Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #4921

    kelderkot
    (z.n. het ~ (o.) ~en)

    aparte ruimte kot in een kelder

    We wonen ondertussen drie jaar in ons huis, maar op het kelderkot ligt nog steeds een deur om de hal af te schermen. (Het Nieuwsblad)

    Een kelderkot inderdaad, met een niet al te beste akoestiek, maar wél de juiste sfeer voor haar post-wave-cold-pop-acid-romantiek! (Lumious Dash)

    In de kleine donkere kelderkoten werden mensen opgesloten, verhoord, afgeranseld en gefolterd. De verschrikking zou pas in september 1944 stoppen toen Brussel werd bevrijd. (VRTNWS)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 12 Apr 2025 09:28
    0 reactie(s)

    #4922

    opvorderen
    (ww. vorderde op, opgevorderd)

    verplichten tot, opeisen, vorderen

    NB: Iemand opvorderen en iemand vorderen zijn standaardtaal in België in de betekenis ‘verplichten een taak uit te voeren, (bij een staking) dwingen te werken’. (Taaladvies)

    Antwerps gouverneur Cathy Berx moest werknemers opvorderen om de twee fabrieken op een veilige manier te laten stilleggen. (made-in.be)

    De politie kan een huisarts opvorderen om een bloedproef af te nemen. Doet hij dat niet, dan riskeert de huisarts een sanctie. (Domus Medica)

    De Duitsers hadden van bij het begin van de bezetting hun oog laten vallen op het comfortabele nieuwbakken gebouw op nummer 453 en lieten het opvorderen door de Sipo-SD. (VRTNWS)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 12 Apr 2025 09:20
    0 reactie(s)

    #4923

    standregel
    (zn. m.; ~s)

    een artikel uit een reglement, statuut of de standregels van een vereniging

    Vlaamsgezindheid was bij de oprichting de meest concrete standregel, naast de meer klassieke serviceclubregels: sociaal dienstbetoon, cultuur en een internationale dimensie. (encyclopedievlaamsebeweging.be)

    Met uitzondering van de Proost waren zij allen verplicht, om minstens 9 maanden per jaar binnen Hoegaarden te resideren. Maar deze standregel werd zeer slecht nageleefd, want doorgaans verbleven er amper 2 à 3 Kanunnikken vast in de Parochie, al de anderen stelden “Kapelanen” aan, om in hun plaats de missen te celebreren en het koorofficie te zingen. (hoegaardserfgoed.be)

    Voortaan gold als standregel dat de Kring alleen bij eenparigheid van stemmen kon ontbonden worden. (vliz.be)

    Deze laatste had een strenge standregel, namelijk; “verboden te dansen, in openbare instellingen en aangelegenheden” . (bloggen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Apr 2025 08:29
    0 reactie(s)

    #4924

    standregel
    (zn. m.; ~s)

    een artikel uit een reglement, statuut of de standregels

    Vlaamsgezindheid was bij de oprichting de meest concrete standregel, naast de meer klassieke serviceclubregels: sociaal dienstbetoon, cultuur en een internationale dimensie. (encyclopedievlaamsebeweging.be)

    Met uitzondering van de Proost waren zij allen verplicht, om minstens 9 maanden per jaar binnen Hoegaarden te resideren. Maar deze standregel werd zeer slecht nageleefd, want doorgaans verbleven er amper 2 à 3 Kanunnikken vast in de Parochie, al de anderen stelden “Kapelanen” aan, om in hun plaats de missen te celebreren en het koorofficie te zingen. (hoegaardserfgoed.be)

    Voortaan gold als standregel dat de Kring alleen bij eenparigheid van stemmen kon ontbonden worden. (vliz.be)

    Deze laatste had een strenge standregel, namelijk; “verboden te dansen, in openbare instellingen en aangelegenheden” . (bloggen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Apr 2025 08:29
    0 reactie(s)

    #4925

    standregelen

    zie standregels

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Apr 2025 08:24
    0 reactie(s)

    #4926

    standregels
    (zn. ; mv.)

    statuten

    ook: standregelen (zie voorbeelden)

    vnw: standregelen, standregels (mv.): statuten, reglement

    znwb: Vooral in ’t mv., voor: statuten (van een vereniging, een vennootschap enz.); soms bep.: reglement (van een sportvereniging enz.).

    gwnt: standregels: (Zuidn.) purisme voor statuten

    Typisch Vlaams: standregelen: Geen Algmeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2. Ook: ‘standregels’. Wordt beschouwd als een purisme.

    tandregelen Turn- en wapenmaatschapij St. Jozefskring “Blauwput” (erfgoedplus.be)

    Op 2 december 1926 werd de samenwerkende maatschappij ‘De Ware Vrienden‘ opgericht (1), waarvan artikel 4 van de standregelen stipuleerde: ‘De maatschappij heeft voor doel het inrichten van feesten, toneelavonden, bals, concerten, muziekfeesten en alle andere soorten van vermakelijkheden.’ (hdbr.be)

    Door zijn aanvraag om als Gildebroeder te worden aangenomen, verbindt de kandidaat zich te tegenwoordige standregels te eerbiedigenen na te leven. (sinthuybrechtsgilde.be)

    Van doordrijven gesproken, deze ploeg wist van aanpakken. En de standregels kwamen er, na rijp beraad, in de schoot van het jonge bestuur. (vermeirebvba.be)

    Alles begon op 3 maart 1946 in Het Handelshuis op het Koolskampse Dorpsplein. “Die dag werden de standregels van de muziekmaatschappij Sint-Cecilia opgemaakt en ondertekend”, weet voorzitter Jan D’Haene. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Apr 2025 08:23
    0 reactie(s)

    #4927

    standrecht
    (zn. o.; ~en)

    standgeld voor een markt, kermis, …

    vnw: staangeld, marktgeld

    znwb: Geld dat voor het staan op de markt, op de kermis enz. moet worden betaald: staangeld, marktgeld.

    Het standrecht op de markten wordt berekend per ingenomen standplaats, ongeacht de aangeboden koopwaar, per strekkende meter of gedeelte ervan, gemeten aan de verkoopzijde van het kraam (brugge.be)

    Moet de verkoop van garnaal en vis aan de Trap onderworpen worden aan een standrecht ? (vliz.be)

    “Daarenboven stellen wij voor om het standrecht voor het houden van een stand op het Druivenfestival voor één jaar op te heffen voor middenstanders, verenigingen en inwoners.” (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:52
    0 reactie(s)

    #4928

    standplaatsvergoeding

    vnw: haard- en standplaatsvergoeding: toeslag op het loon voor bepaalde ambtenaren

    zie standplaatstoelage

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:44
    0 reactie(s)

    #4929

    standlicht
    (het ~, ~en)

    stadslicht

    vnw: stadslicht van een auto

    Fr. feu de position

    Oei, mijn standlichten staan nog op. Seffes is mijn batterij plat!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:44
    0 reactie(s)

    #4930

    standingvol
    (bijwoord of bijv.nw. +e)

    met veel standing

    vgl.: Frans ‘de grand standing’

    vnw: luxueus, comfortabel

    AN: stijlvol, prestigieus

    (een enkele keer wordt ook wel ´standingrijk´ gebruikt)

    Ruim standingvol appartement in een prachtig gebouw opgetrokken in 1918 in Parijse stijl. (reclame)

    Te koop: standingvol handelspand met ruime parking, geschikt voor kantoor of bureel en zeer commercieel gelegen. (reclame)

    Prachtig volledig vernieuwd appartement in een standingrijk gebouw vlakbij de Europese Instellingen. (immo)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:43
    2 reactie(s)

    #4931

    stampen
    (ww. stampte, heeft gestampt)

    trappen, schoppen

    vnw: schoppen, trappen met de voet

    Hij heeft hem gestampt tot hij niet meer bewoog.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:42
    1 reactie(s)

    #4932

    stamp
    (de ~ (m.), ~en)

    trap, schop, voetstamp

    vnw: schop, trap met de voet

    DS2015 standaardtaal

    zie ook: ezelsstamp; stampen

    Hij kreeg onverwacht een stamp tegen zijn been.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:40
    0 reactie(s)

    #4933

    staminee
    (de ~ (v.), -s)

    Café

    vnw: café, kroeg

    Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3

    zie ook: stamenee, estaminet

    in verbindingen vaak (schijnbaar) onzijdig, zie grammatica: gereduceerd lidwoord

    Onze pa dieje zit den helen dag op ’t staminee…

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:38
    4 reactie(s)

    #4934

    staminee
    (de ~ (v.), -s)

    Café

    vnw: café, kroeg

    zie ook: stamenee, estaminet

    in verbindingen vaak (schijnbaar) onzijdig, zie grammatica: gereduceerd lidwoord

    Onze pa dieje zit den helen dag op ’t staminee…

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:34
    4 reactie(s)

    #4935

    stakingspiket
    (het ~, ~ten)

    stakingspost

    vnw: stakerspost

    vgl. piket; stakerspiket

    Een stakingspiket van Spaanse vrachtwagenchauffeurs houdt hen tegen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:33
    0 reactie(s)

    #4936

    stakingsaanzegging
    (zn. v., ~en)

    aankondiging van een staking door de vakbond

    vnw: officiële melding van de vakbonden aan de werkgever dat men van plan is om te staken

    Van Dale 2015 online:in België

    ook stakingsaanzeg

    Uit De Standaard: Het gemeenschappelijk vakbondsfront bij luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines heeft een stakingsaanzegging ingediend.

    demorgen.be: Geen toenadering tussen spoorbonden en NMBS-top: “Stakingsaanzegging blijft gelden”

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Apr 2025 18:32
    0 reactie(s)

    #4937

    redder aan zee
    (begrip)

    strandwacht aan de Belgische/Vlaamse kust

    Klik op de afbeelding
    Sauveteurs Blankenberge
    Strandredders in Blankenberge (1910)

    Voorbeelden:

    De cursussen ‘redder aan zee’ worden sinds 1997 georganiseerd door het WOBRA, dit is de afkorting voor “West-Vlaams Opleidingscentrum voor Brandweer- Reddings- en Ambulancediensten vzw”. (redfed.be)

    Zin in een vakantiejob als redder aan zee, monitor speelpleinwerking, zomermedewerker of eerstehulpverlener op het strand? Solliciteer hier. (knokke-heist.be)

    >
    zie ook strandredder, redder

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 11 Apr 2025 17:07
    0 reactie(s)

    #4938

    platte patatten
    (uitdr.)

    aardappelpuree

    Mashed potatoes (2)

    Voorbeelden:

    Moeder wou vanavond platte patatten klaarmaken, maar de aardappelen zijn op.

    Platte patatten, witte vis, prei en tuinkruidensaus staat vanavond op de menu.

    > zie ook: patatten, platte ~

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 11 Apr 2025 16:47
    0 reactie(s)

    #4939

    uitgetekend, op voorhand ~
    (idioom)

    van tevoren bedacht, ~ uitgekiend, niet spontaan

    De door de wol geverfde politicus had het scenario op voorhand uitgetekend en als bewijs in haar kluis bewaard. (dwmorgen.be)

    Van deze voetenzak heb ik niets op voorhand uitgetekend of opgezocht. Het rolde gewoon van de naald, samen met het creatieve brein. (keikopjes.be)

    De kunstwerken worden nooit op voorhand uitgetekend maar worden gevoelsmatig opgebouwd, hierdoor behoudt Marc Roos de vrijheid tijdens het creatieproces. (marcroos.be)

    Ook volgens de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent verloopt alles net zoals het op voorhand uitgetekend werd. “Dit was zijn strategie, al de hele tijd”, aldus Bessent. (VRTNWS)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 11 Apr 2025 15:59
    0 reactie(s)

    #4940

    vervolmaken, zich ~
    (ww. vervolmaakte zich, heeft zich vervolmaakt)

    zich verbeteren, professionaliseren, zich opwerken tot
    zie ook: vervolmakingscursus

    Deze opleiding biedt je de mogelijkheid om je te vervolmaken op het gebied van professionele en academische deskundigheid. (KU Leuven)

    Opleidingen voor zwemlesgevers. Deze opleiding is voor zwemlesgevers die zich willen vervolmaken en iedereen die wil starten met zwemles geven. (zelzate.be)

    Tegelijkertijd gaat hij zich vervolmaken in orkestdirectie bij Bruno Maderna in Salzburg en bij Pierre Boulez in Zwitserland. (Concours Reine Elisabeth)

    Op 20 januari 1943 vloog piloot Jean de Selys Longchamps met zijn jachtvliegtuig richting België. De officier van het Belgische leger was bij het begin van de Tweede Wereldoorlog gevlucht naar Engeland en had zich vervolmaakt tot piloot bij de Royal Air Force. Eerst bestookte hij volgens opdracht treinen en spoorwegen tussen Kortrijk en Gent. (VRTNWS)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 11 Apr 2025 15:51
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.