Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
materiaalkoffer, gereedschapskist
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alaam, allam (met verwisseling van accent ALM, ALEM): Het woord was en is alleen in Z.-Nederl. en in Zeeuwsch-Vlaanderen bekend en daar nog thans algemeen; het beteekent gereedschap.
Klik op de afbeelding
De schrijnwerker bracht eerst zijn alaambak naar binnen alvorens zijn werk te beginnen.
Alaambak van het merk Huismerk. (promobutler.be)
stookolie, brandstof
uitspr.: mazoet
> Fr. mazout < Russisch mazut (petroleumrest) < Arabisch: makhzulat (afval)
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
1. Petroleumresidu dat gebruikt wordt als brandstof; stookolie. In Vl.-België. (ten bosch, Viert. Techn. Wdb. 1930).
- Spoedig bleek deze afval, een strooperige, zwartbruine olie, `mazout’, een voortreffelijk stookmiddel te zijn, (gerretson, `Koninklijke’ 1, 291 1932).
2. Benaming voor een tram met dieselmotor. Gewest. in W.-Vl.
Mazoetje: is een tram met Diesel-motor (gestookt met zware olie = mazout), zooals er loopen van Thielt op Deinze en Brugge op Diksmuide, (Biekorf 39, 62 1933).
Ze komen onze tank met mazoet vullen, nog net op tijd voor de winter begint.
krachtterm, bastaardvloek, meestal om ergernis te uiten
< Antwerpse variant van jeminie
Woordenboek der Nederlandsche Taal: jeminie
— jemini, jeminy; ook jemenie; jemenis —.
Uitroep (bastaardvloek). Nhd. (herr) jemine, jemini, engels gemini, jiminy, gemony. De naam Jezus als uitroep, in verminkten vorm, in de eene of andere nog niet met zekerheid aangewezen verbinding (Jesu domine?). In Zuid-Nederland jemenis.
“Wel jémenis, wie heeft er nog zoo iets gezien?” De Bo (1873).
zie ook: zjume, godzjumes !
“Godzjumenas! Als dien bankdirecteur denkt dat hij er vanaf is met zijn ontslagvergoeding te laten vallen. Ze moesten hem verplichten om al de centen die hij verloren heeft, terug te verdienen voor dat ze hem buitensjotten”.
Godzjumenas is de auteur van http://aentwaereps.blogspot.com/
nen blog volledig in ’t Antwerps
1) eigenaardig, vreemd, zonderling, raar
uitdrukking:
aardig varen: iets raars tegenkomen, slecht van iets bekomen
2) ongemakkelijk, misselijk, mottig, aardig, zich ~ voelen
uitdrukking:
aardig zijn: u niet zo goed voelen, u misselijk voelen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
1) Eigenaardig, van een bijzonderen aard, gewoonlijk in ongunstigen zin. In die pregnante ongunstige bet. ”een vreemden aard hebbende”, die in het Vlaamsch nog de gewone is, komt het al bij a. bijns (Anna Bijns, 16de E.) voor.
Vreemd, raar, onaangenaam. Gewestelijk, inz. in het Zuiden.
Myn hart klopt zoo aerdig; myne oogen steken zoo pynlyck, Conscience, Loteling (1850).
2) Onpasselijk, misselijk (Rutten (1890); Corn.-Vervl.; Joos (1900-1904); Teirl.)
1) Je doet zo aardig, wat heb je?
Da’s aardig, ik had die mens daar niet zien staan.
Als hij blijft veel te rap rijden, gaat hij wel een keer aardig varen.
2) Marie wordt aardig, ga vlug naar buiten met haar in de frisse lucht.
Ik ben een paar dagen oardig geweest, buikloop hebbende.
tijdens het eten veel naar binnen werken
(komt denkelijk van gaffel,werktuig waar men het hooi mee binnen steekt of op de hooiwagen laadt)
Woordenboek der Nederlandsche Taal (bij gaffel): (…) Merkwaardig is het gelijkluidende Vlaamsche woord in den zin van mond (De Bo (1873), ook in Noord-Nederland in gewestelijke spraak niet onbekend, waaraan evenzeer het begrip van gapen ten grondslag ligt.
In Antw. betekent ‘gaffel’ neus.
Van Dale: gaffelen
1 (informeel) smullen
in Nederland zegt men: bunkeren (schrokken)
Het smaakt zeker. Ge gaffelt nogal binnen.
(SN: ‘het smaakt zeker, je zit zo te bunkeren’)
adem
Woordenboek der Nederlandsche Taal: asem
Een bijvorm van Adem. (…) Ook in België zeer gebruikelijk. Voorheen was asem in hoogeren stijl even gebruikelijk als adem, thans klinkt asem alledaagsch en gemeenzaam.
De Jos is helemaal buiten asem, hij heeft veel te hard gelopen.
uitspraak in Antwerpen: klik op het luidsprekertje om het woord te beluisteren
lus
Van Dale 1995: gewestelijk
Woordenboek der Nederlandsche Taal: bij lus:
Middelnederlands litse, letse; de vorm met t is lang in schrijftaal in gebruik gebleven (list, luts) en gewestelijk nog wel bekend (gronings lits, zuid-limburgs litsj, brabants lits, west-vlaams lets(e)); evenzoo fries luts.
< Uit Oudfrans lice.
Wilt ge de lits van mijn jas eens maken? Ik kan hem niet meer deftig aan de kapstok hangen.
iets op goed uitvallen doen, iets doen zonder afspraak
(In Nederland: op de bonnefooi)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op den bots, hetzelfde als op den bof;
Iets doen op den bots, … bot, lomp, plomp: onvoorzichtig en zonder zorg voor ’t goed gelukken iets doen, Schuermans (1865-1870)
vgl. Antw. boef, op de wilde ~
We geven vanavond een BBQ. ’t Is op den bots, dus ge ziet maar of ge kunt komen, ge zijt altijd welkom.
bijten
wordt uitgesproken als knoeppen
Woordenboek der Nederlandsche Taal:1. Bijten, knabbelen, knappend (op)eten.
Knoepen … gezegd van ‘t bijten of ’t knappen der paarden: ’het peerd heeft hem in den arm geknoept’ Schuermans (1865-1870)
In Brugs : knappen (kort hevig bijten)
Onze hond durft knoepen naar vreemden.
- vooruitgang
- voorsprong hebben (Woordenboek der Nederlandsche Taal: gewestelijk in Zuid-NL)
- toenadering zoeken (avaanskes maken)
- op voorhand: in avaans betalen, het op avaans weten, het op avaans gezegd hebben, het op avaans doen, op avaans komen, op avans
- zo geraken we niet verder (vooruit), komen we niet tot een oplossing: zie avance, geen ~ zijn
< Frans avance
in Limburg: avans
West-Vl. met Franse uitspraak: avance
Dat is geen avaans. Dat biedt geen oplossing. Het heeft geen zin de politie te bellen. We moeten naar een structurele regeling zoeken.
De winnaar had een halve meter avaans op de tweede.
Hij heeft veel avaanskes gemaakt want hij zag haar wel zitten, maar zij zag hem niet staan.
De koper heeft geen voorschot gegeven, maar heel de som in avaans betaald.
ontsteking op de knoezels of de schenen
jicht, flerecijn
zie ook pootjesziekte
In de volksmond zegt men dat dit meestal kwam door overdreven drankgebruik, ook door overdadig eten.
Correct, want alcohol zorgt voor een verhoogde purine-afbraak, wat leidt tot een te hoge concentratie urinezuur in het bloed, waardoor het kristalleert. Hierdoor gaan de gewrichten ontsteken. Meestal in de grote teen maar kan ook voorkomen in de enkel, knie, vingers of in de oorschelp.
Ook het pootje of podagra genoemd.
Regio Brugge-Kortijk
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
3. In schertsende uitdruk. als de kozijntjes hebben, met de kozijntjes zitten of liggen, van de kozijns bezocht worden, lijden aan podagra (eigenlijk: stekend ongedierte hebben; vergelijk ‘familie hebben’ in denzelfden zin).
“De heer Peelaert, zegt men, van de kozijntjes (voetjicht) gekwollen riep dikwijls uit: wat vervloekte pijn is dat!” De Bo (1873).
zie ook: ezel, een ~ verslijt het eerst aan zijn poten
Hij heeft last van de kozijntjes en kan momenteel moeilijk het huis uit.
- alg.: gereedschap, verzameling werktuigen, alm
- fig.: spottende naam voor mannelijke geslachtsdelen, vgl: gerief
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, archaïsch
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alaam, allam (met verwisseling van accent ALM, ALEM): Het woord was en is alleen in Zuid-Nederland en in Zeeuwsch-Vlaanderen bekend en daar nog thans algemeen; het beteekent gereedschap.
< Middelnederlands: ‘allame’ < andlame, waarbij and- overeen komt met eerste deel van ‘antwoord’ en -lame vergelijkbaar is met Eng. ‘loom’. Hetzelfde woord als Oudengels andloman (meervoud) dat “gerief, gereedschappen” betekende, evenals “penis”.
gezegden:
- alg.: Zijn alaam kennen: zijn vak verstaan
- fig.: Een aardig stuk alem: een rare kwant
zie ook alaambak
- In de Brico zal je alle alaam vinden die je nodig hebt om parket te leggen.
- Als de buurman zijn fietsbroek aan heeft, zie je heel duidelijk zijn alaam zitten.
- “Dyveerssche halaemen dienende ter neerrynghe der draperye als scietspoelen, caerden ende dier ghelycke,” – uit de Spelen van Cornelis Everaert, ca. 1530
materiaalkoffer, gereedschapskist
WNT: Alaam, allam (met verwisseling van accent ALM, ALEM): Het woord was en is alleen in Z.-Nederl. en in Zeeuwsch-Vlaanderen bekend en daar nog thans algemeen; het beteekent gereedschap.
Klik op de afbeelding
De schrijnwerker bracht eerst zijn alaambak naar binnen alvorens zijn werk te beginnen.
Alaambak van het merk Huismerk. (promobutler.be)
lid van de jongste afdeling van de Chiro
VD2017 online: BE
De allerjongste leden zijn de ribbels (6-8 jaar). Ze worden ook weleens pinkels, sloebers, petoeten of pagadders genoemd. (chiro.be)
Heeeeey lieve Pagaddertjes! Het is alweer de laatste maand van 2016, namelijk december! (chiroessencentrum.be)
Van Dale 2015 online: iemand die zelf in Antwerpen geboren is, maar van wie niet beide ouders er geboren zijn
VD2017 online: BE
WNT: Een pagadder is … een Antwerpenaar geboren van ouders niet of niet beiden uit die stad afkomstig. De volbloed Antwerpenaar … heet daarentegen: Sinjoor, Schuermans (1865-1870).
Volgens de traditie is een Sinjoor iemand van wie de beide ouders geboren en getogen Antwerpenaren waren. Een pagadder is iemand die in Antwerpen geboren is maar van wie één of beide ouders van buiten de stad kwam(en). (wdebelder.wordpress.com)
Maar laat die pagadders en Sinjoren nu net behoorlijk kritisch zijn en zich sinds enkele jaren beter en beter informeren. (ademloos.be)
Van Dale 2015 online: iemand die zelf in Antwerpen geboren is, maar van wie niet beide ouders er geboren zijn
WNT: Een pagadder is … een Antwerpenaar geboren van ouders niet of niet beiden uit die stad afkomstig. De volbloed Antwerpenaar … heet daarentegen: Sinjoor, Schuermans (1865-1870).
Volgens de traditie is een Sinjoor iemand van wie de beide ouders geboren en getogen Antwerpenaren waren. Een pagadder is iemand die in Antwerpen geboren is maar van wie één of beide ouders van buiten de stad kwam(en). (wdebelder.wordpress.com)
Maar laat die pagadders en Sinjoren nu net behoorlijk kritisch zijn en zich sinds enkele jaren beter en beter informeren. (ademloos.be)
kleine jongen of meisje, meestal vertederend bedoeld!
pagadders: kleine kinderen, rekels
VD2017 online: BE
uitspraak in Antwerpen: klik op het luidsprekertje om het woord te beluisteren
< Het woord “pagadder” is afgeleid van het Spaanse woord “pagador”, van het werkwoord pagar = betalen. Pagadores waren de betaalmeesters van de soldij voor de Spanjaarden die in Antwerpen gelegerd waren en die te klein van stuk waren om deel te nemen aan de gevechten. Vandaar de latere bijnaam voor kleine kinderen die nu nog gebruikt wordt: “pagadders”. (Wikipedia)
andere verklaring: "Het woord pagadder werd door de Spaanse bezetter quasi-minachtend gebruikt voor de Antwerpenaars die buiten de stadswallen, de “Spaanse vesten”, woonden: ze waren zogezegd voor niets anders goed dan om te betalen, om af te dragen aan de Staat of het bewind – binnen de vesten woonden de poorters, de Seigneurs, de Sinjoren." (http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum)
zie ook pagaddertoren
De juf vertelt een sprookje aan haar pagadders.
Die pagadders hebben wel een heel voetbalveld om te ravotten ! (seniorennet.be)
Wat heeft de speelpleinwerking allemaal in petto voor die pagadders van Roeselare? (Facebook.com/roeselare)
De eerste week na de kerstvakantie. 6 nieuwe kleuters. Het was even aanpassen voor die pagadders, maar elke dag ging het beter en beter. (stedelijkonderwijs.be)
Niet dat ik zo direct één van die pagadders een kachel, een pispot of een ander onderdeel van ‘het gemak’ naar school zie zeulen. (davidsfondsdenderleeuw.be)
kleine jongen of meisje, meestal vertederend bedoeld!
pagadders: kleine kinderen, rekels
VD2017 online: BE
uitspraak in Antwerpen: klik op het luidsprekertje om het woord te beluisteren
< Het woord “pagadder” is afgeleid van het Spaanse woord “pagador”, van het werkwoord pagar = betalen. Pagadores waren de betaalmeesters van de soldij voor de Spanjaarden die in Antwerpen gelegerd waren en die te klein van stuk waren om deel te nemen aan de gevechten. Vandaar de latere bijnaam voor kleine kinderen die nu nog gebruikt wordt: “pagadders”. (Wikipedia)
andere verklaring: "Het woord pagadder werd door de Spaanse bezetter quasi-minachtend gebruikt voor de Antwerpenaars die buiten de stadswallen, de “Spaanse vesten”, woonden: ze waren zogezegd voor niets anders goed dan om te betalen, om af te dragen aan de Staat of het bewind – binnen de vesten woonden de poorters, de Seigneurs, de Sinjoren." (http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum)
zie ook pagaddertoren
De juf vertelt een sprookje aan haar pagadders.
Die pagadders hebben wel een heel voetbalveld om te ravotten ! (seniorennet.be)
Wat heeft de speelpleinwerking allemaal in petto voor die pagadders van Roeselare? (Facebook.com/roeselare)
De eerste week na de kerstvakantie. 6 nieuwe kleuters. Het was even aanpassen voor die pagadders, maar elke dag ging het beter en beter. (stedelijkonderwijs.be)
beschrijving
soms ook een technische beschrijving met bv. afmetingen
Eerder op het seizoen behaalde hij op de openingsklassieker van de nationale fondkalender uit Limoges reeds de provinciale overwinning (bekijk hier nog eens de reportage met het beschrijf van de Everaertkolonie). (pipa.be)
Het beschrijf van uw speciale schietingen (verjaardag, hulde enz …), kunt U via deze knop doorsturen (kvsw.be)
Hier een beschrijf van mijn tuin:het gaat om twee rechte kanten van elk 46 meter lengte en de hoogte wil ik 1 meter 70. (casius.be)
In attachment een beschrijf van de situatie. Op de tekening is in geel aangeven waar muurplinten nodig zijn, op de andere plaatsen zijn ingebouwde kasten (klusjobs.be)
het opstellen van een akte (bv. door een notaris)
VD2017 online: BE
Ik ga dit nog proberen rond te krijgen voor het beschrijf van de woning,dan kan de notaris dit misschien ook in de akte zetten? (bouwinfo.be)
Ik denk dat het beschrijf van de aankoop en lening bij de notaris al opnieuw moet gedaan worden of aangepast ? (bouwinfo.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
