Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
schoenpoets, schoensmeer
Vroeger was het dé gewoonte: elke week moesten de schoenen gepoetst worden met skoeblink.
schoensmeer, schoenpoets, schoenblink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden.
Schoenen opblinken doe je met schoenschmink.
schoensmeer, schoenpoets, schoenschmink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden
vnw: schoensmeer
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Verwant
blinkborstel
Schoenblink hebt ge in ’t bruin, zwart, blanco en nog een paar ander kleuren.
“Met schoenblink, nestels, garen, knopen, spelden, krijt, rekkers, nagels, ge noemt het maar. We trokken constant het land rond. " (standaard.be)
Maar Keiran Shudall en de zijnen hebben hun songs iets te schools met schoenblink bewerkt. (demorgen.be)
Aan hun gezicht te zien hadden de meesten er al spijt van dat ze namens de SP.A naar de gunst van de kiezer wilden dingen, niet het minst omdat ze bij dit herfstweer zo goed als halfnaakt en ingesmeerd met zwarte schoenblink met Tobback op stap moesten. (vrt.be)
uit elkaar krijgen
vnw: uit elkaar krijgen, ontwarren
Bijvoorbeeld bij het overbrengen van versnellingen van de ene fiets op de andere. Of het niet uiteenkrijgen van het stuur en de vork. (’tzal wel gelast zijn, denk ik, maar ik kan het soms ook mis hebben). (forum.mountainbike.be)
Na veel prutswerk heb ik de bovenkant van de 003 uiteen gekregen, en de hoofdonderdelen in de klei geduwd (forum.modelspoormagazine.be)
“We kochten een huis, begonnen een zaak, niemand zou ons uiteen krijgen. Maar toen kwam dus Brigitte.” (hln.be)
uit elkaar, van elkaar
Van Dale 2013 online: …nog als eerste lid in een aantal, in schrijftaal, gewestelijke taal en Belgisch-Nederlands gewone, maar in de algemene taal weinig of niet meer gebruikte scheidbaar samengestelde overgankelijke en onovergankelijke werkwoorden…
zoals daar zijn: uiteenbarsten, uiteencarambollen, uiteendoen, uiteendrijven, uiteengaan, uiteen doen, uiteengooien, uiteengroeien, uiteenhalen, uiteenhouden, uiteenjagen, uiteenkrijgen, uiteennemen, uiteenplaatsen, uiteenranselen, uiteenrollen, uiteenschuiven, uiteensmijten, uiteenspringen, uiteenstrijken, uiteenstuiven, uiteentrappen, uiteenvijzen, uiteenvliegen, uiteenvloeien, uiteenvouwen, uiteenwerpen, uiteenwijken, uiteen zijn
Ik zal die mixer eens uiteengooien se. Of ik hem daarna nog terug ineenkrijg is een andere zaak.
Ge moet die mest goed uiteenspreiden, anders helpt dat niet.
uit elkaar houden
vnw: uit elkaar houden, onderscheiden
zie ook uiteen~
De meeste van die bleke soorten kan je zonder microscoop moeilijk uiteenhouden. Het rood oorzwammetje is echter een onmiskenbare soort. (natuurprunt.be)
Beide zaken moeten worden uiteengehouden. De controle op het regelmatig schoolbezoek en op de begeleiding van problematische afwezigheden gebeurt in de … (vlaamsparlement.be)
Mannelijkheid, vruchtbaarheid en potentie vormen een mix van aspecten die in de perceptie nauwelijks uiteengehouden worden. (demorgen.be)
uit elkaar, van elkaar
Van Dale 2013 online: …nog als eerste lid in een aantal, in schrijftaal, gewestelijke taal en Belgisch-Nederlands gewone, maar in de algemene taal weinig of niet meer gebruikte scheidbaar samengestelde overgankelijke en onovergankelijke werkwoorden…
zoals daar zijn: uiteenbarsten, uiteencarambollen, uiteendoen, uiteendrijven, uiteengaan, uiteen doen, uiteengooien, uiteengroeien, uiteenhalen, uiteenhouden, uiteenjagen, uiteenkrijgen, uiteennemen, uiteenplaatsen, uiteenranselen, uiteenrollen, uiteenschuiven, uiteensmijten, uiteenspringen, uiteenstrijken, uiteenstuiven, uiteentrappen, uiteenvijzen, uiteenvliegen, uiteenvloeien, uiteenvouwen, uiteenwerpen, uiteenwijken, uiteen zijn
Ik zal die mixer eens uiteengooien se. Of ik hem daarna nog terug ineenkrijg is een andere zaak.
Ge moet die mest goed uiteenspreiden, anders helpt dat niet.
stoofschotel van aardappelen, vlees en wintergroenten in bouillon
identiek aan Frans pot-au-feu
in Nederland ‘hutspot’ is ander gerecht: stamppot van aardappelen en wortelen
hutsepot is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
vnw
Bij hutsepot worden de groenten in zijn geheel gelaten.
De echte hutsepot bevat een mengeling van allerlei wintergroenten. Er zijn tal van aanpassingen en hoeveelheden. (tuinadvies.be)
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
Van Dale:
santé tw wens bij het drinken: op je gezondheid
Santé wordt meer gebruikt in België:
“Wat zeg je als je in gezelschap het glas heft? In Nederland proost of gezondheid, in België schol, santé of gezondheid. Proost kan wel in het zuiden, skol en santé klinken heel sporadisch in het noorden.”
https://taalverhalen.be/minionderzoekje/toosten-feliciteren-smakelijk/
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
Van Dale:
santé tw wens bij het drinken: op je gezondheid
Sante wordt meer gebruikt in België:
“Wat zeg je als je in gezelschap het glas heft? In Nederland proost of gezondheid, in België schol, santé of gezondheid. Proost kan wel in het zuiden, skol en santé klinken heel sporadisch in het noorden.”
https://taalverhalen.be/minionderzoekje/toosten-feliciteren-smakelijk/
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
gezondheid, schol
NL veel eerder: proost
vd gratis wb:
san·té tw wens bij het drinken: op je gezondheid
zie ook de reacties
Er wordt vanalles gezegd, proost, sante, gezondheid, schol, lebbe-lebbe, enz.
schoensmeer, schoenschmink
een soort was om schoenen van leder te onderhouden
vnw: schoensmeer
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Verwant
blinkborstel
Schoenblink hebt ge in ’t bruin, zwart, blanco en nog een paar ander kleuren.
“Met schoenblink, nestels, garen, knopen, spelden, krijt, rekkers, nagels, ge noemt het maar. We trokken constant het land rond. " (standaard.be)
Maar Keiran Shudall en de zijnen hebben hun songs iets te schools met schoenblink bewerkt. (demorgen.be)
Aan hun gezicht te zien hadden de meesten er al spijt van dat ze namens de SP.A naar de gunst van de kiezer wilden dingen, niet het minst omdat ze bij dit herfstweer zo goed als halfnaakt en ingesmeerd met zwarte schoenblink met Tobback op stap moesten. (vrt.be)
trui (of sweater) met kap
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
> verzamellemma kledij
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
het (gedwongen) met minder doen, spaarzaam zijn
in een bredere betekenis: kak, zijne ~ inhouden
Fonske was altijd gewoon van op grote voet te leven, maar nu het crisis is en er ontslagen vallen, zal hij zijne kak nog wel inhouden.
heel erg dronken
_p072_-_THE_TOWN_DRUNKARD_ASLEEP_ONCE_MORE.jpg)
Synoniemen
daarm, deirm, kanong, meurg, petrol zijn, poepeloere, poepeloerezat, poepzat, pottendarm, zjaak
Uitdrukkingen
crimineel, zijn eigen ~ zuipen
hij is krieke
patat, zo zat als een ~
petrol, zijn eigen ~ zuipen
smoorlam dronken
zat, zo ~ als een kanon
zat, zo ~ als honderdduizend man
zwitser, een stuk in zijne ~
Zwitser, zo zat als een ~
minder erg: voeten, een stuk in zijn ~
“Hij wankelde op zijn benen. We hebben daar een woord voor: pottoe”, zegt een andere aanwezige. “Eigenlijk kon je niet meer begrijpen wat hij zei.” (hln 03/12/2024)
“We zijn samen gedoopt, dragen elkaar naar huis als we pottoe zijn en gaan af en toe samen naar de les.” (allesoverseks.be)
> andere betekenis van pottoe
Brabantse benaming voor mond-en-klauwzeer
De eerste kenmerken van de aandoening zijn te herkennen aan de poten van het dier, vandaar de benaming de pootjesziekte.
< bij dieren
ook pootziekte
uitspraak: poetjesziekte, peutjesziekte
Van Dale 2018 online: pootziekte: zekere schapenziekte: klauwzeer
wnt: Pootziekte, zekere schapenziekte, een soort van klauwzeer bij schapen of bij ander vee.
“Ooit is er de ‘pootjesziekte’ (mond en klauwzeer) onder het vee geweest. Met ontsmettingen en schutkringen heeft men dat toen waarschijnlijk opgelost.” www.zevenneten.be/leesvoer/kdomein/kdomein.html
mond- en klauwzeer bij alle dieren
zie ook pootjesziekte
uitspraak met scherplange o, dus afhankelijk van regio bv.: poewetziekte, poejtziekte, puëtziekte, pooëtziekte, …
WNT: Pootzeer, Pootziekte, zekere schapenziekte, een soort van klauwzeer bij schapen of bij ander vee
Van Dale 2018 online: zekere schapenziekte: klauwzeer
De pootziekte, nog eene besmettelyke ziekte, die aen den hoorn van den voet komt, en welke men aen het manken van het dier erkent;… (handboek van de landbouwer)
jicht in de volksmond ook ’t pootje genoemd
ook kozijntjes, beestjen
> verzamellemma geneeskunde
Jicht werd destijds (mogelijks nu nog) voornamelijk vastgesteld bij de heren die zeer bourgondisch leefden.
ontsteking op de knoezels, voetjicht
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
3. In schertsende uitdrukkingen als de kozijntjes hebben, met de kozijntjes zitten of liggen, van de kozijns bezocht worden, lijden aan podagra (eigenlijk: stekend ongedierte hebben; vergelijk ‘familie hebben’ in denzelfden zin).
“De heer Peelaert, zegt men, van de kozijntjes (voetjicht) gekwollen riep dikwijls uit: wat vervloekte pijn is dat!” De Bo (1873).
Etymologisch Woordenboek, Vercoullie (1925): kozijns m. mv. (jicht), uit Frans cousin
— mug, Middellatijn culicinum, Latijn culex; cf. synoniem de beestjes, wegens een gevoel als van muggesteken.
zie ook: beestjen, notarisziekte, pootje,
Hij heeft last van de kozijntjes en kan momenteel moeilijk het huis uit.
anw: broekkousen: (vooral) in België): onderkledingstuk uit één stuk dat bestaat uit kousen met daaraan vast een broekje en dat van een steviger stof is gemaakt dan een panty en vooral gedragen wordt om de benen warm te houden; maillot
Aan den overkant van ’t straat loopt e klein meiske mè een purpere broekkous aan.
Het ambetante aan broekkousen is dat ze altijd afzakken.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
