Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
statuten
ook: standregelen (zie voorbeelden)
vnw: standregelen, standregels (mv.): statuten, reglement
znwb: Vooral in ’t mv., voor: statuten (van een vereniging, een vennootschap enz.); soms bep.: reglement (van een sportvereniging enz.).
gwnt: standregels: (Zuidn.) purisme voor statuten
Typisch Vlaams: standregelen: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2. Ook: ‘standregels’. Wordt beschouwd als een purisme.
tandregelen Turn- en wapenmaatschapij St. Jozefskring “Blauwput” (erfgoedplus.be)
Op 2 december 1926 werd de samenwerkende maatschappij ‘De Ware Vrienden‘ opgericht (1), waarvan artikel 4 van de standregelen stipuleerde: ‘De maatschappij heeft voor doel het inrichten van feesten, toneelavonden, bals, concerten, muziekfeesten en alle andere soorten van vermakelijkheden.’ (hdbr.be)
Door zijn aanvraag om als Gildebroeder te worden aangenomen, verbindt de kandidaat zich te tegenwoordige standregels te eerbiedigenen na te leven. (sinthuybrechtsgilde.be)
Van doordrijven gesproken, deze ploeg wist van aanpakken. En de standregels kwamen er, na rijp beraad, in de schoot van het jonge bestuur. (vermeirebvba.be)
Alles begon op 3 maart 1946 in Het Handelshuis op het Koolskampse Dorpsplein. “Die dag werden de standregels van de muziekmaatschappij Sint-Cecilia opgemaakt en ondertekend”, weet voorzitter Jan D’Haene. (hln.be)
café
Klik op de afbeelding
Estaminet in Saint-Omer, Frankrijk
Ik heb Charel daarnet nog gezien in de estaminet.
terugslag, effect, weerbots, de grote klap (laatste vbzin)
NB: weerslag is AN maar in NL wordt het woord hoofdzakelijk gebruikt in de vaste woordverbinding ‘zijn weerslag hebben op’, verder gebruikt men terugslag i.p.v. weerslag’
De Raad maakt een eigen analyse van de concrete ruimtelijke weerslag van de illegale handeling(en). (hogeraad.be)
Maud Vanhauwaert en Geert van Istendael over utopieën, het stedelijke en de weerslag van het leven op poëzie tijdens de VSB-special van Poëzie Rendez-Vous … (paukeslag.be)
Annick voelt dat het helpt dat ze 5 jaar tijd heeft gehad om zich voor te bereiden, maar voelt dat de weerslag nog moet komen. “Nu staat alles in functie van zorgen en alle balletjes omhoog houden. Eens de storm gaat liggen, wordt het ongetwijfeld moeilijker.” (VRTNWS)
entrepot, pakhuis
vnw: pakhuis, opslagplaats, entrepot
Van Dale 2017 online: BE
Klik op de afbeelding
Thurn en Taxis in Brussel, destijds een stapelhuis
Aan de haven liggen heel wat stapelhuizen.
Pakhuizen, ook stapelhuizen of breedhuizen genoemd, met drie lagen zijn aan elkaar gekoppeld met strikte hoogtebeperking. De Leuvense bouwheren hadden verstand van planmatige aanleg en respecteerden strenge bouwverordeningen. (vrt.be)
De modeontwerper heeft naast Sint-Felix, in het kloeke, sobergrijze stapelhuis Godfried, zijn atelier en magazijnen ondergebracht. (demorgen.be)
oud én/of vriendelijk vrouwtje, moedertje, grootmoedertje
Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Mère”
Want er bestaat ook een oud peke, Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Père”
Daar kwam een oud meke aangesukkeld.
Dat is een braaf meke hoor!
En dan azo een oud meke derbij, “ge ziet dat de jeugd nog nie volledig om zeep is é” (beyondgaming.be)
Na de kava-ceremonie volgt een meke, een zang- en dansspektakel waarmee oude legenden geëvoceerd worden. (knack.be)
Moest mijn Meke dat toch eens weten, Dat ik met Lizatje verkeer. Zeker wierd ik buiten gesmeten. Geen pardon kreeg ik dan niet meer. (wreed-en-plezant.be)
oud én/of vriendelijk vrouwtje, moedertje, grootmoedertje
Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Mère”
Want er bestaat ook een oud peke, Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Père”
Daar kwam een oud meke aangesukkeld.
Dat is een braaf meke hoor!
En dan azo een oud meke derbij, “ge ziet dat de jeugd nog nie volledig om zeep is é” (beyondgaming.be)
Na de kava-ceremonie volgt een meke, een zang- en dansspektakel waarmee oude legenden geëvoceerd worden. (knack.be)
zijn beslissing ongedaan maken, zich bedenken, teruggaan
NL: op zijn schreden terugkeren
vnw: op zijn schreden terugkeren, teruggaan, rechtsomkeer maken, iets op een andere manier proberen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Pijlen wijzen je de weg; op je stappen terugkeren mag niet, zaalwachters sturen je de goede kant uit. (vrt.be)
De directie moest op haar stappen terugkeren na blijvende druk van de redactie. (demorgen.be)
Ondertussen was ook vader Francky, die onderweg was naar zijn huis in Knesselare, verwittigd en op zijn stappen teruggekeerd.(standaard.be)
In EXIT ABOVE keert Anne Teresa De Keersmaeker op haar stappen terug: naar de wortels van dans, de wortels van de Westerse popmuziek. (rosas.be)
De Vlaamse regering keert dus op haar stappen terug en houdt rekening met een brede rondvraag in de bouwwereld (vlaamsbouwmeester.be)
Geschiedenisgeruchten zouden beweren dat Napoleon de hoerekotens in elke stad liet nummeren. Vooral om een overzicht te houden. Gewone herbergen hadden meestal een naam, bv. “De Volksvriend” of iets dergelijks. Hoerekoten hadden geen naam. De overlevering beweert ook dat cabaret douze het meest geliefd werd door Napoleon zélf.
vgl. kabberdoeske
“Au cabaret douze, carrossier”!
Een ‘kaberdoesjke’ is een Antwerpse verbastering van het franse Cabaret douze, zijnde een huis van vertier. (tint.be)
Achter-en boven de bruidszaak bevonden zich de privévertrekken ingericht zoals een cabaret-douze van Toulouse-Lautrec, een bonbonnière met veel peluche. (museum-aarschot.be)
Van deze oude Franse benaming is het woord c(k)abberdoeske afgeleid, van cabaret douze of cabaret douce. (mkok.be)
oud én/of vriendelijk vrouwtje, moedertje,
Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Mère”
Want er bestaat ook een oud peke, Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Père”
Daar kwam een oud meke aangesukkeld.
Dat is een braaf meke hoor!
oud ventje
herkomst: zie pee
vgl. meke
Dat peke zat weer in de estaminet deze middag.
> andere betekenis van peke
goed kneedbaar, smeerbaar
spellingvariant: gesmeiig (zie reacties)
uitspraak in Antwerpen: gesmaaig
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Gesmijdig:
Nauw verwant met gesmijde, en afgeleid van een grondwoord dat op zich zelf niet meer voorkomt. Eigenlijk, van metaal: smeedbaar, en vandaar, ook in ruimer toepassing: rekbaar, buigzaam, lenig, week. De vorm gesmijdig is thans in onbruik; smijdig, ook wel smijig, komt nog dagelijks voor.
Voor Cornelissen (1906):
GESMIJIG, bvw. – Rekbaar, buigzaam, week, Kiliaan mollis. Gesmij(d)ig koper.:En gesmij(d)ige stof. —- Ook van boter, gekookte erwten, enz. Week, malsch. Gesmij(d)ige boter. De ertsoep is gesmij(d)ig.
ook in Lier
Als je een dook wil vastmetsen in een muur moet je een goed gesmeiige mortel maken. Dus niet allen cement en rijnzand maar daar ook een portie zavel bij.
Op moeilijk bereikbare plaatsen om iets vast te metselen gebruik je ook een gesmeiige mortel.
Uit een gesmeiige deeg kan je gemakkelijk een vormbrood kneden. Bv, een sinterklaas, een minister met duidelijk uiterlijk, enz.
Geschiedenisgeruchten zouden beweren dat Napoleon de hoerekotens in elke stad liet nummeren. Vooral om een overzicht te houden. Gewone herbergen hadden meestal een naam, bv. “De Volksvriend” of iets dergelijks. Hoerekoten hadden geen naam. De overlevering beweert ook dat cabaret douze het meest geliefd werd door Napoleon zélf.
“Au cabaret douze, carrossier”!
oud én/of vriendelijk vrouwtje, moedertje,
Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Mère”
Want er bestaat ook een oud peke, Waarschijnlijk afgeleid van het Franse “Père”
Daar kwam een oud meke aangesukkeld.
Dat is een braaf meke hoor!
varkensstal, varkenshok
ook fig. een vuile, niet onderhouden plaats
zie ook verzamellemma koterij
Een deel van de abdissenwoning was omgevormd tot een kippenhok, de rest van het pand diende als varkenskot. (standaard.be)
Als je over de E17 door Kruishoutem raast, dan blijft je enkel de stank van de varkenskoten bij (demorgen.be)
Iemand die niet betaalt en er een varkenskot van maakt ? (hln.be)
We hebben ons ooit moeten omkleden in een varkenskot, tussen de kolen en de patatten. (humo.be)varkensstal, varkenshok
ook fig. een vuile, niet onderhouden plaats
zie ook verzamellemma koterij
Een deel van de abdissenwoning was omgevormd tot een kippenhok, de rest van het pand diende als varkenskot. (standaard.be)
Als je over de E17 door Kruishoutem raast, dan blijft je enkel de stank van de varkenskoten bij (demorgen.be)
Iemand die niet betaalt en er een varkenskot van maakt ? (hln.be)
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drankkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
gazettenkot
hennekot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kelderkot
kiekenkot
knutselkot
koffiekot
kolenkot
konijnenkot
koolkot
kotgenoot
kruipkot
nachtkot
oefenkot
opkotplicht
pandoerenkot
paskot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
varkenskot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zuipkot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
boerenkot
kotstudent
kotbaas, kotmadam, kotvader
kotbaasbedrijf
kotbedrijf
kotencomplex
kotenimperium
kotfuif
kotprijs
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting, kottaks
kotspotting
luxekot
sportkot
Uitdrukkingen:
blijf in uw kot
dansen, mijn kot staat te ~
kot, eerst een ~ en dan een varken
kot, het ~ afbreken
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ vrij hebben
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, in zijn ~ blijven
kot, op ~ gaan
kot, op ~ zitten
kot, uit z’n ~ komen
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
Kotegem
kot, daar hebt ge het ~
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
afgeleiden:
krotbaas
krotspotting
zie ook schrijf- en uitspraakvariant koterie
> andere betekenissen van koterij
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drankkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
gazettenkot
hennekot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kelderkot
kiekenkot
knutselkot
koffiekot
kolenkot
konijnenkot
koolkot
kotgenoot
kruipkot
nachtkot
oefenkot
opkotplicht
pandoerenkot
paskot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zuipkot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
boerenkot
kotstudent
kotbaas, kotmadam, kotvader
kotbaasbedrijf
kotbedrijf
kotencomplex
kotenimperium
kotfuif
kotprijs
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting, kottaks
kotspotting
luxekot
sportkot
Uitdrukkingen:
blijf in uw kot
dansen, mijn kot staat te ~
kot, eerst een ~ en dan een varken
kot, het ~ afbreken
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ vrij hebben
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, in zijn ~ blijven
kot, op ~ gaan
kot, op ~ zitten
kot, uit z’n ~ komen
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
Kotegem
kot, daar hebt ge het ~
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
afgeleiden:
krotbaas
krotspotting
zie ook schrijf- en uitspraakvariant koterie
> andere betekenissen van koterij
konijnenhok
ook fig. voor een krappe behuizing
zie ook verzamellemma koterij
In het gelige licht zagen wij een enorm konijnenkot, niet één groot kot om preciezer te zijn, maar op elkaar gestapelde houten bierbakken die met ijzergaas waren bespannen. (vrt.be)
Die ‘verappartementisering’ is niet alleen een lelijk woord, alle associaties zijn ook negatief: het zijn ‘konijnenkoten’. (demorgen.be)
“Wij kunnen toch niet in een konijnenkot kruipen. Het is schandalig hoe wij behandeld worden.” (standaard.be)
Zodra de beestjes in ons konijnenkot zaten, was het hoofdzaak te zorgen dat ze genoeg te eten hadden en dik en vet werden. (oudheidkundigekring.be)
een achterblijverke, een klein teer iemand
Dat jongentje zat daar ineengedoken in een hoekje, hij doet nooit mee met zijn leeftijdsgenoten, hij is veel kleiner dan zij en is altijd een beetje ziekjes.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
