Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
veelhoekig bakje met vilten bodem waarop met dobbelstenen wordt gespeeld, oud Vlaams dobbelspel
< Het woord Pitjesbak zou verwijzen naar de ogen die op de teerlingen staan.De gelijkenis met pitten van vruchten (ook pitjes genoemd) is hier een mogelijke uitleg voor. (wikipedia)
Synoniemen
pitjesbak, tritsbak, teerlingbak
vnw: dobbelbak
•bak met vilten bodem waarin dobbelstenen worden gegooid
•triktrak, dobbelspel
Tegenwoordig wordt er op café niet veel meer gespeeld op de pietjesbak.
Ik liep daar op een paar gezellige tafelschuimers, die me op een partijtje pitchesbak uitdaagden, Lebeau, 1962, (zie NZWB, 381)
Van Dale online: BE
Het ploeterbad is open van 1 mei tot 15 september op niet schoolmomenten: in het weekend en op feest- en brugdagen van 11 uur tot 19 uur en op woensdagnamiddag van 13 tot 19 uur. Vanaf 15 juni tot eind augustus is het ploeterbad iedere dag open van 11 tot 19 uur. (vlaamsbrabant.be)
De inkom is gratis, dus moeilijk om precieze bezoekersaantallen te kennen. Voor het ploeterbad, waar de bezoekers wel geregistreerd worden, noteerde men 42.000 bezoekers, tegenover 28.000 vorig jaar, een forse stijging van bijna 50 procent. (.persinfo.org)
gewaagd
Het is nogal reschierlijk om op de lange leere te klemmen.
vergiet
.jpg)
< uitspraakvariant van zij
Ik heb boontjes gedopt en nu doe ik die in een zaj om onder de kraan af te spoelen.
spijbelen
ook vaste woordcombinatie: gaan fatsen
gwnt: Zuidn.
Van Dale:
fatsen
1701, vermoedelijk behorend bij vadsig
1. niet algemeen spijbelen
zie varianten bij haagschool houden
Als ge zo blijft fatsen haalt ge uw jaar nooit ni.
Als tiener heb ik samen met een klasgenoot een halve dag gespijbeld (gaan fatsen noemden wij dat).
Dat is toen niet in goede aarde gevallen, noch thuis, noch op school. (seniorennet.be)
We hebben veel te danken aan deze school!! … 100 dagen koorts op school…..niet simpel in coronatijden. … Of gaan fatsen e Ellen Cardon. (facebook)
1. losbol, lichtjes op zijn kop gevallen niet ernstig te nemen persoon
2. kwibus, kwiet, kwiebel, kwieten
soms ook bistenkwiebel
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): kwistenbijbel
Uit Westvlaams kwiste `ruzie’ en bijbel (?): (West-Vlaanderen) Ruziezoeker.
Van de Vyvere bekeek hem eens, als wou hij zeggen: ”Hela, kwistenbiebel, braaf zijn, hein! Of anders …” En De Jaegere was braaf, en bij de naamafroeping stemde hij, de eerste van de heele kamer: Jaaa! De West-Vlaming 6 Dec. 1930
1. Zie die kwistenbiebel daar nu eens bezig! Hij is bezig de straat proper te maken met handborstel en vuilblik.
2. Hela kwistenbiebel, ge houdt het schilderij op zijne kop!
1. losbol, lichtjes op zijn kop gevallen niet ernstig te nemen persoon
2. gek persoon, kwibus, kwiet, kwiebel, kwieten
soms ook bistenkwiebel
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): kwistenbijbel
Uit Westvlaams kwiste `ruzie’ en bijbel (?): (West-Vlaanderen) Ruziezoeker.
Van de Vyvere bekeek hem eens, als wou hij zeggen: ”Hela, kwistenbiebel, braaf zijn, hein! Of anders …” En De Jaegere was braaf, en bij de naamafroeping stemde hij, de eerste van de heele kamer: Jaaa! De West-Vlaming 6 Dec. 1930
1. Zie die kwistenbiebel daar nu eens bezig! Hij is bezig de straat proper te maken met handborstel en vuilblik.
2. Hela kwistenbiebel, ge houdt het schilderij op zijne kop!
hagemuiten, spijbelen
ook vaste woordcombinatie: gaan fatsen
gwnt: Zuidn.
Van Dale:
fatsen
1701, vermoedelijk behorend bij vadsig
1. niet algemeen spijbelen
zie varianten bij haagschool houden
Als ge zo blijft fatsen haalt ge uw jaar nooit ni.
Als tiener heb ik samen met een klasgenoot een halve dag gespijbeld (gaan fatsen noemden wij dat).
Dat is toen niet in goede aarde gevallen, noch thuis, noch op school. (seniorennet.be)
We hebben veel te danken aan deze school!! … 100 dagen koorts op school…..niet simpel in coronatijden. … Of gaan fatsen e Ellen Cardon. (facebook)
vergiet, zift
< uitspraakvariant van zij
Ik heb boontjes gedopt en nu doe ik die in een zaj om onder de kraan af te spoelen.
gewaagd, gevaarlijk, hachelijk, riskant
Het is nogal reschierlijk om op de lange leere te klemmen.
-kikkerbad, pierenbad (= ondiepe gedeelte voorzien voor kinderen in het zwembad), ploeterbad
-opblaasbaar zwembadje voor in de tuin
vnw: ondiep zwembad voor kleine kinderen, pierebad(je), kinderbadje
Van Dale 2016 online: BE
Omdat onze jongste een echte waterrat is, heeft ‘m van z’n meter e plonsbadje gekregen.
Daarom zal het zwembad een sportbad worden van 25 bij 13 meter. Er zal dus geen plaats zijn voor een plonsbad of een recreatief speelbad. (vrt.be)
Het gaat om een groot recreatiebad en een plonsbad, met aansluitend onder meer een restaurant en een bar. (demorgen.be)
plonsbad, kikkerbad, pierenbad
Van Dale 0218 online: BE
Het ploeterbad is open van 1 mei tot 15 september op niet schoolmomenten: in het weekend en op feest- en brugdagen van 11 uur tot 19 uur en op woensdagnamiddag van 13 tot 19 uur. Vanaf 15 juni tot eind augustus is het ploeterbad iedere dag open van 11 tot 19 uur. (vlaamsbrabant.be)
De inkom is gratis, dus moeilijk om precieze bezoekersaantallen te kennen. Voor het ploeterbad, waar de bezoekers wel geregistreerd worden, noteerde men 42.000 bezoekers, tegenover 28.000 vorig jaar, een forse stijging van bijna 50 procent. (.persinfo.org)
veelhoekig bakje met vilten bodem waarop met dobbelstenen wordt gespeeld.
Oud-Vlaams dobbelspel,
< Het woord Pitjesbak zou verwijzen naar de ogen die op de teerlingen staan.De gelijkenis met pitten van vruchten (ook pitjes genoemd) is hier een mogelijke uitleg voor. (wikipedia)
ook pitjesbak, tritsbak, teerlingbak
vnw: dobbelbak
•bak met vilten bodem waarin dobbelstenen worden gegooid
•triktrak, dobbelspel
Tegenwoordig wordt er op café niet veel meer gespeeld op de pietjesbak.
Ik liep daar op een paar gezellige tafelschuimers, die me op een partijtje pitchesbak uitdaagden, Lebeau, 1962, (zie NZWB, 381)
Uitspraak: veus of (ves), al naargelang de streek (ontronding)
Antw. stad: puit
Uitdrukkingen
ne vors in zijn keel hebben
Die smerige veussen in ozzen hof moake de godgansige nacht laweit.
(Die stomme kikkers in de tuin maken de godganse nacht lawaai.)
trui (of sweater) met capuchon
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
> verzamellemma kledij
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
scrotum, balzak, zak bij de piemel waar de testikels inzitten
zie ook beus (beurs)
Hij moest de hele dag aan zijn bus dabben. Had hij last van schaamluizen?
> andere betekenis van bus
vooruitgaan, vooruitkomen, vorderen
< Frans avancer
ook in Antwerpen, Antwerpse Kempen, Limburg, Brabant
zie ook avanceren, affeseren, affeceren, zich ~, affeceren, avanceren, zich ~
Schat, ik ben vandaag wat later want ik sta in de file en dat aveseert hier langs geen kanten.
SN/NL: puntkomma, semicolon (leesteken)
opm.: ‘puntkomma’ wordt ook in VL gebruikt
zie ook punt, dubbelpunt, afkappingsteken, uitroepingsteken; spatiegebruik bij leestekens
As ge ni zeker zijt of dat e kommapunt gepast is, kunde best een gewone komma gebruiken, da valt minder op voor taalverbeteraars.
Gebruik alle interpunctietekens (punt, puntkomma/kommapunt, dubbelepunt, open de haakjes, sluit de haakjes, open de aanhalingstekens, sluit de aanhalingstekens, copyrightteken of -symbool, merkteken of -symbool, plusteken of -symbool, enz.), en ook “nieuwe alinea” en “nieuwe regel” terwijl u dicteert. (speechware.beà
Typografie: er wordt geen spatie geplaatst voor de leestekens dubbelpunt, vraagteken, kommapunt; er wordt één spatie gelaten na een punt. (kzm.be)
Een tekst tot op het laatste kommapunt afwerken geeft mij telkens weer dat rollercoastergevoel. (sofieschrijft.be)
De vertalers permitteren zich bijvoorbeeld om de lange zinnen soms door te knippen en een punt te zetten waar Proust een kommapunt gebruikte. Dat had Proust in het Frans zelf ook gekund, want hij overdrijft soms met zijn kommapunt. (bruzz.be)
huilen, grienen
Detail van de Kruisafneming van Rogier van der Weyden (1435)
< Middelnederlands ‘scremen’
Synoniemen
wenen, schreien, schreeuwen, schreemen
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
huilen, grienen, schreien, wenen
Detail van de Kruisafneming van Rogier van der Weyden (1435)
< Middelnederlands ‘scremen’
Synoniemen
wenen, schreien, schreeuwen, schreemen
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
