcmuseum.be)
Tijdens de poos brachten de jongeren een vijfstemmig koor voor. (turnkringaalst.be)
Misschien worden we deze keer wel engelsmannen, tegen à’t de poos begint, en zwitsers tegen ’t einde van ’t vierde bedrijf. (wannesvandevelde.be)
Tussen de poos in had men het geluk te luisteren naar het meesterlijk spel van M. Leon Meirsman, eerste prijs voor viool. (andreasboel.be)
pauze (o.a. tijdens voorstellingen, sportwedstrijden, …)
opm: meer dan een uitspraakvariant want ook veelvuldig geschreven (zij het meestal in oudere teksten)
vnw: pauze bij het toneel
znwb: Pauze, rust (in een muziekstuk e.d.); thans veelal: pauze in een uitvoering van muziek, toneel enz.
Opm.: In de standaardt. w.g. en uitsl. nog in toep. op een niet lange tijdsruimte, inz. in de verkl.: een poosje wachten; in toep. op een betrekkelijk lange tijdsruimte steeds verbonden met heel: dat duurt een hele poos; ook nog in de verb. bij pozen, af en toe enz.
Na de poos is Racing ten aanval. Na drie minuten schiet De Boeck van ver en de verraste Richard Gedopt stopt het leder achter de lijn. Racing leidt met 1-0 (rafcmuseum.be)
Tijdens de poos brachten de jongeren een vijfstemmig koor voor. (turnkringaalst.be)
Misschien worden we deze keer wel engelsmannen, tegen à’t de poos begint, en zwitsers tegen ’t einde van ’t vierde bedrijf. (wannesvandevelde.be)
Tussen de poos in had men het geluk te luisteren naar het meesterlijk spel van M. Leon Meirsman, eerste prijs voor viool. (andreasboel.be)
gootsteen, aanrecht, pompbak
vnw: gootsteen, aanrecht, spoelbak
wnt: in Vlaams België voor: gootsteen onder een pomp, Joos (1900-1904); Teirlinck.
De pompbak is dieper dan de pompsteen en kan verplaatst worden, terwijl de pompsteen vastligt, Joos (1900-1904)
Van Dale 2014 online: gewestelijk
zie ook verzamellemma keukenterminologie
Onder de pompsteen staat het afwasmachien.
En vergeet u niet om de geraniums te soigneren? Het gietertje staat onder de pompsteen. (vrt.be)
Een paar bakstenen eenkamerwoningen, een kookhok en een betonnen pompsteen op een binnenplaats. (demorgen.be)
pompbediende aan een naftstation
iemand die een pomp bedient
vnw: pompbediende, (benzine)pomphouder
,,Al sinds jaren horen wij dat Pakistaanse pompisten voor 100 frank per dag voor de kopstukken moeten werken’’, zegt de Aalsterse brandstofhandelaar André De Kegel. (standaard.be)
Op 23 januari 1968 werd bij het tankstation een ‘pompist’ gezocht en Leon meldde zich. (hln.be)
Onze klant is op zoek naar een pompist.Je staat in voor het verpompen van de beton, het reinigen en het onderhoud van de pompen. (vdab.be)
In Meetkerke maakt Arnout kennis met Amedé die heel zijn leven pompist was. Amedé pompte het water uit de polders om het land te winnen op de zee. (demorgen.be)
brandweerman
DS2015 geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)
< Frans pompier
De pompiers kwamen pas aan als het dak al in de fik stond.
De pompiers hebben nog een kat uit dat brandende huis gered.
Met Guy Cloetens (65) gaat de laatste pompier die de Inno-brand (1967) bluste, met pensioen.(standaard.be)
Kasterlee heeft voor het eerst voltijdse pompier – De Standaard
Pompier blust eigen huis (Sint-Truiden) – De Standaard
Er als jonge knaap ook van gedroomd later pompier te worden en met laaiende sirenes door de stad te rijden? (standaard.be)
exotisch fruit (Citrus ×paradisi)
NL: grapefruit
zie ook de commentaren hieronder en bij pompelmoessap
vnw: grapefruit
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook pompelmoessap; verzamellemma groenten en fruit
< Tamil: pampalimasu.
Ik eet liever appelsienen dan pompelmoezen.
IJsthee met zeste van roze pompelmoes – De Standaard
spoelbak, wastafel, gootsteen, afwasbak
zie ook poembak
uitspraak: pombak
vnw: gootsteen, aanrecht met spoelbak, spoelbak
Van Dale: niet algemeen gootsteen
Zet de vuile glazen maar in de pompbak.
De pombak loopt over.
En de pombak, de pombak, de pombak is kapot.. (liedje)
Ze legde de pan op de handdoek naast de pompbak. (demorgen.be)
Vul de pompbak met voldoende water en pluk de rest van de slablaadjes los. (dagelijksekost.vrt.be)
Het wasmeubel stelden Nathalie en Piet samen met een pompbak uit de kringwinkel, kranen uit Desco, golfplaten en een mooie arduinsteen. (standaard.be)
De helden van de jeugd heten Gladde Paling, Pombak en Natte Visstick. In een razend tempo veroveren ze Tiktok en Chirofuiven met maffe hits (standaard.be)
bekaf, doodmoe, afgepeigerd
vnw: bekaf, uitgeput, doodmoe
< “Zijn pomp is af, zijne krachten zijn uitgeput.” (Cornelissen-Vervliet (1899))
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
DS2015 standaardtaal
We hebben een hele remork houtstompen gekloven en gestapeld onder het afdak en ik ben pompaf.
“Ik doe het heel graag en ik wil het goed doen, maar ik kan je verzekeren dat het een loodzware job is, dat je ’s avonds pompaf bent”, zo klinkt … (vrt.be)
Eline & Younes zijn pompaf na een hele dag tegelen. (demorgen.be)
multifunctioneel
vnw: multifunctioneel: polyvalente zaal
DS2015: standaardtaal
Ook in NL wel in gebruik, maar verhoudingsgewijs veel minder goegels dan in VL
zie ook polyvalente zaal
De jeugddienst biedt een polyvalente ruimte te huur aan voor onder andere vormingen en vergaderingen. (gemeentemol.be)
Verenigingen en derden kunnen bij de opdrachthouder terecht om een zaal in het polyvalente centrum “Ontmoetingscentrum Oostakker” (oc-oostakker.be)
belemmeringen veroorzaken
NL/SN: hindernissen opwerpen
Op talloze vlakken zijn er onduidelijkheden en vragen binnengelopen die nieuwe hinderpalen opwerpen. (Confidium)
Maar in het verleden hebben dergelijke systemen al bestaan en bewezen dat ze vooral extra financiële hinderpalen opwerpen voor jongeren uit gewone gezinnen. (politics.be)
We moeten verouderde wetten en regels die hinderpalen opwerpen voor nieuwe technologieën en de nieuwe business modellen die eruit voortvloeien, aanpassen. (Knack, datanews)
brand die ontstaat door vervuiling in het schouwkanaal (schoorsteen) meestal door roetaanslag of een vogelnest
SN/NL: schoorsteenbrand
zie ook schouw
Uitslaande schouwbrand in Hoogstraten: bewoner gered dankzij rookmelder. (VRTNWS)
Zodra het buiten kouder wordt en veel Belgen hun haard of kachel opnieuw aansteken, stijgt ook het risico op schouwbranden. Baloise telt tussen oktober en maart elke maand helaas zo’n drie à vier schouwbranden. (baloise.be)
Wat te doen bij een schouwbrand? Raak niet in paniek, bel eerst de brandweer en probeer dan het vuur in de haard te doven met zand of zout. Gebruik nooit water, want dan kan de schoorsteen exploderen. Het vuur in het rookkanaal kan soms doven door de schoorsteenklep te sluiten. (Info Veiligheid)
1) schoorsteen
DS2015: standaardtaal
2)schoorsteenmantel
zie ook fabrieksschouw; schouwbrand
Bij hun aankomst steeg een enorme zwarte rook uit de schouw.
Hij is stapelverliefd: als hij de rook uit haar schouw ziet komen, is hij al in de wolken.
De postuurkes staan proper afgestoft op haar schouwke.
> andere betekenis van schouw
brand die ontstaat door vervuiling in het schouwkanaal (schoorsteen) meestal door roetaanslag of een vogelnest
SN/NL: schoorsteenbrand
Uitslaande schouwbrand in Hoogstraten: bewoner gered dankzij rookmelder. (VRTNWS)
Zodra het buiten kouder wordt en veel Belgen hun haard of kachel opnieuw aansteken, stijgt ook het risico op schouwbranden. Baloise telt tussen oktober en maart elke maand helaas zo’n drie à vier schouwbranden. (baloise.be)
Wat te doen bij een schouwbrand? Raak niet in paniek, bel eerst de brandweer en probeer dan het vuur in de haard te doven met zand of zout. Gebruik nooit water, want dan kan de schoorsteen exploderen. Het vuur in het rookkanaal kan soms doven door de schoorsteenklep te sluiten. (Info Veiligheid)
de koelte
ook regio West-Vlaanderen
De soep is afgekoeld, zet ze nu in de friste dan kunnen we ze morgen nuttigen.
“Ik word mottig van die warmte.” “Hiernaast is airco, zet u wat in de friste.”
Ga in uw eentje traagjes terug naar beneden. Ga in de friste op uw bed in uw hotelkamer liggen. (witch.be)
De warmste dag van juli (…) Gelukkig hadden we net dan een gezellig ijskarretje en 20 liter ijs ter beschikking. (…) Een heerlijk bolletje vanille of heb je liever chocolade, aardbei, pistache of straciatella? (…) Op 19 juli kon het allemaal in onze cafetaria. Iedereen was welkom om in de friste te genieten van een ijsje, een verse ice tea en onze mooie ijskar. (samenouder.be)
vnw: polshorloge
vgl. uurwerk
De procedure over handen wassen en over handontsmetting vermeldt dat het polsuurwerk moet worden verwijderd op momenten dat er kans is op … (demorgen.be)
Op Picasso’s Vrouw met polsuurwerk wijst de titel ons op een attribuut dat de schaamstreek verbergt. (standaard.be)
DIRK : (kijkt op zijn polsuurwerk) Wel, euh, … NU eigenlijk. (staat recht, gaat af rechtsachter, komt bijna onmiddellijk terug op, zijn vest aantrekkend … (toneelfonds.be)
Waar moeten Kortrijkzanen nu naartoe om een batterij voor een polsuurwerk of uurwerkbandje te kopen of om een horloge te laten herstellen? (hln.be)
horloge (dus niet enkel bedoeld voor een klok, zoals in Nederland)
DS2015 standaardtaalTypisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 2
vgl. polsuurwerk
Ik heb een nieuw batterijtje nodig voor mijn uurwerk, ik zal eens langs de horlogewinkel lopen.
Als iemand bij een groep mensen staat en weggaat omdat hij/zij mensen ziet die hij/zij kent, zonder iets te zeggen.
Hij is een brentje aan het doen.
reclamewoord waar de firma Aldi gewoonlijk haar weekpromoties aankondigt,
de term is veelgebruikt in Vlaanderen maar heeft nooit navolging gekregen in Nederland of Duitsland
zie ook andere lemma’s met Aldi waaronder: Aldi, van den ~
Sinds 2020 communiceert Aldi wekelijkse promoties met het KNALDI-concept (een samentrekking van de merknaam van de retailer en ‘Knallen’). Lotte Eeckhout, campaign manager bij Aldi, legt uit waarom en hoe deze auditieve claim de promotiestrategie van de retailer een boost geeft… (mme.be)
Jani Kazaltzis organiseert regelmatig een ‘Knaldi-party’, dat gaf hij toe op Qmusic bij Maarten en Dorothee. Het opzet van het feestje is simpel: Jani koopt alle producten van Aldi waar er een Knaldi-korting op is. “Voor vijftig euro heb je een heel feest”, gaf hij buiten de radiouitzending toe. (HLN)
Vanaf vrijdag pakt Aldi uit met de “Weekend Knaldi”: extra promoties op verse producten, die gelden op vrijdag en zaterdag. (retaildetail.be)
Elke partij zijn eigen stemtest! Elke groene zijn kiesdrempel! Elke Hezbollah-strijder zijn knalding! Elke Aldi zijn knaldi! (Doorbraak)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
